ایران، در‌آستانه ورود به بازار جهانی دارو
نوشداروهای وطنی
توسعه صنعت دارویی، یکی‌از شاخص‌های توسعه‌یافتگی کشورها به‌شمار می‌رود؛ بنابراین امروز جهان به‌دنبال توسعه بازارهای دارویی خود است و ایران نیز به‌ویژه در سال‌های اخیر توسعه بازار دارویی خود را هدف‌گذاری کرده است.صنعت دارویی امروز ایران، اکنون هر‌چند از فعال‌ترین صنایع کشور به‌شمار می‌رود؛ اما همواره با چالش‌های فراوانی رو‌به‌رو بوده است. به‌گزارش ایرنا، یکی‌از چالش‌برانگیزترین عوامل تاثیرگذار در بازار دارویی کشور، تحریم‌هایی بود که همواره چرخه تامین دارو را با موانع بزرگی رو‌به‌رو کرده است؛ اما این تحریم‌ها خود، موجب تلاش برای تولید هرچه‌بیشتر داروها در داخل کشور شد. توانمندی صنعت دارویی کشور موجب شده تا امروز 96درصد حجم بازار دارویی کشور را داروهای ایرانی تشکیل دهند. ارزش بازار دارویی کشور در 15سال گذشته همواره رشد کرده، ارزش این بازار در سال 95، حدود 16هزار‌میلیارد‌تومان برآورد شد و پیش‌بینی می‌شود تا پایان امسال به 20هزار‌میلیارد‌دلار برسد. با این وجود صادرات دارویی ایران به آن سوی مرزها رضایت‌بخش نیست. البته در سال‌های اخیر تلاش برای توسعه بازار دارویی ایران در آن سوی مرزها شکل جدی‌تری به‌خود گرفته است و دیپلمات‌ها، برنامه‌های توسعه صادرات و اقتصاد را در صدر برنامه‌های خود قرار داده‌اند؛ اما برای توسعه صادرات باید شناخت درستی از بازار دارویی کشور داشت. اینکه نقاط ضعف و قوت بازار دارویی کشور کجاست؟ آیا اصلا در کارخانه‌های داروسازی کشور، ظرفیت تولید دارو در حجم زیاد و با تکنولوژی بالا وجود دارد؟ و وضعیت فعلی نقدینگی کارخانه‌های داروسازی کشور به‌چه‌شکل است؟ در‌عینِ‌حال باید به این نکته توجه داشت که مطالبات شرکت‌های دارویی از سازمان‌های بیمه‌گر نیز بر توسعه بازار دارویی ایران تاثیر گذاشته است. مطالباتی که چند‌ماه قبل‌از نوروز 97، سه‌هزار‌میلیارد‌تومان برآورد شد و اکنون میزان دقیق آن معلوم نیست.
سهم دارو در اقتصاد ایران
کیانوش جهانپور؛ سخنگوی سازمان غذا و دارو درباره بازار دارویی ایران، اظهار داشت: «چرخش مالی بازار دارویی ایران 16هزار‌میلیارد‌تومان است که معادل چهار‌میلیارد‌دلار برآورد می‌شود. این میزان 1.25 تا 1.28درصد کل تولید ناخالص ملی کشور را تشکیل می‌دهد». جهانپور خاطرنشان کرد: «این اعداد نشان می‌دهد بازار دارویی ما لزوما سهمی بالاتر‌از بسیاری‌از کشورهای دنیا (حداقل کشورهای توسعه‌یافته) ندارد».
96درصد حجم بازار داروی ایران، داخلی‌ست
سخنگوی سازمان غذا و دارو گفت: «از لحاظ ارزش ریالی، 71درصد بازار دارویی ایران متعلق به داروهای تولید داخل و 29 تا 30درصد متعلق به داروهای وارداتی است». جهانپور تصریح کرد: «اما از نظر تعداد دارو، 96درصد حجم بازار دارویی ایران را داروهای ایرانی و چهاردرصد آن‌را داروهای خارجی و وارداتی تشکیل می‌دهد که نشان‌دهنده قیمت مناسب داروی ایرانی در مقایسه با داروی خارجی‌ست». وی خاطرنشان کرد: «اگر این 96درصد از حجم بازار دارویی کشور را که داروهای ایرانی‌ست می‌خواستیم از خارج کشور وارد کنیم، دستِ‌کم چهار تا 10برابر در حوزه دارو باید هزینه می‌کردیم».
