ایران سرزمینی با اقلیم چهارفصل است و از شمال تا جنوب آن را طبیعتی متنوع با جاذبههای بکر پوشاندهاند. دریاچههای ایران بخشی از زیباترین جاهای دیدنی ایران را تشکیل میدهند و اطراف آنها مناطقی مناسب برای اتراق در طبیعت هستند. بسیاری از دریاچههای فصلی ایران در میان کوهستانهای بلند قرار گرفتهاند و از واپسین روزهای زمستان پرآب میشوند. دریاچههای مصنوعی ایران نیز شامل دریاچههای تفریحی و دریاچههای سد میشوند و در نقاط مختلف کشور قرار گرفتهاند. اگر از علاقهمندان به تفریحات آبی هستید یا گشتوگذار اطراف دریاچههای تماشایی برای شما لذتبخش است، در این مقاله با ما همراه شوید تا زیباترین دریاچههای ایران را به شما معرفی کنیم. با این توضیح که دریاچههای ایران بیش از این تعداد است و ما تنها به معرفی برخی از آنها پرداختهایم.
دریاچههای دائمی ایران معروفترین عرصههای آبی داخل کشور هستند که نقش مهمی در رونق گردشگری نواحی اطراف خود دارند. این دریاچهها در استانهای مختلف ایران قرار گرفتهاند و در تمام طول سال پرآب هستند؛ البته با شروع بارشهای زمستانی حجم آب این دریاچهها افزایش چشمگیری دارد. در این بخش برخی از معروفترین دریاچههای دائمی ایران را معرفی میکنیم.
دریاچه کاسپین (خزر)
بیشترین عمق: ۹۸۰متر
وسعت: 37100000هکتار (بزرگترین دریاچه جهان)
منبع تأمین آب: بزرگترین منبع، رودخانه ولگا در کشور روسیه و رودخانههای فصلی و دائمی در کشورهای اطراف (رودخانههای ایران بین چهار تا پنج درصد منابع تأمینکننده)
شنا و ماهیگیری در مناطق مشخص قانونی مجاز
بهترین زمان سفر: در همه ماههای سال بهجز تیر و مرداد
درجه سختی مسیر دسترسی: ساده
نشانی: شمال ایران، کرانه ساحلی استانهای گلستان، مازندران و گیلان
زیباترین دریاچههای ایران برای سفر در تمام فصلها
دریاچه کاسپین بزرگترین عرصه آبی محدود در جهان است که در شمال ایران قرار دارد. از این دریاچه بهدلیل وسعت بالای آن با نام دریا یاد میکنند و کشورهای ایران، آذربایجان، روسیه، ترکمنستان و قزاقزستان اطراف آن قرار گرفتهاند. دریاچه کاسپین ازطریق کانال به دریای سیاه وصل میشود و بهطور مستقیم با هیچیک از آبهای آزاد جهان ارتباط ندارد. طول دریاچه کاسپین بین 1205 تا 1280کیلومتر است و مساحت آن (37100000هکتار) با حدود یکپنجم مساحت ایران برابری میکند. مساحت کاسپین در حدود ۱٫۵برابر خلیجفارس است. عمیقترین نقطه این دریاچه در حدود ۹۸۰متر عمق دارد و رودخانههای متعددی از کشورهای اطراف آن به دریاچه کاسپین میریزند. بهدلیل اهمیت بالای این دریاچه در انتقال انرژی بین کشورهای همجوار با آن و بهرهبرداری اقتصادی کشورها از این منبع بیپایان، کاسپین اهمیت بالایی در زمینههای اقتصادی و سیاسی دارد. در گذشته دریاچه کاسپین را با نام دریای طبرستان نیز میشناختند؛ اما امروزه این دریاچه را با نامهای کاسپین، خزر و مازندران میشناسند. از مهمترین محصولات دریای کاسپین میتوان ماهی خاویار را نام برد که بیشترین صید آن از این دریاچه در ایران انجام میشود. دریاچه کاسپین کوسه ندارد؛ اما تنوع آبزیان موجود در آن به بیش از ۴۰۰ نوع میرسد. استانهای گلستان، مازندران و گیلان در جوار دریاچه کاسپین قرار گرفتهاند و این دریا سبب تبدیل این استانها به پرترددترین مناطق گردشگری در ایران شده است. طول خط ساحلی در کرانه دریای خزر در حدود ۷۰۰ کیلومتر است که سراسر آن را طبیعت سرسبز و جنگلهای هیرکانی پوشاندهاند. برای دسترسی به دریای کاسپین باتوجهبه مقصد موردنظر خود میتواند از جادههای هراز، فیروزکوه و چالوس خود را به سواحل زیبای این دریاچه برسانید.
