غنی‌سازی اوقات فراغت با اقتصاد
وحید حاج‌سعیدی
اوقات فراغت دانش‌آموزان از مناظر مختلفی دارای اهمیت است و این فرایند در درازمدت به بهبود کیفیت زندگی آنان منجر خواهد شد. اثرات مثبت اوقات فراغت غنی‌شده با فاکتورهای اجتماعی و فرهنگی بی‌شمارند. افزایش انگیزه و رشد فردی، پیشرفت تحصیلی، خودسازی، افزایش بهره‌وری ذهنی، مدیریت مؤثر زمان، حفظ تعادل ذهنی، حمایت همسالان، اجتماعی‌شدن، پرورش شخصیت، لذت بودن با همسالان، افزایش کیفیت و کمیتی یادگیری و ... از مزایای باهم زیستن در دورهمی‌ها و فراغت‌های تابستانه است. بااین‌وجود باید اذعان داشت غنی‌سازی اوقات فراغت تنها ازمنظر انگیزشی، آموزشی، فرهنگی یا اجتماعی موردبحث نیست و این‌روند می‌تواند با پی‌رنگ اقتصادی، در آینده شغلی و اقتصادی دانش‌آموزان نیز تأثیرات مهمی داشته باشد. درحقیقت اوقات فراغت تنها محدود به انجام بازی‌های فکری و جسمی نیست و گاهی‌اوقات می‌توان با فراهم‌کردن بستر یادگیری و تکانش ذهنی دانش‌آموزان از همان سنین کودکی، زمینه‌های خلاقیت اقتصادی را در نهادشان بارور ساخت. بی‌تعارف و به‌دوراز حجب و حیاهای اجتماعی، در دنیای امروز اقتصاد اصلی‌ترین و مؤثر فاکتور در بروز بسیاری از موفقیت‌ها و هم‌زمان چالش‌های اجتماعی متعدد است. فلذا اگر کودکان از اوان کودکی با فاکتورها و اصول کسب‌درآمد و درآمدزایی آینده‌محور آشنا شوند، در زندگی برای کسب‌درآمد با چالش‌های بزرگ دست‌به‌گریبان نخواهند شد و همچنین بااعتمادبه‌نفس بیشتری پای در عرصه زندگی می‌گذارند. در چنین رویکردی اوقات فراغت را می‌توان بستری مناسب برای آشنا ساختن ذهن دانش‌آموزان با فضای اقتصادی جامعه قلمداد کرد. استفاده از فضای مجازی و آموزش مشاغلی نظیر ساخت سایت، ساخت بازی‌های کامپیوتری، راه‌اندازی فروشگاه اینترنتی، تدریس خصوصی، تبدیل کتاب به کتاب الکترونیک، تولید پادکست و ... برخی از مشاغلی هستند که در فضای مجازی با کمترین‌هزینه قابل‌اجرا هستند؛ اما به‌خاطر داشته باشیم زندگی فقط در فضای مجازی درجریان نیست و آموزش مهارت‌ها و حرف گوناگون در فضای حقیقی نیز می‌توانند، آینده شغلی فرزندان ما را تضمین کنند. شاید احیای طرح‌هایی نظیر طرح کاد در شرایط اقتصادی پیش‌رو، بتواند درزمینه توسعه اقتصادی کشور و ایجاد اشتغال مؤثر باشد. در دهه 60 طرحی موسوم به «طرح کاد» که مخفف کار و دانش‌آموز بود در دوره متوسطه اجرا می‌شد. دراین‌طرح دانش‌آموزان دبیرستانی در هرهفته یک‌روز را برای کارورزی در بازار و یکی از مراکز صنعتی و یا مکان‌های آموزشی و درمانی طی می‌کردند. دانش‌آموزان پسر در کارگاه‌های خیاطی، نقاشی، نجاری، تراشکاری، باطری‌سازی، مکانیکی، کابینت سازی، قطعه‌سازی، داروخانه‌ها، مراکز درمانی و غیره مشغول‌به‌کار می‌شدند و دختران نیز در مدارس خود دوره‌های خیاطی، گلدوزی، نقاشی، بافتنی و کمک‌های اولیه را طی می‌کردند. با شروع دولت ششم جمهوری اسلامی ایران و اجرای طرح نظام جدید آموزش‌وپرورش، طرح کاد نیز در سال ۱۳۷۳ برای همیشه کنار گذاشته شد. بی‌شک احیای طرح‌هایی نظیر طرح کاد یا جانمایی دروس تابستانه مهارت آموزشی می‌تواند علاوه‌بر هدررفت اوقات ارزشمند تابستان، در توسعه اقتصادی جامعه نیز مؤثر باشد. آموزش مهارت‌های اقتصادمحور را جدی بگیریم.