با حضور مدیرکل فرهنگ‌وارشاد اسلامی مازندران برگزار شد؛
مراسم آئینی دیرینه؛ برف‌چال (ورف چال) در مازندران
عباسعلی کوشکی
مراسم آئینی برف‌چال با حضور جوادی؛ مدیرکل فرهنگ‌وارشاد اسلامی مازندران و جمعی از مسئولین شهرستانی و محلی در منطقه اسک وش بخش لاریجان آمل برگزار شد. مراسم آئینی برف‌چال با حضور جوادی مدیرکل فرهنگ‌وارشاد اسلامی مازندران و جمعی از مسئولین شهرستانی و محلی در منطقه اسک وش بخش لاریجان آمل برگزار شد. به‌گزارش روابط‌عمومی اداره فرهنگ‌وارشاد اسلامی شهرستان آمل؛ مراسم آئینی برف‌چال با حضور جوادی؛ مدیرکل فرهنگ‌وارشاد اسلامی مازندران، دکتر حاجی‌پور؛ نماینده مردم آمل و لاریجان در مجلس شورای اسلامی، حسینی؛ فرماندار ویژه شهرستان، بخشداران، کسب و ریاست و تنی‌چند از کارکنان اداره فرهنگ‌وارشاد اسلامی آمل و جمعی از مسئولین شهرستانی و محلی در منطقه اسک وش بخش لاریجان آمل برگزار شد. برگزاری این رویداد با اجرای برنامه‌های فرهنگی و هنری و بومی متنوع همراه بود.
معرفی مراسم برف‌چال
از جذابیت‌های هر سرزمین آداب‌ورسوم آن است که هرساله برگزار می‌شود. مراسم و آیین و رسوم هر منطقه، خاص همان منطقه است و بخشی از هویت ساکنان آن محسوب می‌شود. هر مراسمی مناسبت خاص خود دارد و شرکت در آن حال و هوای ویژه‌ای به انسان می‌بخشد؛ ازجمله این مراسمات که البته بسیار دیدنی و جالب است مراسم برف‌چال است که هرساله در استان مازندران برگزار می‌شود و عده زیادی را دورهم جمع می‌کند؛ مراسم‌هایی که پیشینه‌ای دیرینه دارند.
آشنایی با مراسم برف‌چال
در این مراسم، در یک‌روز مشخص از فصل بهار بسته به شرایط آب‌و‌هوایی ساکنان منطقه اسک وش دورهم جمع شده و هر‌آنچه را که از برف‌های زمستان باقی مانده است در مکانی در دامنه کوه سر‌به‌فلک‌کشیده دماوند ذخیره می‌کنند. پس از پر‌شدن گودال از برف و یخ در آن را می‌پوشانند و نماز ظهر را به جماعت ادا می‌کنند؛ سپس بر سر سفره‌های بزرگی جمع شده و در دل طبیعت غذای نذری می‌خورند؛ بدین‌ترتیب همه‌ساله عده زیادی با شرکت در مراسم برف‌چال، ناهار را مهمان اهالی آب‌اسک و نیاک می‌شوند. ساکنان روستای آب‌اسک معتقدند آب مقدس است؛ این اعتقاد که ازجمله دلایل آن وجود چشمه‌های شفادهنده و آب‌های معدنی درمانی فراوان در روستا‌ست موجب زنده نگه‌داشتن مراسم برف‌چال شده است. این مراسم جدا از اینکه آب موردنیاز دامداران در تابستان را فراهم می‌کند و موجب رونق دامداری در منطقه می‌شود، همکاری صمیمانه اهالی منطقه بدون در‌نظر گرفتن هرگونه کینه، کدورت و دشمنی را سبب خواهد شد.
