وجود ۴۰۰هزار زن سرپرست خانوار در کشور
سرپرست سازمان بهزیستی کشور بابیاناینکه امروز در جامعه ایران ۴۰۰هزار زن سرپرست خانوار وجود دارد، گفت: دراینسازمان، دفتر زنان و خانواده وجود دارد که این زنان شامل زنان طلاقگرفته، زنان شوهر فوتشده و زنان شوهر ازکارافتاده را شامل میشود. بهگزارش سازمان بهزیستی کشور؛ سید جواد حسینی به طرح طلاق توافقی اشاره کرد و افزود: سازمان بهزیستی با قوه قضائیه طرح طلاق توافقی را پیگیری میکند؛ بهگونهایکه دادگاهها پس از تقاضای طلاق آنها را به مراکز مشاوره بهزیستی ارجاع میدهند. این مراکز در نگاه اول، به «بازگشت آنان به زندگی» و در نگاه دوم، درصورت نبود امکان استمرار زندگی آنها را مجدد به دادگاه معرفی میکنند. در حوزه آسیبهای اجتماعی، زنان سرپرست خانوار، کودکان خیابانی و بیسرپرست، اعتیاد، فرار دختران و مجموعاً آسیبهای اجتماعی طبق روش تحقیق؛ باید بهسراغ عاملی رفت که بیشترین تولیدکننده و بازتولید آسیبهای اجتماعیست. این عامل و پدیده چیزی جز «طلاق» نیست؛ زیرا ازیکسو به گسترش زنان سرپرست خانوار زنان خیابانی کودکان و بخش عمدهای از آسیبهای اجتماعی منجر خواهد شد.
سرپرست سازمان بهزیستی کشور افزود: بهنظر میرسد در اولویت کاری در حوزه اجتماعی مداخله در پدیده طلاق مهمترین کاریست که برنامهریزان و متصدیان بهویژه در بهزیستی باید موردتوجه قرار دهند. وی بااشارهبهاینکه دراینحوزه حلقههای زنجیره از ازدواج تا طلاق را باید طراحی کرد، گفت: اقدامات آموزشی و توانبخشی قبلازازدواج در حین ازدواج و نیز زوجین درمعرضآسیب و نهایتاً طلاق را طراحی و با برنامههای مداخلات مؤثر بهانجام رساند تا ازاینطریق به کنترل و کاهش پدیده طلاق که عامل بسیاری از آسیبهای اجتماعیست توفیق یافت. وی اضافه کرد: دراینزمینه مثلاً در مرحله بعد از طلاق عموماً زنان سرپرست خانوار دچار مشکلات جدی میشوند که طرح بیمه طلاق را سال ۷۸ مطرح کردیم و هماکنون نیز پیگیر اجراییشدن آن برای کاهش کنترل عوارض طلاق بهویژه برای زنان سرپرست خانوار بوده و هستیم. وی باتأکیدبر تقویت نظام مشاوره تلفنی در بهزیستی، گفت: یکی از موفقیتهای سازمان بهزیستی کشور راهاندازی مشاوره تلفنیست که در حکم تردد امواج بهجای تجمع افراد به افراد نیازمند یا درمعرضآسیب خدمات ارائه میکند و ازآنجهت مهم است که سرخط موضوعات آسیب است یعنی نقطه شروع که میتواند با این خدمات مداخله بهنگام طلایی را در بحث آسیبها رقم بزنند و از عمق آسیب یا گرفتارشدن در عمق آسیب افراد جلوگیری کند. حسینی اضافه کرد: این خدمات موجب قرارگرفتن مددجویان در راه خدمات تخصصی میشود و امکان کنترل و کاهش آسیب و توانمندسازی را در آنان افزایش میدهد و باعث پیشگیری از آسیبهای اجتماعی میشود. گسترش کمی و بهرهوری سیستم خدمات تلفن مشاورهای و روزآمدکردن مشاورین و توانمندسازی آنان از اهمیت بسیار ویژهای برخوردار است. خوشبختانه این خدمات ۲۵سال است که شروع شده و انواع مشاوره ازجمله ۱۲۳ اورژانس اجتماعی و ۱۴۸۰ مشاوره تلفنی درحالانجام است. سرپرست سازمان بهزیستی بااشارهبهاینکه اعتیاد نیز از جمله آسیبهای حساس و پردامنه اجتماعیست که خود موجب ۲۰ تا ۳۰ آسیب دیگر میشود و در کنار طلاق مبحث اعتیاد از حساسیت بسیاربالایی برخوردار است، گفت: سازمان بهزیستی در حوزه اعتیاد دارای مراکز درمانی سرپایی اعتیاد است و بخشی از معتادان را ازاینطریق تحتپوشش قرار میدهد، ازسویدیگر