پژوهشگران علوم اجتماعی اعلام کردند؛
جامعه ایرانی در‌مسیرِ تغییرات شتابان هویتی زنان
پژوهشگران اجتماعی در همایش ملی «مسائل اجتماعی زنان» در دانشگاه علامه طباطبایی؛ به بررسی تحولات سبک زندگی زنان و موضوع هویت زنان پرداختند. در همایش دانشگاهی بر‌این‌نکته تأکید شد که جایگاه و نقش زنان در جامعه نیازمند مراقبت، حمایت و توجه ویژه به این گروه بزرگ اجتماعی‌ست که پایه‌های توسعه انسانی و آموزش کودکان به‌عنوانِ نسل آتی و پایداری ارکان خانواده را ممکن می‌کند. به‌گزارش ایرنا؛ نخستین همایش ملی «مسائل اجتماعی زنان» به بررسی مسائل مختلف زنان؛ از‌جمله تحولات فرهنگی، سبک زندگی و معیشت آنان پرداخت. در‌این‌همایشِ دو‌روزه که دانشگاه علامه طباطبایی؛ میزبان استادان حوزه علوم اجتماعی بود، بیش‌از 50 پژوهش برتر و برگزیده حوزه زنان ارائه شد و دانشجویان، صاحب‌نظران و اندیشمندان حوزه علوم اجتماعی یافته‌های تحقیقات خود در‌رابطه‌با موضوعات مختلف حوزه زنان را مطرح کردند. محمد حسین‌پناهی؛ استاد دانشگاه علامه طباطبایی، در‌این‌همایش گفت: «قشر زنان در سال‌های اخیر با دگرگونی‌های زیادی مواجه بوده است و این تغییرات تا 30سالِ‌آینده ادامه دارد و موقعیت و جایگاه زنان در‌حالِ تغییر است.
عاطفه آقایی؛ پژوهشگر علوم ارتباطات اجتماعی، در‌این‌نشست به بیان نتایج پژوهشی که میان زنان طبقه متوسط شهر تهران انجام داد، پرداخت و گفت: «زنان، خواستار روابط برابر و عاشقانه هستند و آن‌را حق خود به‌عنوان شریک همسرشان می‌دانند و به حقوق خود آگاه شدند اما هنوز شرایط اجتماعی و فرهنگی با نیازهای آنان تطابق ندارد». وی افزود: «زنان طبقه متوسط، روابط با همسرشان را بیشتر تحت مقوله‌های وظایف همسری و فرصتی برای تهدید و کنترل همسر و راهی برای تضمین زندگی زناشویی معنا کرده‌اند». این پژوهشگر علوم ارتباطات اجتماعی، به استناد یافته‌های تحقیقات خود؛ ناتوانی و کم‌توانی جنسی برخی‌از مردان و نا‌آگاهی مردان از رابطه جنسی مناسب را از‌جمله موانع تحقق تمایلات جنسی زنان دانست و اظهار داشت: «بی‌توجهی به این نیاز زنان، می‌تواند به آسیب‌های اجتماعی و جایگزینی روابط عاطفی با دوستان به‌جایِ روابط خانوادگی شود». این زن پژوهشگر گفت: «مسئولان باید برای استحکام بنیان خانواده، آموزش‌های مناسب را در‌قالبِ برگزاری دوره‌های آموزشی و بسته‌های فرهنگی برنامه‌ریزی کنند».
سعیده امینی؛ استادیار جامعه‌شناسی دانشگاه علامه طباطبایی، در‌این‌نشست با‌اشاره‌به یافته‌های یک پژوهش علمی گفت: «میزان غم بین دختران و پسران دانشجو اساساً تفاوت چندانی ندارد و زنان لزوماً احساساتی‌تر از مردان نیستند؛ اما نمود احساسات زنان در صورت‌شان بیشتر است». وی ادامه داد: «تصورات قالبی درباره موضوع غم و شادی باعث شده است که زنان احساساتی‌تر از مردان و مردان خشمگین‌تر از زنان یا زنان غمگین‌تر از مردان در‌نظر گرفته شوند. این‌در‌حالی‌ست‌که اینها همه کلیشه‌های جنسیتی عاطفی‌ست و در واقعیت، معنا ندارد». این پژوهشگر اجتماعی اظهار داشت: «مردان نیز خشمگین‌تر از زنان نیستند؛ بلکه زنان کنترل و مدیریت خشمِ بهتری دارند. دلیل این امر این‌است‌که زنان می‌خواهند خودِ مطلوب و تصویر بهتری از‌خود ارائه دهند و به تائید اجتماعی بیشتری دست یابند». امینی افزود: «ابراز احساسات؛ محصول تعاملات اجتماعی‌ست و زنان، تصور منزلت پائین‌تر و احساس بی‌قدرتی بیشتر دارند و برای رفع این وضعیت خود، استراتژی‌هایی مختلفی اتخاذ می‌کنند؛ برخی برای کسب تائید اجتماعی و ارتقای پایگاه خود، درصدد همنوایی و هم‌رنگِ جماعت‌شدن بر‌می‌آیند تا تصویر مثبتی از هویت خود ارائه دهند».
