سلول‌های سرد زندان تاوان خوش‌قلبی برخی زنان

برخی زنان جامعه در حالی که همه هم و غم‌شان داشتن کانون گرم خانواده و معاشرت با دوستان و آشنایان است، گاهی مجبورند تاوان این دل‌رحمی و خوش‌قلبی خود را با کشیدن چک و سفته و جا خالی دادن همین عزیزان برای پر کردن جای این چک‌ها و سفته در پشت سلول سرد زندان پس دهند. «همسرم از من خواست برای دریافت تسهیلات پشت سفته را امضا کنم»، «به دلیل کمک به خانواده‌ام و کشیدن چک اکنون در زندان هستم»، «دلیل برگشت خوردن چک‌های من، اختلاس رئیس صندوق یکی از بانک‌های دولتی است که طی 24 بار برداشت از حسابم، با جعل امضای من، سه‌میلیارد و صدهزار تومان از حسابم برداشت کرده و متواری شده است»؛ اینها عباراتی است که برخی از زندانیان زن جرایم غیرعمد بیان می‌کنند. ستاد دیه در گزارشی از تعداد محکومان جرایم غیر عمد و غیرکلاهبرداری، آماری از تعداد زندانیان زن این نوع جرایم منتشر کرد که در نوع خود قابل توجه بود و آن هم افزایش دو برابری زنان محبوس به دلیل جرایم غیرعمد و غیرکلاهبردار است. حال این سوال در اذهان نقش می‌بندد چگونه شده است که در سال‌های اخیر پای زنان کشور در زندان به ویژه بصورت محکومیت مالی بیش از پیش باز شده است و این زنان کجای زندگی خود به اشتباه گام برداشتند که الان به عنوان محکومان مالی، دیات و غیره در حبس به سر می‌برند. سید اسدالله جولایی؛ مدیرعامل ستاد دیه کشور شهریور امسال در دیدار با شهیندخت مولاوردی؛ معاون امور زنان و خانواده رئیس‌جمهور، بیشترین علت زندانی شدن زنان جرایم غیرعمد را کشیدن چک عنوان کرد و گفته است که علت حبس بیش از 90‌درصد زندانیان زن جرایم غیرعمد مربوط به چک است و این دسته از بدهکاران مالی که بابت صدور چک و در بسیاری موارد به دلیل ضمانت از دوستان، بستگان و متاسفانه همسران با ضمانت از طریق برگه‌های بانکی روانه زندان شده‌اند. جالب است بیشتر آنها هیچ سابقه مشابهی نداشته و اغلب این مددجویان زن برای اولین بار است که روانه زندان شدند. آری، بیشترین دلیل زندانی شدن زنان روحیه لطیف آنان و داشتن قلبی مهربان است؛ زنانی که با توجه به قلب رئوف و مهری نهادینه شده در دل‌های آنان، به همسر، خانواده، آشنایان و دوستان اعتماد می‌کنند و بعد از مدتی تاوان این اعتماد و خوش‌قلبی را باید پشت میله‌های زندان پس دهند. این زنان به نوعی قربانی فداکاری خود برای اعضای خانواده و دوستان و آشنایان می‌شوند. برخی از خانم‌ها وقتی همسر خود را بیکار می‌بینند که مدام در منزل پرسه می‌زنند، به نوعی از نوع نگاه فرزندان خود به پدر خانه که نان‌آور نامیده می‌شود، رنج می‌برند. این دسته از زنان دوست ندارند ابهت و غرور مردانه و پدرانه همسرشان نزد فرزندان و در و همسایه زیر سوال برود. «طاقت کوچک شدن شوهر خود نزد فرزندان و خانواده را نداشتم، سعی کردم با دریافت وام، کشیدن چک و قرض از دوستان و آشنایان مبلغی برای همسرم فراهم کنم تا بتواند یک وسیله نقلیه بخرد که با آن کار کند و شرمنده فرزندانش نباشد»؛ این مادر که جزای کار نیک خود را با پرداخت نکردن قسط‌ها توسط همسرش و