آیا «افول پوپولیسم» در ترکیه فرا رسیده است؟
شکست سنگین حزب «عدالت و توسعه» در انتخابات اخیر در ترکیه، توجه بسیاری از کارشناسان و تحلیلگران سیاسی را به‌سوی خود جلب کرده است. دراین‌میان، رسانه‌های خارجی نیز بر شکست «آکپارتی» یا «حزب حاکم ترکیه» زوم کرده و به‌دنبال یافتن پاسخی برای این سؤال هستند: آیا فصل نوینی در سیاست ترکیه رقم خورده است؟ نشریه «اکونومیست» برای رسیدن به پاسخ این سؤال، از «اکرم امام اوغلو» (شهردار استانبول) خواسته، دراین‌مورد یادداشتی بنویسد. «امام اوغلو» که حالا برای دومین‌بار شهردار استانبول شده، به‌عنوان سیاستمداری شناخته می‌شود که می‌تواند در انتخابات ریاست‌جمهوری ترکیه در سال 2028، «اردوغان» یا هر نامزد دیگری از «عدالت و توسعه» را شکست دهد. پس از پیروزی «امام اوغلو» در استانبول و همچنین پیروزی «منصور یواش» در آنکارا، بسیاری از تحلیلگران سیاسی ترکیه، این دیدگاه را مطرح کردند که اگر در اردیبهشت 1402 به‌جای «کلیچدار اوغلو»، «امام اوغلو» با «اردوغان» رقابت می‌کرد، قطعاً پیروز می‌شد و حالا «اردوغان» مشغول استراحت و بازی با نوه‌هایش بود! به‌گزارش تسنیم؛ «امام اوغلو» به‌این‌موضوع پرداخته که از دید او، شکست «اردوغان» و حزب حاکم چه معنایی دارد و پیروزی مخالفین، ترکیه را در کدام راه پیش می‌برد.
نتایج انتخابات محلی که در 31 مارس برگزار شد، نقطه‌عطفی در تاریخ ترکیه است. باتوجه‌به‌اینکه اکثر شهرداری‌های کشور، ازسوی رأی‌دهندگان به اپوزیسیون سیاسی سپرده شده، ترکیه دیگر مجبور نیست فقط با یک گفتمان سیاسی اداره شود. حالا کشور ما از گزینه‌های سیاسی مختلف خالی نیست و صاحب راهکار و آلترناتیوی هستیم که از مردم، رأی بالایی گرفته. پس از انتخابات اخیر، ترکیه یک‌باردیگر، قدم در راه دموکراسی گذاشته و اراده مردم متجلی شده است. علیرغم نابرابر‌بودن شرایط و رقابت ناعادلانه؛ به‌ویژه در تخصیص منابع دولتی به حزب حاکم و نامزدهای آن و کنترل سنگین دولت بر رسانه‌ها، حزب اپوزیسیون «جمهوری خلق (CNP)» که من یکی از اعضای آن هستم، پیروز شد. در استانبول، مقامات دولتی و رئیس‌جمهوری فعالانه برای حمایت از رقیبم در انتخابات شهرداری مبارزه کردند؛ اما با وجود همه این‌ها، مردم به ما رأی دادند و ما پیروز شدیم. باآنکه دیگر احزاب مخالف دولت که در انتخابات سال گذشته در کنار ما بودند، این‌بار از ائتلاف ما خارج شدند؛ اما بازهم پیروز شدیم. این پیروزی نشان داد که قدرت واقعی تحول دموکراتیک در ترکیه، در دست مردم است. این یک رأی اعتماد به‌شکل جدیدی از مدیریت شهری بود که ما آن‌را «مدل استانبول» نامیدیم. این‌مدل، براساس مفاهیم مهم نظیر برابری شکل گرفته و مشارکت مدنی در فرآیند دموکراتیک و سیاست‌های اقتصادی و توسعه اجتماعی مؤثرتر در سطح محلی را در اولویت قرار می‌دهد. در 31 مارس، رأی‌دهندگان ما نه‌تنها در استانبول و نواحی آن؛ بلکه در سراسر ترکیه نامزدهای سوسیال‌دموکرات را انتخاب؛ و نقشه جدیدی از آرایش سیاسی و حزبی کشور را دوباره ترسیم کردند. پیام آن‌ها روشن است: ازاین‌به‌بعد آن‌ها می‌خواهند ترکیه‌ای را ببینند که براساس قانون و دموکراسی اداره شود. آن‌ها سیاست‌های تفرقه‌افکنانه و اقتدارگرایی را رد می‌کنند. آن‌ها ترکیه‌ای متحد را متصور می‌کنند؛ نه ترکیه‌ای که دراثر دوقطبی‌شدن از هم پاشیده شده باشد. علاوه‌براین؛ نتیجه انتخابات اخیر، اعتراض بلند و رسایی علیه عمیق‌ترشدن بحران اقتصادی بود. مردم ترکیه با رأی خود، به تورم فزاینده، افزایش بیکاری و بالارفتن هزینه‌های زندگی، اعتراض کردند. دولت کنونی که 22سال قدرت را در دست دارد، شاهد ازدست‌دادن پایگاه اجتماعی و فاصله‌گرفتن گروه‌های کلیدی رأی‌دهنده دراین‌کشور؛ ازجمله جوانان، زنان، کارگران