تاریخچه مراسم برف‌چال
طبق گفته اهالی منطقه داستان برگزاری مراسم برف‌چال به سید حسن ولی؛ عارف و زاهد قرن نهم هجری که ازطریق ۱۶ نیا به امام حسن عسگری می‌رسد مربوط می‌شود. درواقع داستان ازاین‌قرار است که سال‌ها پیش دامداران آب اسک قصد کندن گودالی در اسک وش را داشته‌اند که از آن به‌عنوان محل ذخیره برف برای حل مشکل کم‌آبی در تابستان استفاده کنند اما زمین مناسب را نمی‌یافتند. روزی از روزها عده‌ای بر آن‌ها وارد می‌شوند که مردم محلی آن‌ها را سید حسن ولی و سیدحسن عالی (جد مردم روستای نیاک) و چند تن از همراهانشان می‌دانند. سید حسن ولی با عصای خود محل مناسب را که فاقد سنگ است به دامداران نشان می‌دهد و از آن‌ها می‌خواهد هرساله طی مراسمی عمل ریختن برف در گودال را انجام دهند و در این مراسم گوسفندی قربانی کنند و اهالی نیاک را با نان، پنیر و عسل در وعده صبحانه میزبان باشند. بعدازاینکه گودال حفر می‌شود مردم که مکان‌های زیادی را بدین‌منظور امتحان کرده و هربار به زمینی سخت و پر از سنگ برمی‌خوردند این واقعه را به‌عنوان کراماتی از طرف سید حسن ولی می‌پذیرند و هرساله مراسم برف‌چال را باشکوه تمام برگزار می‌کنند. امروزه بعد از گذشت حدود 600سال هنوز این مراسم دراین‌منطقه برگزار می‌گردد. از آن زمان به بعد مردم لاریجان اعتقاد خاصی به سید حسن ولی دارند و معتقدند نذری که به نام وی باشد مستجاب می‌شود؛ ازاین‌رو همواره اجناس زیادی ازجمله فرش، ظروف و وجه نقد و خوراکی به نام وی نذر می‌کنند. اعتقاد مردم به وی در حدی است که عصایش را که از او به یادگار مانده و در کنار مرقدش در روستای نیاک نگهداری می‌شود در آب می‌زنند و از آن آب می‌نوشند تا حاجتشان برآورده شود. مردم به‌قدری به سید حسن ولی اعتقاد و باور دارند که در مراسم برف‌چال در برخورد باهم ازجمله «اجرتان با سید حسن ولی» استفاده می‌کنند.
مقدمات مراسم برف‌چال
اولین موردی که دررابطه‌با مراسم برف‌چال حائزاهمیت است تعیین روز مراسم است؛ زیرا همان‌طور که قبل‌تر هم اشاره شد تاریخ برگزاری آن به شرایط آب‌و‌هوایی و عوامل طبیعی مانند میزان برف موجود در محل برف‌چال بستگی دارد. تاریخ دقیق برگزاری توسط سرشناسان و ریش‌سفیدان منطقه و معمولاً در نیمه اول یا دوم اردیبهشت تعیین می‌شود و ترجیحاً روز جمعه است تا حضور برای شرکت‌کنندگان مقدور باشد. بعد از تعیین تاریخ، اهالی آب اسک و نیاک ساکن هرکجا که باشند خود را به زادگاهشان می‌رسانند و مراسم برف‌چال از این بابت هم موجب تازه شدن دیدار اقوام و دوستان می‌گردد. مورد دومی که دررابطه‌با مراسم اهمیت دارد اطلاع‌رسانی به مشتاقان شرکت در مراسم است. جدای از خود مراسم، حتی نحوه اطلاع‌رسانی آن‌هم جالب است. درواقع روز قبل از اجرای مراسم شخصی با بلندگو در نقاط مختلف روستا به راه می‌افتد و فریاد می‌زند: گوسفندها، خروس‌ها، غاز و مرغ‌های نذری خود را آماده کنید، فردا برف‌چال خواهیم داشت. نحوه اطلاع‌رسانی در گذشته جالب‌تر هم بوده، به این صورت که شخصی به پشت‌بام حمام روستا یا پشت‌بام مسجد می‌رفته و با صدای بلند فریاد می‌زده و اهالی را آگاه می‌کرده است. اهالی نیز از دوستان و اقوام و خویشان خود که در مکانی دیگر ساکن‌اند برای شرکت در مراسم دعوت می‌کردند.
غذای مراسم
غذای مراسم، شب قبل توسط زن ها آماده می‌شود و مردها روز بعد آن را به محل مراسم برده و بر سر سفره‌های بزرگ آن را میل می‌کنند. بیشتر این غذاها و یا شاید به‌جرئت بتوان گفت تمام آن‌ها نذوراتی هستند که مردم دارند و به اعتقاد خودشان حتی خوردنش هم متبرک است و بسیاری از بیماری‌ها را درمان و مشکلات را چاره می‌کند. اقدام دیگری که برای تهیه خوراک روز برف‌چال صورت می‌گردد گردهمایی زنان روستا و پخت نان بااستفاده‌از آرد نذری و آب چشمه‌های معدنی در محوطه آرامگاه سید حسن ولی است.
مراسم راه وردان
اقداماتی که روز قبل از برف‌چال انجام می‌شود به اطلاع‌رسانی، پخت غذاهای نذری و طبخ نان سنتی ختم نمی‌گردد بلکه سنت جالبی نیز رخ می‌دهد و آن این‌است‌که خانواده دخترهایی که نامزد دارند تخم‌مرغ رنگی، نان قندی محلی، شیرینی خانگی آب دندان و رشته‌های شیرین را همراه با یک هدیه برای داماد آماده کرده و مادر دختر همراه با تعدادی از اقوام و گاهی خود دختر آن‌ها را برای خانواده داماد می‌برند. این مراسم جالب راه وردان نام دارد. داماد این خوراکی‌ها را با خود به برف‌چال می‌برد و مردم با خوردنش برای او آرزوی خوشبختی می‌کنند.