دریاچه ارومیه
بیشترین عمق: در زمان پرآبی ۱۶متر (درحالحاضر در حدود نیم متر)
وسعت: در زمان پرآبی 462.600هکتار، پس از شروع خشکی در سال ۱۳۹۶ در حدود ۱۵۹, ۴۰۰ هکتار و در شهریورماه ۱۴۰۱ نزدیک به 98000هکتار
منبع تأمین آب: رودخانههای زرینهرود و سیمینهرود
تالاب بینالمللی
در شرایط نامناسب و در حال نابودی
بهترین زمان سفر: درحالحاضر بهدلیل بحران بیآبی فصلهای پاییز و زمستان (در فصلهای گرم، خشک و باتلاقی)
درجه سختی مسیر دسترسی: ساده
نشانی: مرز بین استانهای آذربایجان شرقی و غربی، ۲۰کیلومتری شرق ارومیه
دریاچه ارومیه بزرگترین دریاچه داخل ایران است که بخش قابلتوجهی از آب آن را رودخانههای زرینهرود و سیمینهرود تأمین میکنند. متأسفانه بهدلایل شوری بالای آب این دریاچه، کمبود بارشهای چند سال اخیر، بیتدبیری در حفاظت از این عرصه آبی ارزشمند و تبخیر بالا، از این دریاچه درحالحاضر جز نامی باقی نمانده است. دریاچه ارومیه در روزگار پرآبی از بزرگترین دریاچههای آب شور جهان بود. درحالحاضر این دریاچه بخش قابلتوجهی از عرصه خود را از دست داده است و گونههای متنوع حیاتوحش در اطراف آن با خطر نابودی مواجه هستند. جانورانی مانند گوزن زرد که یکی از زیباترین و نایابترین گونههای جانوری رو به انقراض در جهان به شمار میروند، در اطراف دریاچه ارومیه زندگی میکنند. دریاچه ارومیه بهدلیل وجود ریز ذرات فعال در آن در طول سال، تغییر رنگهای مختلفی از سرخ و نارنجی تا سفید را تجربه میکند. نام این دریاچه در فهرست ذخیرهگاههای زیستکره و مناطق حفاظتشده جهان قرار دارد. دریاچه ارومیه بیش از ۱۰۰ جزیره دارد که برخی از آنها دور از دسترس قرار گرفتهاند. از معروفترین جزایر این دریاچه میتوان آتش، آذر، آذین، اردشیر، اشکو، توس، چشمه کنار و شاهی را نام برد. شاهی تنها جزیره مسکونی در دریاچه ارومیه است و هفت روستا دارد. عمق دریاچه ارومیه در روزگار پرآبی در عمیقترین نقاط آن به ۱۶ متر میرسید؛ اما درحالحاضر عمق بسیاری از بخشهای این دریاچه کمتر از نیم متر است. در صورت عدم رسیدگی مناسب و عدم حفاظت از این دریاچه، طولی نخواهد کشید که این عرصه آبی باارزش بهطور کامل خشک شود. بازدید از دریاچه ارومیه در تمام فصلهای سال امکانپذیر است؛ اما در نیمه دوم سال دریاچه ارومیه زیبایی دوچندان دارد. از مهمترین جاذبههای گردشگری و تفریحات متداول در دریاچه ارومیه میتوان به قایقسواری بین جزایر این دریاچه، اتراق در طبیعت اطراف آن، تماشای منظره غروب خورشید بر فراز دریاچه ارومیه و گل بازی اشاره کرد. گلولای کف دریاچه ارومیه خاصیت درمانی بالایی دارند و در درمان بیماریهای پوستی، روماتیسمی و تنفسی مؤثر هستند. برای بازدید از دریاچه ارومیه باید به شمال غربی ایران و شهر ارومیه بروید. این دریاچه در ۲۰ کیلومتری شرق ارومیه قرار دارد و پل بزرگراه ارومیه-تبریز از آن عبور میکند. در این مسیر با خودروی شخصی خود چشماندازی تماشایی از دریاچه ارومیه را خواهید دید.