سازمان بهزیستی و شورای هماهنگی مبارزه با موادمخدر در مراکز نگهداری یا کمپهای ماده ۱۵ و کمپ ماده ۱۶ که مخصوص معتادین متجاهر است فعال هستند. وی افزود: ارائه خدمات در کمپ ماده ۱۵ بهگونهایستکه طی ۲۱روز سمزدایی و ترخیص صورت میگیرد و امکان تمدید اینزمان نیز وجود دارد و در کمپهای ماده ۱۶ که ستاد مبارزه با موادمخدر آنها را تحتپوشش قرار دارد معتادین متجاهر دراینکمپها نگهداری و فرایند ترک اعتیاد آنها محقق میشود؛ درکناراین محورها طرح NA نیز وجود دارد که اجتماعی و گروههای داوطلبانه معتادین و با تشکیل گروههای همدم فرایند بازپروری و ترک اعتیاد در آن محقق میشود و درکناراینموضوع با مراکز TC یا اجتماع درمانمدار مواجهیم که هم TC و هم NA روشهای درمان اجتماع مدار و توانمندسازی جامعهمحور است که گسترش و توسعه کمیوکیفی آنها باید محقق شود. حسینی تشریح کرد: سازمان بهزیستی با همکاری با ستاد شورای هماهنگی مبارزه با موادمخدر که در حوزه اعتیاد این ستاد چندین کمیته ازجمله کمیته درمان، کمیته مبارزه با موادمخدر و کمیته فرهنگی را دارد؛ مسئولیت کمیته فرهنگ با سازمان بهزیستی بوده که با هماهنگی دستگاهها بهشکل بینبخشی به تصمیماتی رسیده و سعی در اجراییسازی آن خواهند داشت. سرپرست سازمان بهزیستی کشور بااعلاماینکه نکته مهم قابلتوجه اینکه ما باید در حوزه اعتیاد و درمان اعتیاد بهسبک کافهتریایی عمل کنیم، افزود: این بهآنمعناستکه شیوههای گوناگونی را طراحی و متناسب با وضع معتادین آنها را با اینشیوهها ترک اعتیاد و بازتوانی و بازپروری مبتنیبر سلامت جامعه هدایت کنیم. حسینی ادامه داد: ما هم به درمان سرپایی هم کمپهای ماده ۱۵ و ۱۶ هم روشهای TC هم روشهای NA که خصوصاً این دو تجارب بسیار مفیدی هستند، ابتکار داشته باشیم البته باید درنظر داشته باشیم که برای جلوگیری از عود مجدد که میزان آن در مبحث اعتیاد بسیاربالاست اشتغالزایی و بازتوانی جامعهمحور معتادین و پذیرش اجتماعی و توجه مثبت به ایشان در صحنه خانواده، محیط، جامعه و کار امر بسیارمهمیست بهقول «هاوارد بکر» آنها را از برچسب اعتیاد دور نموده و امکان جلوگیری از عود مجدد و بازگشت به زندگی سالم را فراهم میسازد. وی گفت: بهنظر میرسد درمان اجباری برای برخی از معتادین لازم و ضروریست بهشرطاینکه بهشکل دادگاه درمانمدار محقق شود؛ دادگاه درمانمدار ایناستکه توسط احکام قضات مثلاً یکسال زندان ۶ ماه کم یا اگر درایندوره جریان بازپروری و سمزدایی اتفاق نیفتد میزان مجازاتهای ناشیازآن افزایش یابد ما درمجموع تقویت برنامههای بهاصطلاح اجتماعمحور با شعار با مردم برای مردم توسط مردم راهکار اصلیست. حسینی باتأکیدبراینکه در حوزه اجتماعی موضوعات طلاق، زنان سرپرست خانوار و کلاً آسیبهای اجتماعی باید پرداخت، گفت: تقویت مراکز روزانه بیشازبل باید در دستورکار قرار گیرد. وی خانوادهمحورشدن خدمات و کار با مددجویان، سالمندان، کودکان، دختران فراری و بقیه افراد جامعه هدف بیشازپیش باید در مرکز توجه و برنامهریزی قرار گیرد، گفت: اینرویکرد در توانمندسازی و توانافزایی مددجویان بیش از هر روشی مؤثر است. حسینی بابیاناینکه تقویت رویکرد تواناسازی و توانبخشی بهجای رویکردهای اعانه بگیری باید در اولویت قرار گیرد، گفت: متأسفانه در بسیاریازموارد اعانهبگیری رواج یافته و باید بهجای اعانهدادن جامعه را مناسبسازی کنیم، خدمات توانبخشی، وسایل و تجهیزات توانبخشی ارائه و سازمانها