آب زنیـــد راه را...

«مسجد»، آینه و آئینه تمام‌نمای اسلام است و رسیدگی به آن، مهم. البته رسیدگی به‌مفهومِ جامع از‌هر‌لحاظ در‌حوزه مدیریتی مسجد سهم بسزایی داشته و دارد؛ چه در بخش عمرانی و چه درحوزه فرهنگی؛ تاجایی‌که خداوند متعال به پیامبر اسلام(ص) بیان داشته است؛ مسجد خویش را پاک و پاکیزه کن. از‌ جمله مواردی‌که مردم را جذبِ مسجد می‌کند، توجه به بهداشت آن محیط است. درواقع؛ بُعد روانیِ آراستگی مساجد در آرامش‌بخشی مراجعین، نقش مهمی دارد که حتی شامل رنگ و طرح فرش‌ها، پرده‌ها و کتیبه‌ها و... می‌شود؛ مواردی‌که در تعالی روح و روان عابدان نقش سرنوشت‌سازی ایفا می‌کنند و باعث می‌شوند که «نشاط» در عبادت مردم تجلی ‌‌یابد. در قرآن کریم به تکریم بهداشت مسجد فرمان داده شده است که همانا مساجد بر‌مبنایِ شرافت و کرامت بنا شده‌اند.
 
مسجد نمونه جایی‌ست که اندیشه جمعی در آن حاکم باشد، مراجعینش آراسته و پاک باشند، امام جماعت و مراجعین آن منظم باشند، در آنجا مبتنی‌بر سیره ائمه و اهل بیت(ع) رفتار شود، از کتاب و کتابخانه بهره‌مند باشد، به‌عنوان زینت محل و شهر درنظر گرفته شود، مسئولان دفتر آن در ابعاد مختلف پاسخ‌گوی مردم باشند و دربِ آن تمام‌وقت به‌رویِ مردم باز باشد. درعینِ‌حال باید دانست که عنایت به بهداشت مساجد؛ زمینه‌ساز سلامت همه‌جانبه مردم است، همچنان‌که گفته می‌شود؛ از جایگاه عبادت امامان(ع) بوی عطر به‌مشام می‌رسید. البته ناگفته نماند همان‌قدر که شایسته است مردان با استعمال عطر در مساجد حضور یابند، زنان منع شده‌اند که با عطر و آرایش به مساجد بروند. در‌مجموع؛ مؤمنین باید به‌طورِ فطری، سلامتی خویش را با رعایت بهداشت، تأمین کنند؛ امری‌که اسلام بر آن تأکید فراوان دارد و آن‌را بخشی‌از ایمان و حتی لازمه آن معرفی کرده است. بی‌شک؛ دوری از آلودگی‌های جسمی و روحی، خواسته فطری هر انسانی‌ست. اسلام با قراردادن نظافت در برنامه عبادی مسلمانان، انگیزه لازم برای رعایت بهداشت و پاکیزگی را در آنها ایجاد کرده است. پیامبر اسلام(ص) فرمودند: «به‌هر‌مقدار‌که می‌توانید، نظافت را موردِ‌توجه قرار دهید؛ زیرا خدای کریم، اسلام را بر‌پایه پاکیزگی بنا کرده است و هرگز کسی وارد بهشت نمی‌‌شود؛ مگر‌اینکه پاکیزه باشد». بنابراین، نظافت و بهداشت در اسلام جایگاه خاصی دارد؛ به‌گونه‌ای‌که فرد مسلمان خود را ملزم می‌داند تا بهداشت را جزو امور شرعی و اخلاق دینی خود فرض و به آن توجه خاص کند. ضمنِ‌اینکه بهداشت، مقوله‌ای فراگیر بوده که هم در بُعد فردی و هم در بُعد اجتماعی نباید از آن غافل شد که از شاخص‌ترین وظایف هر مسلمان ا‌ست.
توجه‌نکردن به بهداشت به‌معنای جامع؛ یعنی کشتن خود و جامعه که قرآن این موضوع را یادآور شده است و در سوره بقره می‌خوانیم: «و خود را با دست خود، به‌هلاکت نیفکنید». همچنین در سوره بقره آیه 168 نیز آمده است: «ای مردم! از آنچه در زمین حلال و پاکیزه است، بخورید» یا اینکه در سوره عبس در آیه 24 آمده: «پس انسان باید به غذای خویش بنگرد» و در سوره اعراف آیه 32 نیز می‌خوانیم: «ای پیامبر بگو چه‌کسی زینت الهی را که خدا برای بندگانش آفریده و روزی‌های پاکیزه را حرام کرده است. بگو این نعمت‌ها برای کسانی‌ست که ایمان آورده‌اند و خداوند، توبه‌کاران و پاکیزگان را دوست می‌دارد. که از نگاه قرآن کریم بگو ناپاک و پاک، مساوی نیستند؛ اگرچه زیادی ناپاکی‌ها تو را به شفگتی بیندازد. پس ای صاحبان خرد، از خدا بترسید تا رستگار شوید». همین‌طور در سوره مبارکه مائده؛ آیه 100 عنوان شده: «و به ابراهیم و اسماعیل سفارش کردیم که خانه مرا برای طواف‌کنندگان و معتکفان و رکوع‌کنندگان و سجده‌کنندگان پاکیزه کنید. مساجد الهی را تنها کسی آباد می‌کند که ایمان به خدا و روز قیامت آورده، ای فرزندان (آدم) در‌حضورِ هر مسجدی زینت خود را برگیرید و بخورید و بیاشامید و زیاده‌روی نکنید که او (خدا) اسرافکاران را دوست ندارد و چون برای جایگاه، کعبه را آماده کردیم، (پیمان گرفتیم) چیزی را شریک من نکن و خانه (مسجد) را برای طواف‌کنندگان و قیام‌کنندگان (به عبادت) و رکوع‌کنندگان و سجده‌کنندگان پاک دار».