دریاچه مهارلو
بیشترین عمق: سه متر
وسعت: 24000 هکتار
منبع تأمین آب: بارشهای سالانه و رودخانههای باباحاجی، چنار راهدار، نظرآباد و خشک شیراز و آبراهههای فصلی متعدد
منطقه حفاظتشده و شکار ممنوع
بهترین زمان سفر: فصلهای پاییز و زمستان
درجه سختی مسیر دسترسی: ساده
نشانی: استان فارس، ۶۰کیلومتری جاده شیراز-فسا، روستای مهارلو
زیباترین دریاچههای ایران برای سفر در تمام فصلها
دریاچه یا تالاب مهارلو از جاذبههای طبیعی استان فارس است که در منطقه شکار ممنوع مهارلو قرار دارد. وسعت این دریاچه به حدود 24000هکتار میرسد و در ارتفاع بیش از 1500متری از سطح دریا قرار گرفته است. در زمان پر آبی تالاب مهارلو بیشترین عمق آن به حدود سه متر میرسد. برخی بهدلیل کاهش حجم آب این دریاچه در تابستان، دریاچه مهارلو را تالابی فصلی قلمداد میکنند؛ اما این دریاچه در طول سال آب دارد و تغییرات دما در طول سال، تنها حجم آن را تغییر میدهد. دریاچه مهارلو را با نامهای «مهلو»، «مهلویه» و «ماهلویه» نیز میشناسند. رشد جلبکهایی مخصوص در آب این دریاچه سبب تغییر رنگ آن به رنگ صورتی میشود. تالاب مهارلو در زمستان از گونههای متنوع پرندگان مهاجر میزبانی میکند که بیشترین آنها را فلامینگوها تشکیل میدهند. این دریاچه حجم قابلتوجهی از نمک خوراکی و صنعتی استان فارس را تأمین میکند. طبیعت گردی در اطراف دریاچه مهارلو و پرندهنگری از پرطرفدارترین تفریحات این تالاب هستند. برای بازدید از دریاچه مهارلو باید به شهر شیراز در استان فارس بروید. دسترسی به این دریاچه از جاده شیراز-فسا در جنوب شرقی شیراز امکانپذیر است. در این جاده با ادامه مسیر تا کیلومتر ۶۰، به روستای مهارلو خواهید رسید. دریاچه مهارلو مقابل این روستا در سوی دیگر جاده قرار دارد. بهترین زمان برای بازدید از این دریاچه فصلهای پاییز و زمستان هستند.
دریاچه گهر
بیشترین عمق: گهر بزرگ ۲۸متر و گهر کوچک سه متر
وسعت: گهر بزرگ ۸۵هکتار و گهر کوچک پنجهکتار (درمجموع ۹۰هکتار)
منبع تأمین آب: رودخانه تاپله و چشمههای کوهستانی
شنا ممنوع و ماهیگیری با مجوز مجاز
بهترین زمان سفر: از اواخر بهار تا اواسط تابستان
درجه سختی مسیر دسترسی: ساده
نشانی: استان لرستان، منطقه حفاظتشده اشترانکوه، مرز بین شهرهای الیگودرز، دورود و ازنا
زیباترین دریاچههای ایران برای سفر در تمام فصلها
دریاچه گهر از زیباترین دریاچههای ایران در استان لرستان میان کوهستان اشترانکوه است. این دریاچه در ارتفاع بیش از 2300متری سطح دریا قرار دارد و از دو بخش گهر بزرگ و گهر کوچک تشکیل میشود. در فصلهای بهار و تابستان اطراف دریاچه گهر از گلهای رنگارنگ و طبیعت سرسبز پوشیده میشوند و در طول زمستان دریاچه یخی منظرهای تماشایی میان کوههای بلند ایجاد میکند. آب دریاچه گهر شفافیت بالایی دارد و بههمیندلیل عمق و ماهیهای داخل آن بهراحتی دیده میشوند. بازتاب نور خورشید در آب زلال گهر، رنگی شبیه به آبی فیروزهای بهوجود میآورد که بر زیبایی آن میافزاید. سواحل اطراف دریاچه گهر در شرق و غرب ماسهای و در شمال و جنوب صخرهای هستند. دریاچه بزرگ گهر بین چهار تا ۲۸متر