و بازنشستگان بوده. رئیس‌جمهوری «رجب طیب اردوغان» و حزب «عدالت و توسعه» او در شهرهای بزرگ دچار شکست‌های سنگینی شدند و حمایت آن‌ها عمدتاً در مناطق روستایی متمرکز بود. برعکس، حزب ما یعنی «جمهوری خلق»، حمایت بی‌سابقه‌ای را در آناتولی مرکزی و شرقی به‌دست آورد که نشان‌دهنده «تغییر در پویایی سیاسی» در سراسر ترکیه است. به‌باور من؛ نتیجه انتخابات شهرداری‌ها، انرژی جدیدی را به کالبد اپوزیسیون دموکراتیک تزریق کرده است. درست یک‌سال‌پیش، رأی‌دهندگان در انتخابات ریاست‌جمهوری از آقای «اردوغان» حمایت کردند. ازآن‌زمان، حزب ما تغییراتی در رهبری ایجاد و فرآیندی را برای اصلاح اساسی برنامه خود آغاز کرده است. مردم ترکیه این تغییر جهت را تشخیص داده و از آن استقبال کرده‌اند. آن‌ها تمایل شدید برای تغییر دارند. انتخابات همچنین نشان داد که شهروندان می‌توانند اتحادهای بسیار قوی‌تری نسبت به نخبگان سیاسی تشکیل دهند. حتی اگر احزاب و رهبران سیاسی امید خود را به دموکراسی از دست بدهند، شهروندان پای کار بوده و نومید نمی‌شوند. به‌عنوان دموکرات‌های ترکیه، ما متعهد به گسترش این اتحاد مردمی هستیم. آینده دموکراسی ترکیه و شکوفایی کشور به تداوم امید و اعتماد مردم بستگی دارد. در دودهه‌گذشته شاهد بحران گسترده در دموکراسی بوده‌ایم و دولت‌های مستبد در سراسر جهان به‌قدرت رسیده‌اند. این تحولات ناشی از پوپولیسم و دوقطبی‌شدن، ابهامات جهانی را برانگیخته و مردم را به این پرسش واداشته است که آیا پایان دوران دموکراتیک نزدیک است یا خیر؟ برای ترکیه، 31 مارس رویداد متفاوتی بود: «پایان دوران فرسایش دموکراسی!» این یک نقطه‌عطف است که پیامدهای عمیقی را به‌همراه دارد؛ نه‌تنها برای ترکیه؛ بلکه برای منطقه نزدیک آن و فراترازآن. این نشان می‌دهد که چگونه می‌توان گرایش‌های استبدادی را به‌چالش کشید و به‌عنوان نمونه‌ای برای جهان عمل می‌کند. در بسیاری از کشورها، رأی‌دهندگان در وابستگی‌ِ حزبی خود ریشه دوانده‌اند اما جامعه ترکیه نشان داد نمی‌خواهد به‌این‌شکل عمل کند. وقتی جایگزین‌های منسجم و معتبری برای حکومت ارائه می‌شود، رأی‌دهندگان مایل به تغییر گرایش سیاسی خود و رد اقتدارگرایی پوپولیستی هستند. اکنون وظیفه من و همه شهرداران منتخب این‌است‌که اطمینان حاصل کنیم مجموعه‌ای از قوانین مشترک برای حکومت‌داری محلی پاسخگو مداوم اجرا می‌شود. این‌رویکرد مستلزم نظارت و ارزیابی داخلی قابل‌اعتماد خدمات عمومی در حوزه‌های تحت‌کنترل حزب جمهوری خلق است. درعین‌حال، ما به‌دنبال همکاری با دولت برای رسیدگی به مشکلات مزمن؛ به‌ویژه درزمینه آمادگی و مدیریت در برابر زلزله و بلایا خواهیم بود. ما با تهیه مجموعه‌ای جامع از پیشنهادهای اصلاحی، اقداماتی را برای تقویت اقتصاد، دموکراسی و نظام حقوقی خود انجام خواهیم داد. حزب «جمهوری خلق» اکنون به‌عنوان قوی‌ترین حزب برای رهبری کشور، جایگزینی‌ست که در برابر حزب «اردوغان» ظاهر شده است. طی پنج‌سال‌آینده، شهرداران سوسیال‌دموکرات، شهرداری‌هایی را اداره خواهند کرد که بیش از 70درصد جمعیت و تقریباً 80درصد اقتصاد ترکیه را دربرمی‌گیرد. همان‌طورکه به‌سمت انتخابات ریاست‌جمهوری و پارلمانی بعدی پیش می‌رویم، تغییرات در سطح محلی، زمینه را برای تغییرات گسترده‌تر در صحنه ملی فراهم می‌کند. صرف‌نظر از تلاش‌های آتی رژیم پوپولیستی آقای «اردوغان»؛ استانبول و ترکیه به‌عنوان نمادهای آزادی، دموکراسی و هماهنگی اجتماعی خواهند بود. یک اخلاق سیاسی جدید که مردم را در اولویت قرار می‌دهد بر اقتدار چیره خواهد شد. پس از زمامداری نسلی که کارنامه‌اش با انحطاط دموکراتیک و زوال اقتصادی مشخص شده، جمهوری ترکیه با ایمانی تازه به دموکراسی وارد قرن دوم خود می‌شود.