محدثه امیری مقدم؛ پژوهشگر اجتماعی، درباره خرده‌فرهنگ‌های دخترانه، گفت: «دختران به‌دلیلِ خلاء عاطفی در نوجوانی، نقص در فرایند هویت‌یابی و مقاومت در برابر ساختار مردسالارانه جامعه ایرانی؛ به تشکیل خرده‌فرهنگ‌هایی در گروه‌های دوستی دست می‌زنند که تنها هدف آن، تفریح و خوشگذرانی‌ست و افرادِ عضو در‌آن‌خرده‌فرهنگ، ملزم به رعایت قوانین و مقررات آن خرده‌فرهنگ هستند». امیری مقدم ادامه داد: «این گروه‌های دخترانه، با هدفِ هویت‌یابی برای پر‌کردن خلاء عاطفی مادرانه، فقدان حمایت عاطفی از‌سویِ خانواده و کسب سرمایه فرهنگی ایجاد می‌شود و از راه تخلیه هیجانات و کسب هویت و تمایزیابی؛ سعی به فرافکنی دارد و افراد عضو این گروه‌ها گاهی دخترانی هستند که شکست‌های عشقی پیاپی را تجربه کرده‌اند و از جنس مخالف، انزجار دارند».
جمیله صوفی‌زاده؛ پژوهشگر اجتماعی بر‌اساس یافته‌های یک تحقیق علمی؛ گفت: «زنان شاغل؛ سرمایه اجتماعی مطلوب‌تری دارند و در‌مقایسه‌با زنان خانه‌دار؛ شأن اجتماعی بالاتر، دیدگاه اجتماعی وسیع‌تر دارند و در‌مواجهه‌با مشکلات، از ظرفیت بیشتری برخوردار هستند». وی خاطرنشان کرد: «زنان شاغل؛ اعتماد‌به‌نفس، استقلال، احساس مفید‌بودن، خلاقیت و انعطاف‌پذیری بیشتری دارند و از‌نظرِ خوش‌بینی و تاب‌آوری در مقابل مشکلات هم مقاوم‌تر هستند».
طاهره خزایی؛ کارشناس جامعه‌شناسی، با ارائه مقاله‌ای با‌عنوانِ «روایت خودِ زنانه در گذار به زنانگی هژمون؛ فهم تجربه زنان ایرانی مهاجر در فرانسه» گفت: «به‌هم‌ریختگی معنایی و باز‌اندیشی در فهم از بدن زنان و هنجارهای پوششی؛ از نخستین تجربه‌های زنان ایرانی در آزمون مهاجرت است». وی اضافه کرد: «ادغام، تمایز و خاص‌بودگی؛ از استراتژی زنان ساکن در فرانسه است». دانشجوی جامعه‌شناسی دانشکده جامعه‌شناسی دانشگاه بوردو فرانسه اضافه کرد: «این زنان؛ چهارگونه فهم از بدن زنان به‌عنوانِ آبژه زیبایی‌شناختی، جنسیتی، پیش‌افتادگی و رهایی‌بخشی به‌واسطه آموزه‌های دینی و فمنیستی دارند». وی افزود: «بر‌اساسِ نتایج این تحقیق؛ زنان ایرانی ساکن فرانسه در‌مواجهه‌با خودِ زنانه‌شان، چهار سیاست را همچون سرمایه‌گذاری بر جاذبه‌های زنانه بدن‌شان، سرپیچی از بدن زنانه و کنار‌گذاردن بازی‌های اجتماعی مرتبط با جنسیت را در‌پیش می‌‌گیرند». خزائی همچنین، از باز‌اندیشی در تصویر خودِ زنانه با حجاب و بازی فرهنگی اجتماعی را از تجربیات زنان ایرانی ساکن فرانسه دانست.
سید محمد‌مهدی خویی، در‌این‌نشست در سخنرانی با‌عنوانِ «بررسی معنای مرجح دال زن در مفصل‌بندی کنونی گفتمان جمهوری اسلامی ایران» گفت: «گفتمان جمهوری اسلامی ایران؛ دارای معانی مرجحی‌ست و طبعاً این گفتمان با به‌کارگیری مکانیزم‌های مختلف، درصدد مرجح‌سازی آن در منظومه هویتی شهروندان خود نیز هست؛ موضوع زنان نیز از‌این‌قاعده مستثناء نیست». وی افزود: «بازنمایی معنای مطلوب گفتمان جمهوری اسلامی در‌قبالِ موضوع زنان در صدا و سیما؛ یکی‌از راهکارهای مرجح‌سازی‌ست». استادیار دانشکده علوم اجتماعی علامه طباطبایی اضافه کرد: «در شرایط کنونی و با هژمونیک‌شدن مفصل‌بندی از گفتمان جمهوری اسلامی که در اقتصاد سیاسی به‌دنبال برتری نظریه نئولیبرالیسم است، موضوع زنان منطبق با ارزش نئولیبرالیسم در صدا و سیما نشان داده می‌شود».