می‌گویند که امام‌حسن مجتبی(ع) هنگام رفتن به مسجد، لباس زیبا، خوش‌رنگ و پاک (لباسی که در‌شأنِ نمازگزاری در مسجد بود) می‌پوشیدند. همچنین، از اخلاق عبادی مؤمن است که هنگام عبادت در خانه خدا، از لباس سفید استفاده کند. همان‌طور‌که بیان شد؛ در پاکی مسجد، همه جوانب مهم است؛ حتی رنگ ساختمان که محبوب‌ترین بنای شهرها نزد خدا، مسجدهای آن است. احترام به مساجد از‌آن‌روست که خانه‌های خدا بر روی زمین هستند. کسی‌که حرمت مسجد را نگه دارد، روز قیامت خداوند را با چهره‌ای خندان ملاقات می‌کند و خداوند نیز نامه‌اش (نامه اعمالش) را به دست راستش می‌دهد. نماز درست نیست؛ مگر با وجودِ طهارت (طهارت در لباس و ظاهر یا گفتار و رفتار و اعمال، عقیده پاک) که جزئی از ایمان است. نماز، تمام و موردِ‌قبول نیست؛ مگر با طهارت کامل و کلید نماز، پاکی‌ست. همانا امر شده به وضو؛ تا آنکه بنده پاک باشد هنگامی‌که مقابل خداوند می‌ایستد. وقت مناجات، بر حضور در مساجد مراقبت کنید! چرا‌که مسجد، خانه‌ خداوند بر زمین است؛ کسی‌که با طهارت وارد مسجد شود، خداوند او را از گناهانش تطهیر می‌‌کند و نامش را در زمره زائرین خویش می‌نویسد. داخل مسجد مشو؛ مگر با پاکی (پاکی در کردار و گفتار و البته با وضو). پیش‌از ورود به ساختمان مسجد، برای جلوگیری از انتشار آلودگی و ناپاکی؛ جای محفوظی را برای کفش‌ها در‌نظر بگیرید. توصیه شده است کسی‌که غذای بوداری (مثل سیر و پیاز) خورده؛ ازآنجاکه موجب آزار مردم می‌شود، به مسجد نرود. به‌واقع؛ بهشت و حوریان بهشتی مشتاق کسانی هستند که مسجد را تمیز کنند و آلودگی‌های‌ آن‌را بگیرند. خداوند کسانی‌ را که روزهای پنج‌شنبه و شب‌های جمعه به نظافت مسجد بپردازند و به‌اندازه سرمه‌ای که در چشم کشیده می‌شود، غبار از مساجد برگیرند، می‌آمرزد. هرکس مسجدی را خاکروبی کند، خداوند پاداش آزادکردن بنده‌ای را برایش می‌نویسد و اگر از‌این‌‌مسجد به‌اندازه خاشاکی که در چشم می‌رود، غبار برگیرد، خداوند دو‌برابر آن، از رحمت خویش را به وی عطاء می‌کند.
مساجد خود را از نجاسات دور نگه دارید. آنها را هر‌هفته خوشبو و معطر سازید. سرویس بهداشتی آ‌ن‌را خارج‌از ساختمان اصلی و پیش‌از محل ورود به مسجد قرار دهید. کسی‌که چیزهای مزاحم و نامناسب را از مسجد بیرون کند، خداوند خانه‌ای در بهشت به او عطاء می‌کند. نباید غافل شد که پاکیزگی مسجد، به عموم تعلق دارد و همه در تمام مراحل؛ در حفظ مسجد و حراست از آن مسئول هستند. همچنان‌که الگوی نظام اسلامی در مسجد «قبا» پیشگام بود. وقتی حضرت رسول(ص) سؤال کردند که چرا خادم مسجد چندروزی‌ست که دیده نمی‌شود، مردم پاسخ دادند که به رحمت حق پیوست. رسول گرامی بر سر قبر آن مرحومه حاضر شدند و نماز و دعا خواندند. درعصرِحاضر، زمانی در مدیریت کلی مسجد، توفیق حاصل می‌شود که تأمین اعتبار از‌سویِ خیرین، نمازگزاران و مسئولین حکومتی با تصمیم قطعی صورت گیرد و متولیان مسجد نیز امام جماعتی فهیم و پرکار داشته باشند که گفته شده؛ خدمت به مسجد، معامله با خداست. غبار‌روبی از مسجد، غبارروبی از اسلام است و زیبایی مسجد، زیبایی اسلام؛ که خداوند زیباست و زیبایی را دوست دارد. مسجد، سفارتخانه اسلام و امامان جماعت، سفیران آن هستند. انتظار می‌‌رود که از مساجد به‌عنوان چشم و پرچم اسلام و عامل انسجام امت پیامبر(ص)، به‌خوبی پاسداری شود. اسلام و مسجد، لازم و ملزوم یکدیگرند و انفکاک‌ناپذیرند.
*مؤسس و امام جماعت مسجد امام رضا(ع) در دهکده المپیک