به بهانه اسکاری شدن آخرین ساخته مجید مجیدی
همه چیز درباره فیلم «محمد رسول الله (ص)»
اعضاء هیات معرفی فیلم ایرانی به فرهنگستان علوم و هنرهای سینمایی، پس از بحث و بررسیهای جدی و همچنین ملاحظه تمام جوانب امر در خصوص شش فیلم فهرست دوم جهت معرفی نماینده سینمای ایران، به اتفاق آراء، تصمیم نهایی را برای انتخاب فیلم «محمد رسول الله (ص)» اتخاذ کردند. سالهای سال سینمای ایران به دنبال ساخت و اکران فیلمی درباره زندگی حضرت محمد (ص) بود تا اینکه عید قربان سال ۱۳۹۰ مجید مجیدی تصمیم گرفت دست به کار شود و اثری درخور بسازد. مجید مجیدی کارگردان سینمای ایران زمانی که تصمیم گرفت فیلم «محمد رسول الله» را کارگردانی کند قطعا میدانست گام در راه خطیری گذاشته است و موافقان و مخالفان زیادی اثرش را نقد و بررسی میکنند ولی او دل را به دریا زد و پروژه سینمایی «محمد رسول الله» را کلید زد. مراحل مقدماتی و پیش تولید فیلم که با تمرکز بر تحقیق و پژوهش بود سه سال به طول انجامید، به این ترتیب که مهر سال ۱۳۸۶ فعالیت گروه تحقیق و پژوهش آغاز و در ادامه نخستین نسخه از فیلمنامه بهار سال ۱۳۸۸ آماده شد. یکی از ویژگیهای پژوهش این فیلم سینمایی علاوهبر بهره بردن از منابع مکتوب، دیدارهای مکرر مجید مجیدی و محمدمهدی حیدریان در مقام کارگردان و مدیر پروژه با علما و مراجع دین اسلام بود که از آن جمله میتوان به حضور یافتن در محضر آیت الله سیستانی، آیت الله جوادی آملی و آیت الله وحید خراسانی اشاره کرد.نگارش فیلمنامه «محمد رسول الله» با درنظر گرفتن منابع تحقیقاتی با حضور کامپوزیا پرتوی و همراهی او با مجید مجیدی آغاز شد. پس از نگارش فیلمنامه اولیه، حمید امجد نیز به جمع فیلمنامهنویسان فیلم «محمد رسول الله» پیوست و تمرکز اصلی خود را بر دیالوگ نویسی فیلم گذاشت. پس از نگارش فیلمنامه که یک سال و اندی طول کشید، خرداد سال ۱۳۸۹ پیش تولید فیلم «محمد رسول الله» رسما آغاز شد و طبق برنامه ریزی انجام شده شهریور سال ۱۳۹۰ مصادف با عید قربان ساخت دکور این فیلم سینمایی در شهرک سینمایی پیامبر اعظم (ص) در ۵۵ کیلومتری جاده تهران - قم به پایان رسید.لوکیشن اصلی فیلم سینمایی «محمد رسول الله» در شهرک پیامبر اعظم (ص) بود که در آغاز کار ۱۰۰هکتار پیشبینی شده بود اما با پیشرفت ساخت این فیلم سینمایی و نیاز به فضاهای بیشتر برای ساخت دکور و همچنین طرح ساخته شدن قسمت دوم و سوم از فیلم «محمد رسوال الله» این مساحت گسترش پیدا کرد و درنهایت با ۲۲۰ هکتار مساحت، دکورسازی در آن انجام شد؛ دکورهایی که براساس مستندهای تاریخی زمان زندگی پیامبر اسلام از دو شهر مکه و مدینه ساخته شده است. بیش از ۷۰ درصد از فیلمبرداری فیلم «محمد رسول الله» در شهرک پیامبر اعظم (ص) انجام شد و بخشهای دیگر هم در کرمان و عسلویه صورت گرفت و فقط برای بخشهای لشکرکشی سپاه ابرهه به مکه و ماجرای معجزهای که باعث شد پرندگان با پرتاب سنگ مانع رسیدن آنها به مکه شوند، نیاز به سفر به هند بود اما پس از به توافق نرسیدن با هندیها این بخش از فیلم «محمد رسول الله» در آفریقا مقابل دوربین رفت.