گام‌های اولیه برای حضور در بازار جهانی دارو
سخنگوی سازمان غذا و دارو یادآور شد: «در بدو انقلاب اسلامی، هیچ‌گونه تولیدی در مواد اولیه دارویی نداشتیم؛ اما امروز بیش‌از 54درصد مواد اولیه دارویی در شرکت‌های مواد اولیه و شیمیایی داخل کشور تولید می‌شوند». جهانپور گفت: «قدم‌های اول را برای حضور در عرصه بازار جهانی دارو برداشته‌ایم و به‌طورِ‌مثال اکنون یک شرکت تولید‌کننده مواد اولیه دارویی در روسیه تحت لایسنس ایران فعالیت می‌کند». وی اضافه کرد: «در حوزه بسته‌بندی دارویی نیز 100درصد بسته‌بندی‌های داروهای ایرانی، تولید داخل است که قبلا مسبوق به سابقه نبوده است».
ظرفیت خالی تولید دارو، نقطه‌ضعف داروسازی ایران
سخنگوی سازمان غذا و دارو گفت: «با‌توجه‌به‌اینکه ظرفیت خالی تولید دارو در کشور داریم، نیم‌نگاهی به بازار جهانی، صادرات و حضور موثر در بازار بین‌المللی ضروری‌ست». جهانپور افزود: «ظرفیت تولید داروی کشور چنان‌است‌که می‌توانیم برای جمعیت 200 تا 400میلیونی، دارو تولید کنیم». وی اظهار داشت: «هنوز در دیپلماسی دارو و حضور موثر در کشورهای منطقه خیلی قوی عمل نکرده‌ایم». وی تاکید کرد: «ظرفیت تولید داروی ایران فراتر از جمعیت ایران است و به‌ویژه می‌توانیم نیاز دارویی کشورهای منطقه را با قیمتی پایین‌تر، تامین کنیم».
سدهایی جلوی توسعه صنعت دارو
سخنگوی سازمان غذا و دارو درباره مطالبات دارویی نیز گفت: «شرکت‌های دارویی، مواد اولیه را اغلب به‌صورت نقدی تهیه می‌کنند؛ همچنین هزینه پرسنلی از‌سوی این شرکت‌ها نیز به‌صورت نقدی پرداخت می‌شود». جهانپور افزود: «اما بازار به‌ویژه در سال‌های اخیر طوری‌ست که پس‌از تولید و فروش دارو، مطالبات شرکت‌های دارویی نقدی پرداخت نمی‌شود و به‌خاطر تاخیر در پرداخت شرکت‌های بیمه، مطالبات معوقه دارند و زمان پرداخت مطالبات شرکت‌های دارویی بالا رفته است. به‌همین‌علت، داروساز در تامین نقدینگی دچار مشکل شده که می‌تواند روی روند توسعه شرکت‌ها تاثیرگذار باشد».
ایران؛ هاب دارویی غرب آسیا
سخنگوی سازمان غذا و دارو گفت: «ایران، با توانمندی‌هایی که در صنعت داروسازی دارد، حتی می‌تواند به هاب (مرکز) داروسازی در منطقه خاورمیانه و غرب آسیا تبدیل شود». وی تاکید کرد: «حضور در بازارهای جهانی در نقدینگی شرکت‌های دارویی نقش دارد و در‌این‌صورت شاهد بهبود پرداخت و خرید شرکت‌های دارویی خواهیم بود».
60قلم کمبود دارویی
سخنگوی سازمان غذا و دارو گفت: «کمبود دارویی حداکثر در ماه‌‌های اخیر حدود 60 قلم دارو بوده است که نبود یا نایاب‌بودن آن مطرح نیست؛ بلکه این کمبودها گاه‌به‌گاه و به‌طور مقطعی‌ست و یکی‌از دلایل آن فراز‌و‌فرودهای نرخ ارز و شاخص‌های اقتصادی‌ست». جهانپور افزود: «همچنین گاهی مشکلاتی در ترخیص گمرک و سیستم اداری یا فرآیند ثبت سفارش و پیش‌بینی داروی موردِنیاز اتفاق می‌افتد که ممکن است به کمبود مقطعی دارو منجر شود که به‌سرعت برطرف می‌شود».