ورزش و کودکان؛ و همه آنچه باید درباره رابطه این دو بدانیم
آیا میدانید طبق تحقیقات علمی کودکان کمتحرک؛ بهاحتمالزیاد در بزرگسالی هم افرادی غیرفعال و کمانرژی خواهند بود؟ علاوهبراین، کمتحرکی جوانان را درمعرض خطر ابتلا به انواع بیماریهای قلبی و سرطان قرار میدهد. بههمیندلیل، تشویق به ورزش و حفظ تناسباندام از سنین پایین، بسیارمهم است. اگر ورزشکردن از سنین پایین تبدیل به یک عادت روزانه شود، در بلندمدت فواید بسیار و تأثیرات مثبتی بر روی سلامتی، موفقیت و شادی فرزندان خواهد داشت. یکی از مهمترین فواید ورزش در سالهای پرتلاطم نوجوانی، «تعدیل احساسات» و «آرامش» برای نوجوانان است. بااینکه تصور بیشتر بزرگسالان از ورزشکردن، رفتن به باشگاه، دویدن روی تردمیل یا مثلاً وزنهزدن است؛ اما برای بچهها ورزش بهمعنای بازی و فعالیت بدنیست. بچهها در مدرسه هنگام زنگ تفریح، در کلاس تمرین فوتبال، دوچرخهسواری یا با دویدن بهدنبال یکدیگر و شیطنت، درواقع درحالورزشکردن هستند. بهگزارش گلنار رضازاده و زهراسادات طالبیان (کیدزیلند)؛ ورزشکردن فواید بیشماری برای کودکان دارد که باید آنها را به سه دسته جسمی، روانی و اجتماعی تقسیم کرد. دراینمطلب، با مهمترین فواید ورزش برای کودکان و تأثیرات گسترده که بر سلامت جسم، روان و حتی کیفیت زندگی کودک دارد، آشنا خواهید شد.
پژوهشهایی که در دانشکده پزشکی هاروارد دررابطهبا تأثیر ورزش بر روی کاهش استرس انجام شد، نتایج جالبی دارند. طبق این تحقیقات؛ ورزشکردن باعث کاهش سطح هورمونهای استرسزا مانند آدرنالین و کورتیزول و افزایش تولید اندورفین میشود. اندورفین یک ماده شیمیایی در مغز است که بهعنوان یک مسکن و آرامبخش طبیعی عمل میکند؛ بنابراین ورزشکردن بهطورطبیعی موجب بهبود روحیه کودکان و کاهش استرس آنان میشود. مطالعهای که سال ۲۰۱۷ درباره افسردگی در دانشگاه علموصنعت نروژ انجام شد، نشان داد: فعالیت بدنی در کودکان از ابتلای آنها به افسردگی پیشگیری میکند. دراینمطالعه که چهارسال طول کشید، تقریباً ۷۰۰ کودک شش تا ۱۰ساله موردبررسی قرار گرفتند. براینمبنا؛ کودکانی که جنبوجوش بیشتری داشتند، در طی دوسال مطالعه، کمتر دچار علائم افسردگی شدند؛ پس کودکان با بازیکردن و فعالیت بدنی در برابر افسردگی مقاوم میشوند. مطالعه دیگری که در سال ۲۰۱۹ در مجله Proceedings of the National Academy of Sciences منتشر شد، نشان داد: سروتونین (هورمون شادی) طی ورزش افزایش پیدا میکند و موجب افزایش سطح انرژی و تقویت قدرت سلولهای عصبی میشود. افزایش سطح سروتونین در سیستم عصبی مرکزی نیز با احساس شادی، افزایش اشتها و کاهش افسردگی مرتبط است. درواقع اگر میخواهید فرزندی شاد داشته باشید، تشویق او به ورزشکردن یک راهکار بسیارمفید است. کودکان شاد اغلب اعتمادبهنفس بیشتری دارند اما اینموضوع تنها تحتتأثیر شرایط اقتصادی و رفاه نیست. شادی حاصل مجموعهای از عوامل است. یکی از مهمترین عوامل مؤثر بر آن، هورمونها هستند. تنظیم سطح هورمونها بر روحیه کودک تأثیر میگذارد