ناگفته نماند از همان روزهای اولی که خبر ساخت فیلمی درباره صدر اسلام و حضرت محمد (ص) مطرح شد برخی از منتقدان در جهان عرب ایرادهایی را بر ساخته شدن این فیلم سینمایی وارد میکردند. مجیدی در تمام این سالها درباره این ایرادها سکوت کرد ولی در نهایت در نخستین نشست رسانهای خود که در تاریخ ۱۷ دی ماه سال ۹۳ برگزار شد به تمام انتقادها پاسخ داد. یکی از انتقادهای مطرح در این حوزه، ایرادهایی بود که الازهر به حضور یک بازیگر در نقش کودکیهای پیامبر(ص) وارد میکرد. از دیگر مسایلی که از همان روزهای اعلام خبر ساخت فیلم «محمد رسول الله» توسط ایران در محافل جهانی مطرح شد این بود که آن را مقابل فیلم «الرساله» مصطفی عقاد میدانستند. این فیلم که در ایران با نام «محمد (ص)» شناخته میشود تنها اثر تاریخی درباره پیامبر اسلام در سینمای جهان است که طرفداران زیادی دارد ولی حالا ایران به عنوان اولین کشور از جهان اسلام دست به ساخت اثری مستقل درباره پیامبر اسلام زده بود.طبیعی بود که بارها و بارها از مجید مجیدی پرسیده شود که نسبت فیلمش با اثر عقاد چیست. این کارگردان سینمای ایران اعتقاد داشت فیلمی که عقاد ساخته به نوعی جفا به حضرت رسول (ص) بوده است چراکه در این فیلم بیننده بیشتر شاهد جنگ است و تصویری که از اسلام ارائه شده، تصویر خون، شمشیر و جنگ و تحریف چهره پیغمبر است. لوگو فیلم «محمد رسول الله» از جمله دغدغههای مجید مجیدی بود که این دغدغه موجب شد تا جایزه نشانهنوشته (طراحی لوگو) فیلم برگزار شود. مجیدی برای این جایزه از چندین هنرمند چیرهدست دعوت کرد تا طی داوری آثار متعدد با موضوع نامنوشت حضرت محمد(ص)، بهترین اثر را برای فیلم انتخاب کنند. در نهایت هزار و ۶۰۰ اثر مورد داوری قرار گرفت و نفر اول، دوم و سوم نیز تعیین شد اما با وجود ۳ طرح منتخب، همچنان مجید مجیدی به نقطه مطلوبش نرسیده بود و به همین دلیل از جلیل رسولی یکی از داوران جایزه نامنوشت فیلم «محمدرسول الله» خواست که خودش این طراحی را انجام دهد.جلیل رسولی در نشست خبری این فیلم سینمایی گفت: برای نگارش نامنوشت این فیلم به خود حضرت محمد (ص) متوسل شده و از او کمک خواستم. به این ترتیب یک روز مرکب قهوهای را از میان مرکبها برداشته و انگشت سبابه خود را داخل مرکب کرده و نام اعظم حضرت محمد(ص) را نوشتم. در تمام این لحظات دستم می لرزید و نه تنها دستم بلکه همه وجودم میلرزید. وی همچنین تاکید کرد که در طول تمام سالهایی که به طور حرفهای خطاطی کرده است هیچگاه دچار این حالت نشده بود و از همین اتفاق درمییابد که این نامنوشت همان اثری است که می خواسته است.