عمق و ۸۵هکتار مساحت دارد؛ اما عمق دریاچه کوچکتر گهر بین یک تا سهمتر و مساحت آن نزدیک به پنجهکتار است. از مهمترین تفریحات دریاچه گهر میتوان به ماهیگیری، قایقسواری، عکاسی، کمپ در طبیعت و کوهنوردی اشاره کرد. این دریاچه زیستگاه قزلآلای خال قرمز و رنگینکمانیست. با دریافت مجوز از واحد محیطزیست مستقر در جوار ضلع غربی دریاچه گهر، میتوانید در این دریاچه ماهیگیری کنید؛ اما شنا در دریاچه گهر بهدلیل بافت خاک آن ممنوع است. برای بازدید از دریاچه گهر باید به شهرستان دورود استان لرستان بروید و مسیر خود را از جنوب شرقی این شهرستان تا منطقه حفاظتشده اشترانکوه ادامه دهید. دسترسی به این دریاچه از شهرهای الیگودرز و دورود امکانپذیر است. در هر دو مسیر باید بخشهای آخر را با پای پیاده طی کنید. از مسیر الیگودرز نخست به دریاچه گهر کوچک میرسید، اما در مسیر دورود ابتدا دریاچه گهر بزرگ را خواهید دید. بهترین زمان برای بازدید از این دریاچه از واپسین روزهای فصل بهار تا اواسط تابستان است.
دریاچه زریوار
بیشترین عمق: پنجمتر
وسعت: ۸۰۰هکتار
منبع تأمین آب: چشمههای زیرزمینی و بارشهای سالانه
شنا ممنوع، ماهیگیری از نخستین روزهای شهریور تا پایان اسفند مجاز
تالاب بینالمللی و پناهگاه حیاتوحش
بهترین زمان سفر: فصلهای بهار و تابستان
درجه سختی مسیر دسترسی: ساده
نشانی: استان کردستان، پنج کیلومتری غرب مریوان
دریاچه زریوار که با نام زریبار نیز شناخته میشود، بزرگترین دریاچه آب شیرین ایران در غرب کشور در استان کردستان است. این دریاچه زیبا در درهای تماشایی پوشیده از درختان بلوط قرار دارد و بین جنگلهای سرسبز و کوهستانهای بلند خودنمایی میکند. مساحت دریاچه زریوار بین ۸۵۰ تا ۹۰۰هکتار است و عمق آن از دو تا پنجمتر تغییر میکند. در دریاچه زریوار گونههای متنوعی از آبزیان زندگی میکنند. از مهمترین ویژگیهای این دریاچه میتوان به جزیرههای متحرک میان آن اشاره کرد که از کنارههای آن جدا شده و شناور ماندهاند. در زمستان سطح دریاچه زریوار پوشیده از یخ است و تنها در محل جوشش چشمههای زیرزمینی این دریاچه، آب در جریان میماند. دریاچه زریوار یکی از تالابهای بینالمللی ایران و پناهگاه حیاتوحش است و نام آن بهعنوان هفتمین تالاب ایران در کنوانسیون بینالمللی رامسر ثبت شده است. هیچ رودخانهای به دریاچه زریوار نمیریزد و رود مریوان نیز از این دریاچه سرچشمه میگیرد. آب دریاچه زریوار از چشمههای زیرزمینی جوشان کف آن و بارشهای سالانه برف و باران تأمین میشود. تنوع بالای ماهیها در زریوار، سبب استقبال علاقهمندان به ماهیگیری از این دریاچه میشود. از دیگر تفریحات دریاچه زریوار میتوان کمپ در طبیعت اطراف آن، تور دریاچه گردی، قایقسواری، اسکی روی آب، پرواز بر فراز دریاچه با پاراگلایدر و پرندهنگری را نام برد. برای بازدید از دریاچه زریوار باید به شهرستان مریوان در استان کردستان بروید. این دریاچه در فاصله سهکیلومتری غرب مریوان قرار دارد و دسترسی به آن از جاده سنندج به مریوان امکانپذیر است. بهترین زمانها برای بازدید از دریاچه زریوار فصلهای بهار و تابستان هستند.
