روزی که ســازمان ملل جا زد!

سازمان ملل متحد در سال 1945 میلادی تأسیس و جایگزین جامعه‌ی ملل شد، فاتحان جنگ جهانی دوم به دنبال ایجاد سازمانی بودند تا با حفظ منافع آنان، صلح و امنیت بین‌المللی تامین شود. به گزارش ایرنا، دبیرخانه، شورای امنیت و مجمع عمومی سه رکن اصلی سازمان ملل هستند که دبیرکل به عنوان رئیس دبیرخانه‌ی بالاترین مقام اجرایی این نهاد بین‌المللی محسوب می‌شود و اعضای دائم شورای امنیت شامل پنج کشور، آمریکا، انگلیس، فرانسه، چین و روسیه با داشتن امتیاز وتو بالاترین تاثیر‌گذاری را بر همه‌ی ارکان سازمان ملل دارند. سازمان ملل با داشتن کمیته‌ها و نهادها و نیروهای صلح بانی در نقاط مختلف جهان،‌ می‌تواند نقش بسیار مهم و تعیین‌کننده‌ای در حفظ صلح، ‌امنیت جهانی و حتی رشد و شکوفایی اقتصادی، ‌اجتماعی، ‌آموزشی و بهداشتی در اقصی‌نقاط جهان داشته باشد. در واقع به گونه‌ای برنامه‌ریزی شده است که نهادها و کمیته‌های وابسته به این سه رکن اصلی، ‌یعنی دبیرخانه، شورای امنیت و مجمع عمومی بتوانند در حوزه‌های مختلف بر حس نیاز در مناطق مختلف جهان اطلاع‌رسانی و ‌خدمات‌رسانی یا در صورت نیاز حضور فیزیکی داشته باشند. اما یک سوال اساسی مطرح است،‌ چرا با وجود بیش از 194 کشور که عضو این سازمان هستند و شمار زیادی از کشورهای توسعه‌یافته یا در حال توسعه که کمک‌های شایانی به ارکان مختلف آن می‌کنند،‌ هنوز در دنیا،‌ جنگ، خونریزی، مشکلات زیست‌محیطی، اقتصادی و آموزشی وجود دارد؟ که این امر حاکی از آن است که در واقع برنامه‌ریزی این نهاد با مشکل و نقض روبه‌رو است و چرا در اداره و حل مشکلات جهان تا این حد ناتوان ظاهر شده است. کارشناسان خبره سازمان ملل دلایل ناتوانی این سازمان را قبلا ناشی از دو عامل می‌دانستند،‌ 1. نفوذ بیش از حد آمریکا به عنوان کشور میزبان بر ارکان مختلف این نهاد مانع از آن می‌شود تا در حل برخی از مشکلات و چالش‌های به ویژه در منطقه‌ی خاورمیانه به عنوان Hart Land شورای امنیت بتواند تصمیمی اساسی بگیرد. تاکنون آمریکا 43‌‌بار قطعنامه شورای امنیت موارد متعدد نقض حقوق بشر رژیم صهیونیستی علیه مردم فلسطین را وتو کرده است. 2. هرچند که براساس منشور ملل متحد،‌ دبیرکل سازمان ملل برای مدت پنج‌سال توسط همه‌ی کشورهای عضو مجمع عمومی انتخاب می‌شود،‌ اما این واقعیت است که آمریکا به عنوان کشور میزبان و عضو دائم شورای امنیت نقش تعیین‌کننده‌ای بر روی انتخاب دبیرکلی آن دارد و همین مسئله باعث شده است تا دبیرکل و سایر اعضای دبیرخانه نتوانند از زیر سایه‌ی نفوذ و خواسته‌های آمریکا خارج شوند. مشکل اساسی دیگر سازمان ملل داشتن امتیاز وتو از سوی پنج کشور عضو دائم شورای امنیت یعنی آمریکا،‌ روسیه، فرانسه، انگلیس، چین و روسیه است،‌ زیرا براساس این امتیاز هر یک از این پنج کشور هر مصوبه و تصمیم شورای امنیت را که مغایر منافع خود یا حتی هم‌پیمانان خود باشد، وتو می‌کنند. در مارس 2011 شورای امنیت در جلسه‌ای که درباره‌ی خاورمیانه برگزار کرد، به وضعیت حقوق بشر و آزادی‌های فردی در سوریه اعتراض کرد.‌ در آن جلسه مارک لیال گرانت، جرالد آراد و سوزان رایس نمایندگان دائم انگلیس، فرانسه و آمریکا در سازمان ملل خواستار کمک به گروه‌های مخالف سوری شدند که این موضوع سبب شعله‌ور شدن آتش جنگ در سوریه در پنج سال گذشته شده است. افزون بر سوریه‌، امروز یمن و بحرین نیز گرفتار بحران‌های عمیقی هستند، عربستان بیش از دوسال است که یمن را مورد تجاوز نظامی قرار داده است و به رغم فشار بسیاری از گروه‌ها و فعالان حقوق بشری، همچنان این نهاد از محکوم کردن تجاوزهای رژیم سعودی ناتوان است. به تازگی سازمان ملل تصمیم گرفت که عربستان را به دلیل کودک‌کشی در یمن در فهرست سیاه خود قرار دهد، اما یک روز بعد از این اقدام، این نهاد بین‌المللی مجبور شد از مواضع خود عقب‌نشینی کند و بان کی مون، دبیرکل سازمان ملل با صراحت گفت که به دلیل تهدید عربستان سعودی به قطع کمک‌های مالی به این نهاد جهانی مجبور شده است که تلخ‌ترین تصمیم زندگی‌اش را اتخاذ کند، یعنی حذف نام عربستان از فهرست سیاه کودک‌کشی. کارشناسان بر این باورند که اتفاق اخیر یک رسوایی اخلاقی بزرگ برای دبیرکل سازمان ملل و نهادهایی است که خود را مدعی حقوق بشر و دموکراسی می‌دانند، اما در مقابل جرایم سازمان‌یافته علیه بشریت در کشورهایی مانند سوریه و یمن به استانداردهای دوگانه متوسل می‌شوند. سالها است که کشورهای عضو سازمان ملل از ضعف‌های ساختاری ارکان مختلف این نهاد بین‌المللی همچون ساختار شورای امنیت و مجمع عمومی ناراضی هستند، اما تلاش‌های آنان برای اصلاح ساختار موجود به ویژه ساختار اعضای دائم شورای امنیت با درهای بسته و مخالفت آمریکا و چند هم‌پیمانش مواجه شده است.