و موجب سرزندگی و شادابی او میشود اما فواید ورزش برای کودکان به هورمونها محدود نمیشود. سن پیشازدبستان برای ایجاد اعتمادبهنفس در کودکان از اهمیت خاصی برخوردار است زیرا دراینسن کودک از محیط خانواده جدا شده و ساعتهای زیادی در گروه همسالان قرار میگیرد. انجام حرکات ورزشی و ورزیدهتر شدن بدن موجب میشود تا کودک پیشدبستانی تصور بهتری از خودش پیدا کند. درواقع تصور کودک از خودش، یکی از عوامل مؤثر بر تقویت اعتمادبهنفس اوست. بهعلاوه در محیطهای ورزشی، کودکان اینفرصت را پیدا میکنند تا دوستان جدیدی داشته باشند. تقویت ارتباطات و داشتن دوستان صمیمی میتواند موجب تقویت اعتمادبهنفس کودک شود. علاوهبر ورزش، بازیهایی برای تقویت اعتمادبهنفس کودکان نیز وجود دارند که میتوانند دراینزمینه مؤثر باشند. در سنین مدرسه یکی از مسائل مهم برای والدین «تنظیم خواب کودک» است. کودکان دراینسن اگر فعالیت بدنی خوبی نداشته باشند سخت به خواب رفته و در بیدارشدن مشکل خواهد داشت. یکی از مهمترین فواید ورزش برای کودکان، بهبود کیفیت خواب است. کودکانی که فعالیت بدنی بالاتری دارند، معمولاً سطح کورتیزول و آدرنالین در مغز آنها کاهش پیدا میکند. ازاینرو، ورزش و تحرک موجب میشود تا کودکان خواب آرامتر و منظمتری داشته باشند. این خواب باکیفیت در روند یادگیری و عملکرد تحصیلی کودک مؤثر خواهد بود. نکته مهم دیگراینکه طبق یافتههای پژوهشها، نور آبی صفحه تلفنهمراه، لپتاپ یا سایر وسایل دیجیتال سبب کاهش ترشح ملاتونین و بدخوابشدن کودک میشود؛ اما هنگامیکه کودک زمان بیشتری را صرف فعالیت بدنی میکند، احتمالاً فرصت کمتری برای قرارگرفتن در برابر نور آبی صفحهنمایش خواهد داشت. ورزشکردن با تقویت سیستم ایمنی کودکان، احتمال ابتلای آنها به عفونتها و انواع سرطانها را کاهش میدهد. طبق یافتههای دانشکده پزشکی هاروارد؛ اولین کاریکه برای مراقبت از سلامتی و تقویت سیستم ایمنی باید انجام شود، انتخاب یک سبک زندگی سالم است که باید از کودکی آموزش داده شود. دراینپژوهشها از ورزش بهعنوان بخش مهمی از سبک زندگی سالم نام برده شده است. پژوهشگران توضیح میدهند که فعالیت بدنی در هر سنی میتواند با تقویت گردش خون در سلولها، مستقیماً به بهبود سلامت و تقویت سیستم ایمنی کودکان کمک کند. درواقع یکی از اصلیترین مزایای ورزش برای کودکان همین تقویت سیستم ایمنی و جسمانی کودک است. استخوانها هم مانند عضلات، تحتفشار ورزشی قویتر میشوند. طبق نتایج تحقیقات بر روی اینموضوع، ازدستدادن توده استخوانی بهتدریج از دهه ۲۰ زندگی شروع میشود اما افرادیکه ورزش را منظم و از کودکی آغاز کردهاند، دراینسن به اوج تراکم استخوانی میرسند. افزایش تراکم استخوان به جلوگیری از پوکی و شکنندهشدن استخوان کمک میکند. درواقع کودکان با ورزشکردن از سنین کم از ابتلا به پوکی استخوان و شکستگیهایی که در دوران بزرگسالی ممکن است به سراغشان بیاید، پیشگیری میکنند. البته استفاده از انواع غذاهای سالم مناسب کودکان میتواند در کنار ورزشکردن به تقویت