دریاچه اوان
بیشترین عمق: ششمتر
وسعت: ۷۰هکتار
منبع تأمین آب: چشمههای زیرزمینی کف دریاچه و بارشهای سالانه
شنا و ماهیگیری غیرمجاز
منطقه شکار ممنوع
بهترین زمان سفر: فصلهای پاییز و بهار
درجه سختی مسیر دسترسی: ساده
نشانی: استان قزوین، دهستان الموت، جاده زرآباد، جاده اوان
دریاچه اوان از جاذبههای طبیعی در بخش رودبار الموت استان قزوین است. این دریاچه در میان کوهستانهای زیبای شمالی دهستان الموت و در دامنههای کوه «خشچال» قرار دارد و اطراف آن روستاهای «اوان»، «ورین»، «زواردشت» و «زرآباد» قرار گرفتهاند. از دریاچه اوان با نام «نگین الموت» یاد میکنند. مساحت دریاچه اوان به بیش از ۷۰هکتار میرسد و عمیقترین بخش آن در حدود ششمتر عمق دارد. آب آن از چشمههای طبیعی کف آن و بارشهای سالانه برف و باران تامین میشود. اطراف اوان گونههای مختلف گیاهی مانند درختان بید، چنار، تبریزی و انواع میوهها و همچنین گونههای علفی مانند گون، کنگر و شیرین بیان به چشم میخورند. گونههای مختلف پرندگان مانند عقاب، شاهین، کبک، جغد، دارکوب و زاغی، گربهسانان مانند پلنگ، روباه، گرگ و گربه وحشی و انواع ماهیهایی مانند کپور، قزلآلای رنگین کمانی و اردک ماهی نیز جانوران متنوع این نواحی هستند. دریاچه اوان ظرفیتهای بالای گردشگری برای علاقهمندان به پرندهنگری و طبیعت گردی دارد. از دیگر فعالیتهای مورد توجه گردشگران در این دریاچه میتوان به صید ورزشی سالانه اشاره کرد. در این سبک ماهیگیری، ماهیها نخست صید و سپس رهاسازی میشوند. تنها حالت مجاز برای ماهیگیری در دریاچه اوان صید ورزشی است و ماهیگیری برای گردشگران شخصی در این منطقه مجاز نیست. کوهنوردی در قلههای اطراف دریاچه اوان، قایقسواری و اسکیت روی یخ در زمستان، از دیگر تفریحات دریاچه اوان هستند. در گشتوگذار اطراف دریاچه امکان ثبت تصاویری خاطرهانگیز از طبیعت را نیز خواهید داشت. برای اتراق در این منطقه باید همه وسایل مورد نیاز پیک نیک یا کمپ در طبیعت را همراه ببرید. فصلهای بهار و پاییز بهترین زمانها برای بازدید از دریاچه اوان هستند؛ اما تماشای دریاچه یخی در زمستان نیز برای بسیاری از گردشگران خالی از لطف نیست. دریاچه اوان از مهمترین منابع طبیعی استان قزوین در منطقه الموت است که نقش قابلتوجهی بر اقتصاد ساکنان روستاهای اطراف خود دارد. هرگونه آسیب به اکوسیستم دریاچه و طبیعت اطراف آن، تاثیر مخرب و غیر قابل جبرانی بر اوان میگذارد و سبب نابودی آن میشود. برای بازدید از دریاچه اوان باید به منطقه الموت قزوین بروید. در مسیر اتوبان کرج به قزوین، خروجی الموت پیش از قزوین قرار دارد. جاده کوهستانی در مسیر دسترسی به دریاچه اوان در دهستان الموت بسیار تماشایی است و از کنار گردنههای پرشیب و سرسبز میگذرد. پس از عبور از روستای رجایی دشت به دوراهی خواهید رسید که مسیر سمت چپ شما را به دریاچه اوان میرساند. / داود توسلی؛ ایرنا