روایت «گاردین» از افزایش تنش میان ایران و آمریکا

گاردین در گزارشی درباره وضعیت جاری میان جمهوری اسلامی و ایالات‌متحده می‌نویسد: پس‌ازآنکه دونالد ترامپ اعلام کرد که اگر ایران خواسته‌های این‌کشور برای محدودسازی برنامه هسته‌ای خود را نپذیرد، بمباران خواهد شد، مقام‌های متعدد ایرانی با خشم پاسخ او را دادند. در ادامه گزارش گاردین آمده است: رئیس‌جمهوری ایالات‌متحده اخیراً هشدار داده اگر ایران توافقی (پیرامون برنامه هسته‌ای خود) انجام ندهد، با بمباران‌هایی که قبلاً هرگز ندیده روبه‌رو خواهد شد. آخرین تهدید ترامپ (صریح‌تر و خشن‌تر از هر تهدید قبلی) پس‌ازآن صورت گرفت که او نامه‌ای به ایران ارسال کرد که هنوز محتوای آن فاش نشده و پیشنهاد کرد تا درمورد برنامه هسته‌ای این‌کشور مذاکره کند. مقامات ایرانی تأیید کردند که تهران پاسخی به ایالات‌متحده ارسال و اعلام کرده که مایل به برگزاری مذاکرات غیرمستقیم است. به‌گزارش ایرنا؛ اسماعیل بقائی (سخنگوی وزارت امور خارجه) درباره تهدید ترامپ گفت: «تهدید صریح بمباران ایران توسط رئیس یک کشور در تضاد آشکار با ماهیت صلح و امنیت بین‌المللی‌ست. چنین تهدیدی نقض فاحش منشور سازمان ملل متحد و نقض رژیم پادمان آژانس بین‌المللی انرژی اتمی‌ست. خشونت، خشونت به‌ارمغان می‌آورد و صلح، صلح ایجاد می‌کند، آمریکا می‌تواند انتخاب کند». رهبر ایران که نسبت به مذاکرات با ایالات‌متحده تردید دارد، در آخرین سخنرانی خود اعلام کردند که «ایران از سخنان ترامپ بیش‌ازحد نگران نیست. ما بعید می‌دانیم چنین آسیبی از خارج وارد شود. بااین‌حال، اگر هرگونه اقدام مخرب رخ دهد، مطمئناً با یک پاسخ قاطع و قاطع مواجه خواهد شد». نیز، سرتیپ امیرعلی حاجی‌زاده؛ فرمانده نیروی هوافضای سپاه پاسداران، گفت: «کسی در خانه‌های شیشه‌ای به کسی سنگ پرتاب نمی‌کند» و افزود: «آمریکایی‌ها حداقل ۱۰ پایگاه با ۵۰هزار سرباز در منطقه دارند؛ یعنی در یک خانه شیشه‌ای نشسته‌اند»؛ اما عباس عراقچی (وزیر امور خارجه ایران) که به‌وضوح اختیار و مسئولیت دارد که چشم‌انداز مذاکرات را زنده نگه دارد، در اظهاراتی گفت که ایران قبلاً ازطریق واسطه‌هایی در عمان به نامه ترامپ پاسخ داده و افزود که می‌داند نامه ایران اکنون به ایالات‌متحده رسیده است. وی در ادامه موضع‌گیری‌هایش تأکید کرد که مذاکرات مستقیم درحالی‌که ایالات‌متحده به تهدید و قلدری علیه ایران ادامه می‌دهد، امکان‌پذیر نیست. ترامپ نامه اصلی خود حاوی پیشنهاد مذاکره را ازطریق انور قرقاش (فرستاده ارشد دیپلماتیک امارات متحده عربی) برای تهران ارسال کرده است. انتخاب قرقاش به‌عنوان میانجی به‌عنوان نشانه‌ای از این تلقی می‌شد که هدف از این نامه دادن فرصتی واقعی به مذاکرات بود. سردبیر دیپلماتیک گاردین درادامه می‌نویسد که ترامپ ضرب‌الاجل اواسط ماه می را برای پیشرفت در مسیر حصول توافق تعیین کرده اما ضرب‌الاجل طولانی‌تری نیز در اواسط ماه اوت وجود دارد که تاآن‌زمان توافق هسته‌ای اصلی سال ۲۰۱۵ تاحدزیادی منقضی می‌شود و پیش‌بینی می‌شود اروپا دراین‌بازه زمانی