ماندن در گوشه زندان می‌دهد، ادامه داد: به تنهایی بار همه‌چیز را به دوش کشیدم و حتی با وجود اینکه چک‌ها با نام من صادر شده بود، وسیله نقلیه را به نام همسرم زدم؛ اما همسرم نه تنها قسط‌ها و قرض‌ها را پرداخت نکرد؛ بلکه حتی مجبور شدم هزینه تعمیر و استهلاک وسیله نقلیه را نیز بپردازم تا اینکه قسط‌ها روی هم تلنبار و سنگین شد و الان در این حال و روز در گوشه زندان دور از فرزندانم به سر می‌برم. این داستان واقعی فقط متعلق به این زن نیست. مدیرعامل ستاد دیه از زنان جامعه خواسته تا این‌گونه به دیگران اعتماد نکنند و به ویژه اگر همسر یا فرزند آنان دارای سوء سابقه هستند و بدهی مالی دارند، خانم‌ها زیر بار ضمانت این افراد نروند. «پشت سفته‌های 50‌میلیون تومانی را امضا کردم؛ چون طاقت دیدن اشک‌های مادرم نداشتم»؛ این جمله را دختر جوانی اعلام کرد که به خاطر برادرش پشت سفته‌ها را امضا کرده است و هنگام امضای سفته‌ها هیچ‌گاه تصور تجربه شب‌ای زندان در مخیله‌اش راه نمی‌داد. «دلیل برگشت خوردن چک‌های من، اختلاس رئیس صندوق یکی از بانک‌های دولتی است که طی 24 بار برداشت از حسابم، با جعل امضای من، سه‌میلیارد و صدهزار تومان از حسابم برداشت کرده و متواری شده است»؛ این زن جوان که ادعای وارد کننده بودن خودرو را دارد، ادامه می‌دهد: از مشتری‌های ویژه بانک بودم؛ با توجه به گردش زیاد مالی‌ام متوجه برداشت‌های مرحله‌ای از حسابم نمی‌شدم. البته این 24 بار برداشت به فواصل زمانی کوتاه بوده و از سویی من با مشتریان سرمایه‌گذاری کار می‌کردم که 45 روزه پولی به حساب شرکتم واریز و بعد از 45 روز یا خودرو وارداتی ثبت‌نام شده خود را تحویل یا سود سرمایه‌گذاری خود را دریافت می‌کردند. اسدالله جولایی؛ مدیرعامل ستاد دیه کشور، شرایط سنی نسوان زندانی را به طور میانگین 20 تا 35‌سال مطرح کرد و گفته است، در مورد زنان هر چند بیشتر مشمولان آزادی را مددجویان با تحصیلات زیر دیپلم شامل می‌شوند؛ اما در همین ماه‌های گذشته متاسفانه یک مورد بانوی دندانپزشک و یک هنرمند باسابقه تلویزیون را هم داشتیم که به دلیل بالا آوردن یک بدهی سنگین ناخواسته روانه زندان شده بودند که خوشبختانه با همکاری طلبکاران این افراد در مدت کوتاهی از بند رهایی یافتند. مدیرعامل ستاد دیه کشور با بیان طرح ویژه این نهاد حمایتی در بهار سال 94 برای آزادسازی زنان زندانی با جرایم غیرعمد و غیرکلاهبرداری اظهار کرد: با حمایت نیکوکاران ایران اسلامی به مناسبت میلاد حضرت زهرا‌(س) و روز مادر این مجموعه تمام زندانیان زن تک‌قرار که 60‌درصد این مددجویان را مادران یک تا دو فرزندی تشکیل می‌دادند، از بند زندان رهایی یافتند. جولایی، فرهنگ موجود در برخی از استان‌های کشور را عامل اصلی صفر بودن نسوان زندانی اعلام کرد و گفت: برای نمونه در استانی مثل سیستان و بلوچستان به دلیل حساسیت خاصی که نسبت به روانه کردن یک زن به زندان موجود است یا در استان‌های کوچکی که شهروندان یا ساکنان یک روستا شناخت کاملی از وضع همدیگر داشته و دارند، آمار ما همواره به صفر نزدیک است./لیلا اسماعیل نژاد/ ایرنا