قوای جسمانی کودک نیز کمک کند. تحقیقات نشان میدهد: تحرک، خطر ابتلا به بیماریهای قلبی را تا ۵۰درصد کاهش میدهد. قلب یک عضله است که مانند ماهیچههای دیگر بدن نیاز دارد تا بهطورمنظم بهکمک ورزش تقویت شود. تنها با انجام ۳۰دقیقه ورزش روزانه، میتوان از ابتلا به بیماریهای قلبی پیشگیری کرد. جالب است بدانید که براساس این تحقیقات؛ بهازای هرساعت ورزش منظم، حدود دوساعت امید به زندگی افزایش پیدا میکند! بنابراین ورزشکردن میتواند یک سرمایهگذاری باشد که فرزندتان هرچهزودتر آنرا آغاز کند، در آینده زندگی بهتری خواهد داشت. افزایش حجم ریه و داشتن سیستم سالم تنفسی در کودک موجب میشود او طی فعالیتهای روزانه کمتر دچار تنگی نفس و نهایتاً خستگی شود. ورزش و فعالیت بدنی در کودکان باعث افزایش ظرفیت ریهها و عملکرد بهتر آنها در انتقال هوا به داخل و خارج از بدن میشود. درنتیجه اکسیژن بیشتری جذب و دیاکسید کربن بیشتری دفع میشود. ورزش منظم از کمبود اکسیژن در خون (که با افزایش سن یا در نتیجه کمتحرکی رخ میدهد) پیشگیری میکند. کمتحرکی کودک موجب افزایش تمایل او به دریافت کالری میشود و کالری اضافه بهصورت چربی در بدن او انباشته میشود. فعالیت فیزیکی بالا از بروز اضافهوزن و انباشتهشدن چربی در بدن کودکان جلوگیری میکند. بهخاطر داشته باشید: کنترل وزن تنها برای زیبایی ظاهری نیست بلکه وزن متعادل به سلامت قلب کمک میکند و یکی از مهمترین مزایای ورزش برای کودکان است. ورزشکردن میتواند برای کودکان مبتلابهدیابت هم مفید باشد. همه بهخوبی میدانیم که قد تا حدود بسیارزیادی به ژنتیک ما مربوط میشود اما مطالعات تأیید کردهاند: سبک زندگی و تغذیه نیز از فاکتورهای تأثیرگذار در رشد قد هستند. درواقع نوع فعالیت و تغذیه ما تاحدزیادی پتانسیل قدمان را تعیین میکند. بهنظر میرسد کودکی «دوران طلایی» برای رشد؛ ازجمله افزایش قد محسوب میشود؛ پس اگر کودکان درایندوره یک روتین ورزشی مناسب داشته باشند احتمال افزایش قد در آنها وجود دارد؛ اما فراموش نکنید: نباید به کودکان دراینزمینه فشار آورد و بهتر است همهچیز متعادل باشد. نیز درست است که افزایش قد کودکان یکی از فواید ورزشکردن بهشمار میرود اما انتخاب رشته ورزشی نیز دراینمورد اهمیت زیادی دارد؛ زیرا برخلاف باور عموم هر ورزشی نمیتواند در افزایش قد کودکان مؤثر باشد. همانگونه که در بالا اشاره شد ورزش منظم در دوران کودکی هم به ایجاد سبک زندگی سالم کمک میکند و هم موجب میشود فرزندان ما در بزرگسالی با مشکلات کمتری روبرو شوند. تناسباندام و پیشگیری از بروز بیماریها، ازیکسو کیفیت زندگی کودک را بهبود میدهد و ازدیگرسو موجب افزایش اعتمادبهنفس او میشود. علاوهبر فواید جسمی و روانی ورزش برای کودکان، فواید اجتماعی ورزش را نیز نباید نادیده گرفت. ورزش به بچهها کمک میکند تا در گروههای دوستی بیشتری قرار بگیرند و از روابط بهتر و حمایت اجتماعی برخوردار باشند که این، باعث افزایش طول عمر میشود. بههمیندلیل کودکان هرچقدر فعالتر باشند، زندگی بهتری دارند!