و مدارس و ادارات را مناسبسازی کنیم و ازاینطریق امکان توانمندسازی متناسب با جامعهمحوری و رویکرد مشارکت فراگیر سایر دستگاهها در دسترسیپذیری و جامعه فراگیر و ازاینراه امکان تحقق رویکرد دارایی مبنا و ثروت محور بر رویکرد محدودیت یا نقص محور بیشازگذشته فراهم آید. سرپرست سازمان بهزیستی گفت: در سنوات اخیر ایجاد مراکز مثبت زندگی و راهاندازی آن که به حدود ۳۰۰۰ مرکز رسیده رویکرد مناسبیست بهویژه با کارکردهای مثبت ازجمله کوچکسازی دولت واگذاری خدمات به بخش مردمی همچنین امکان خدمات تجمیعی دردسترس و معلممحور از نکات مثبتیست که مراکز مثبت زندگی بهدنبال داشته؛ مثلاً یکمیلیون و 200 پرونده مستمریبگیران زن بهزیستی به این مراکز سپرده شده است در کنار سایر خدماتی که بهصورت تجمیعی در محله و دردسترس ارائه میدهند. وی درباره مراکز مثبت زندگی گفت: اما مراکز باید از جهاتی اصلاح شوند زیرا کارکردهای نامناسبی را هم از خود بر جای گذاشتهاند ازجمله باعث شدهاند مراکز مددکاری و خیلی از مؤسسات دیگر کارایی خود را از دست داده و به حاشیه رانده شوند و موضوع دیگراینکه از سرجمع سایر قسمتهای بهزیستی که خود باید خدمات درخور ارائه دهند اعتبارات کسر شده و به این مراکز اضافه شده که موجب ناکارآمدی آنبخشها نیز شده و همچنین این مراکز هم باتوجهبه عدمتوجه کیفی از ارائه خدمات تخصصی و کیفی مطلوب برخوردار نبودهاند. سرپرست سازمان بهزیستی کشور به خدمات پیشگیرانه سازمان بهزیستی پرداخت و گفت: در حوزه پیشگیری ما با دو مقوله مواجه هستیم یک ساختار سازمانی حوزه پیشگیری که حتماً باید احیا و ارتقا یابد و دیگر، برنامههای حوزه پیشگیری که باید بهسمت برنامههای ارتقایی هدایت شود. حسینی بابیاناینکه در سنوات اخیر ساختار معاونت پیشگیری در حوزههای اعتیاد و آسیبها ادغام شده است، افزود: ایندرحالیستکه حوزه پیشگیری از مأموریتهای تخصصی سازمان بهزیستی است، مأموریتی که سایر دستگاهها به آن نمیپردازند بهعنوانمثال اگر ما در حوزه درمان فعالیم وزارت بهداشتودرمان وجود دارد یا در حوزه آموزش وزارت آموزشوپرورش اما در حوزه پیشگیری بهطور مشخص تنها سازمان بهزیستی است که دارای ساختار اداری بود و این مأموریت را باید بهانجام میرساند. وی ادامه داد: احیای این ساختار در سازمان بهزیستی امری ضروری و اجتنابناپذیر بهنظر میرسد همانگونه که میدانیم پیشگیری در سه سطح محقق میشود سطح اولیه که پیشگیری از ابتلا به بیماریها تنبلی چشم و ناشنوایی و پیشگیری در سطح ثانویه که به درمان مربوط میشود و پیشگیری در سطح ثالث که به امور توانبخشی میپردازد بهنظر میرسد ساختار سازمانی در حوزه پیشگیری در سازمان بهزیستی باید هم احیا و هم تقویت شود. وی گفت: در برنامههای پیشگیری برنامههای ارتقایی هم توسعهیافته و جهت برنامهها بهاینسمت هدایت شود، همه افراد آسیبدیده و درمعرض آسیبها به برنامههای ارتقایی نیاز دارند که علاوهبر رفع آسیب، وضع توانبخشی آنها ارتقا یابد مانند سلامت که اکنون سازمان جهانی بهداشت سلامت را نبود بیماری تعریف نمیکند بلکه سلامت ارتقایی و کیفیت سلامت هم در برنامهریزی بیشازقبل لحاظ میشود. سرپرست سازمان بهزیستی کشور بااعلاماینکه در حوزه پیشگیری بخش اصلی کار با تشکلهای غیردولتیست، افزود: سازمان بهزیستی وضعیت نظارتی دارد که نظارت دراینحوزه بسیارضعیف است، باید نگاه به تشکلهای غیردولتی نگاهی حمایتی، توانمندسازانه و نظارتپذیر باشد.