دست‌به‌کار شود. دونالد ترامپ در سال ۱۳۹۷ ایالات‌متحده را از توافق برجام خارج کرد؛ اقدامی که به‌طور گسترده به‌عنوان یک اشتباه تلقی می‌شود زیرا ایران را به سرعت‌بخشیدن به برنامه غنی‌سازی اورانیوم خود تشویق و ترغیب کرد. اینکه ایران پاسخ خود را ازطریق عمان (میانجی سنتی منتخب خود) به‌جای امارات متحده عربی، ارسال کرده ممکن است نشان دهد که ایران نمی‌خواهد امارات متحده عربی (که روابط خود را با اسرائیل عادی کرده) به‌عنوان میانجی عمل کند. ایالات‌متحده و ایران از سال ۲۰۲۱ مذاکرات غیرمستقیم برای احیای توافق هسته‌ای در دولت بایدن در وین انجام داده بودند اما این مذاکرات شکست خوردند. اکنون به‌نظر می‌رسد که ترامپ تمایل چندانی به مذاکرات غیرمستقیم با ایرانی‌ها ندارد. برخی از زمینه‌های توافق در چهار دور مذاکرات موازی بین مذاکره‌کنندگان ایرانی و اروپایی در ژنو پوشش داده و به اطلاع آمریکا رسانده خواهد شد. تهران درمورد گستردگی نامه ترامپ در درخواست امتیاز از ایران اظهارنظری نکرده. دولت ایالات‌متحده بر سر اینکه آیا صرفاً از ایران بخواهد برنامه هسته‌ای غیرنظامی خود را درمعرض بازرسی کامل بین‌المللی قرار دهد یا مجموعه گسترده‌تری از خواسته‌ها ازجمله پایان‌دادن به برنامه هسته‌ای و تعهد ایران به توقف حمایت مالی از گروه‌های مقاومت در خاورمیانه مانند حماس در غزه و حوثی‌ها در یمن را مطرح کند، اختلاف‌نظر دارد. مایک والتز (مشاور امنیت ملی ایالات‌متحده) خواستار «برچیدن کامل» برنامه هسته‌ای ایران شده است؛ چیزی‌که تهران آن‌را رد می‌کند. درمقابل، استیو ویتکاف (فرستاده ویژه ترامپ) تنها از محدودکردن برنامه هسته‌ای ایران صحبت کرد؛ چیزی‌که ایران از ۲۰۱۵ تازمانی‌که منجر به لغو تحریم‌ها بر اقتصاد ایران شود، مایل به پذیرش آن بوده. گاردین درادامه می‌نویسد: ترامپ حداقل می‌خواهد تضمین کند احیای اقتصاد ایران در نتیجه رفع تحریم منجر به تهیه بودجه اضافی برای شبه‌نظامیان موردحمایت ایران نخواهد شد (لازم‌به‌ذکر است که مقام‌های متفاوت ایرانی تاکنون بارها وجود رابطه نیابتی میان ایران و گروه‌های مقاومت در برابر اشغالگری اسرائیل در غزه، سوریه، لبنان، عراق و یمن را رد کرده‌اند). کمال خرازی؛ رئیس شورای راهبردی روابط خارجی ایران، ایالات‌متحده را متهم کرده با اتخاذ سیاست «جنگ یا مذاکره» یک جنگ روانی را به‌راه انداخته است. هم‌زمان رد گسترده حمله به تأسیسات هسته‌ای ایران ازسوی کشورهای حاشیه خلیج‌فارس عامل نسبتاً جدیدی در معادله میان تهران و واشنگتن است و طرح ترامپ برای سفر به عربستان سعودی در اولین سفر خارجی خود به‌این‌معناست‌که او ممکن است شخصاً مخالفت شدید با حمله به ایران را ازسوی ولیعهد سعودی (محمد بن سلمان) بشنود. گاردین درادامه می‌نویسد: مخالفت کشورهای حاشیه خلیج‌فارس با حمله به ایران براساس قرابت ایدئولوژیک این‌کشورها با ایران نیست بلکه بر این احساس و تحلیل استوار است که منطقه باید از بی‌ثباتی سیاسی بیشتر اجتناب کند و تغییر نظام سیاسی در ایران چیزی نیست که این‌کشورها به‌دنبال‌آن باشند.