بودجه تولید فیلم از شایعه تا واقعیت
بودجه تولید فیلم سینمایی «محمد رسولالله» از سوی رسانهها به ویژه رسانههای غربی به کرات مورد سئوال بود و منتقدان گزارشهای نادرست با اعداد و ارقام عجیب و غریب ارائه میکردند. به عنوان مثال هالیوود ریپورتر مدعی شده بود که ساخت فیلم «محمد رسول الله» ۳۰ میلیون دلار معادل ۱۰۰ میلیارد تومان هزینه برداشته است. این ادعا در حالی مطرح شد که صادقیان رئیس هیات مدیره شرکت نورتابان (این شرکت به پیشنهاد فروزنده رئیس وقت بنیاد مستضعفان در سال ۱۳۸۶ تاسیس شد) درباره جزئیات هزینه ساخت این پروژه سینمایی که شامل ساخت و ساز شهرک و دستمزدهای پرداختی میشد، توضیح داد. بر همین اساس و به گفته رئیس هیات مدیره شرکت نورتابان، هزینه ساخت دکورهای شهر مکه ۱۴۱ میلیارد ریال، شهر مدینه با ۱۹ هکتار ۴۲ میلیارد ریال و ساخت و ساز ساختمان اداری ۱۲.۲ میلیارد بوده است. همچنین ۳ میلیارد ریال هزینه فیلمنامه، ۶ میلیارد ریال هزینه مطالعات اجرایی، ۱۵۲ میلیارد ریال هزینه پیش تولید، ۳۱۰ میلیارد ریال هزینه تولید و ۱۵۱ میلیارد ریال هزینه پس از تولید فیلم «محمد رسول الله» شده است. با این اوصاف مجموع هزینههای صرف شده برای ساخت این فیلم ۶۲۳.۳ میلیارد ریال بوده است.
دعوت از عوامل حرفهای بینالمللی
علاوهبر توجه به مخاطبان داخلی، یکی از دغدغههای ذهنی مجیدی حضور عوامل بین المللی در ساخت این پروژه سینمایی برای جذب مخاطبان جهانی بود که این مساله باعث شد عدهای از سینماگران داخلی معترض شوند که چرا برای ساخت این فیلم سینمایی از عوامل حرفهای داخلی استفاده نشده است. «ویتوریو استورارو» به عنوان مدیر فیلمبرداری، «میلژن کرکا کلژاکویچ» به عنوان مدیر طراحی صحنه و دکور، «کوریدوری» جلوههای ویژه میدانی، «فرانکو فوماگالی» طراحی آکسسوار، «اسکات اندرسون» جلوههای ویژه کامپیوتری، «روبرتو پرپیگنانی» تدوین و «آی. آر. رحمان» موسیقی در این پروژه سینمایی همراهی کردند و البته همراهی عوامل حرفهای سینمای ایران با اسامی جهانی و بعضا اسکار گرفته تا اندازهای این دلخوری را جبران کرد و وقتی فیلم رونمایی شد به دلیل کیفیت اثر خیلی از این انتقادها پاسخ داده شد. برگزاری نخستین نشست خبری فیلم سینمایی «محمد رسول الله» و بازدید اهالی رسانه و مدیران سینما همراه با مجید مجیدی از لوکیشن این فیلم سینمایی که دیماه سال ۹۳ رخ داد، کم کم این نوید را میداد که پروژه بزرگ «محمد رسولالله» نزدیک به رونمایی است.
خلاصهای از داستان فیلم
فیلم سینمایی «محمد رسول الله» از محاصره مسلمانان در شعب ابیطالب آغاز میشود و به پیش از تولد پیامبر اسلام باز میگردد. در این فیلم مخاطب شاهد وقایعی است که پیش از تولد پیامبر اسلام تا ۱۲ سالگی ایشان را در بر میگیرد. صحنههای وفات مادر رسول اکرم در روستای ابواء و صحنههای مربوط به دوران شیرخوارگی و خردسالی پیامبر در روستای سعدیه هم از دیگر بخشهای فیلم است. فیلم با اولین سفر پیامبر به شام و رسیدن به صومعه بحیرا به پایان میرسد. بحیرا راهبی مسیحی است که درباره ظهور آخرین پیامبر به ابوطالب بشارت میدهد.