سفری علمی در تغییرات پاییزی!
«پاییز» فصل تغییرات شگرف طبیعت است. دراینفصل، برگها بهخاطر کاهش کلروفیل رنگهای زرد، نارنجی و قرمز بهخود میگیرند و برخی حیوانات برای خواب زمستانی آماده میشوند. بهگزارش نوید فرخی (آنا)؛ با فرارسیدن «پاییز»، آبوهوا شروع به تغییر میکند. روزها کوتاه و شبها طولانیتر و خنکتر میشود و این، ناشی از تغییر موقعیت زمین نسبت به خورشید است. حقیقت ایناستکه ما ساکنان نیمکره شمالی دراینزمان سال، نور مستقیم کمتری از خورشید دریافت میکنیم. بهطورکلی محور گردش زمین به دُور خورشید قدری کج است و میزان اریببودن آن در فصول مختلف فرق میکند. این زاویه باعث میشود درطولسال، مقدار نوری که از خورشید به زمین میرسد نیز تغییر کند. وقتی نوبت «پاییز» میرسد، نیمکره شمالی زمین از خورشید دورتر و باعث میشود نور و گرمای کمتری به ما برسد. علاوهبراین در «پاییز» تغییرات جوی نیز اتفاق میافتد. تودههای هوای سرد از مناطق قطبی بهسمت قارههای دیگر حرکت میکند و تودههای هوایی باعث سردترشدن هوا میشوند. در بسیاری از نقاط، «پاییز» هوای مطبوع بههمراه دارد زیرا نه از گرمای طاقتفرسای تابستان خبریست و نه سرمای نهچندان دلچسب زمستان. بسیاریافراد «پاییز» را زمان مناسبی برای فعالیتهای خارج از منزل مانند پیادهروی میخوانند. برخی مناطق با تغییر آبوهوای پاییزی، بارندگی بیشتری را تجربه میکنند. ازسرگرفتن باران به تغذیه خاک برای محصولات کشاورزی و گیاهانی که برای زمستان آماده میشوند، کمک میکند. یکی از زیباترین جنبههای «پاییز» تغییر رنگ برگهاست. کلروفیل رنگدانهای در درون برگهاست که باعث میشود گیاهان سبز باشند. درطول تابستان کلروفیل نقش مهمی در فتوسنتز ایفا میکند و به گیاهان اجازه میدهد نور خورشید را به انرژی تبدیل کنند. بااینحال با پایان فصل گرم، روزها کوتاهتر شده و دما شروع به کاهش میکند. این تغییر به درختان سیگنال میدهد که باید برای زمستان سخت آماده شوند؛ وقتی حفظ انرژی ضروریست. با کاهش نور خورشید، درختان بهناچار تولید کلروفیل خود را کم میکنند. این کاهش، فرآیندی تدریجیست که به دیگر رنگدانههای درون برگها اجازه ظهور میدهد. کاروتنوئیدها که رنگهای زرد و نارنجی تولید میکنند، دراینمدت حتی در تابستان نیز وجود داشتهاند اما تحتالشعاع رنگ سبز غالب (کلروفیل) بهچشم نمیآمدند. حال با شروع «پاییز» و محوشدن کلروفیل، این رنگهای گرم جان میگیرند و منظره زیبای «پاییز»ی را رقم میزنند. بااینحال داستان به همینجا ختم نمیشود. دمای پایینتر همچنین میتواند باعث تولید آنتوسیانین شود؛ رنگدانههایی که باعث ایجاد سایههای قرمز و بنفش میشوند. جالب است که این پاسخ صرفاً زیباییشناختی نیست و در خدمت این هدف که از برگها در برابر آسیبهای ناشی از نور زیاد خورشید و دمای سرد محافظت کرده و استراتژی تطبیقی توانایی قابلتوجه طبیعت را درپاسخبه تغییرات محیطی نشان میدهد. ریختن برگ نشانه آمادگی برای زمستان است تا درخت بتواند آب و انرژی خود را حفظ کند و بقایش در ماههای سختتر تضمین شود. این فرآیند بر اهمیت سازگاری در طبیعت تأکید دارد. «پاییز» اغلب فصل برداشت محصول نیز نامیده میشود و زمانیست که بسیاری از میوهها و سبزیهای آماده چیدن از مزارع و باغها هستند. کشاورزان دراینمدت سخت کار میکنند تا محصولات خود را قبل از رسیدن زمستان جمعآوری کنند. بین برخی محصولات محبوب پاییزی میتوان به سیب، کدوتنبل، کدوحلوایی و سیبزمینی و ... اشاره کرد. سیبها اغلب اواخر تابستان تا «پاییز» برداشت میشوند. کدوتنبل یکیدیگر از موارد محبوب در «پاییز» است. آنها نهتنها خوشمزه هستند بلکه برای تزئین نیز استفاده میشوند. با نزدیکشدن به «پاییز»، حیوانات خود را برای زمستان آماده میکنند. رفتار بسیاری از آنها دراینفصل تغییر میکند. برخی از حیوانات با کاهش دما، خز یا پرهای ضخیمتری درمیآورند تا گرم بمانند. سنجابها در «پاییز» مشغول جمعآوری آجیل و دانه میشوند. آنها غذای خود را در جاهای مختلف پنهان میکنند تا بعداً وقتی غذا در زمستان کمیاب شد، آنرا پیدا کنند. این رفتار به آنها کمک میکند در هنگام سردشدن هوا زنده بمانند. پرندگان نیز دراینمدت برای مهاجرت آماده میشوند. بسیاری از گونهها بهسمت جنوب بهسمت آبوهوای گرمتر پرواز میکنند که در آن غذا در ماههای زمستان دردسترستر است. آنها برای یافتن زیستگاههای مناسب مسافتهای طولانی را طی میکنند. برخی از حیوانات با نزدیکشدن به زمستان وارد حالتی بهنام خواب زمستانی میشوند. خرسها به این رفتار معروفاند. آنها طی «پاییز» مقدار زیادی غذا میخورند تا قبلازخواب در ماههای سرد ذخایر چربی داشته باشند.