قاچاق تاغ، درد بی درمان کویر

این‌روزها قاچاق گونه گیاهی تاغ یکی‌از دلایل اصلی پدیده بیابانزایی و بلای جان عرصه‌های طبیعی استان سمنان است که مسئولان امر باید با رفع این معضل و جلوگیری از چالش‌های زیست محیطی و طوفان شن، تدبیر کنند. 55‌درصد از نه‌میلیون و 700‌هزار‌هکتار عرصه‌های طبیعی سمنان را مناطق بیابانی و خشک شامل می‌شود که به باور کارشناسان اگر برای حفظ پوشش گیاهی در‌این‌عرصه‌ها اقدام چشمگیری صورت نگیرد، این استان در آینده‌ای نزدیک به کانون ریزگردها و فرسایش بادی در فلات مرکز کشور تبدیل می‌شود. این‌روزها قاچاق تاغ به‌عنوان یک پدیده شوم و نامبارک در عرصه‌های طبیعی استان سمنان بسیار قابل توجه بوده و سالانه به‌گفته کارشناسان 20 تا 25‌تُن از‌ این‌ گونه گیاهی نادر از مناطق بیابانی این منطقه از کشور قاچاق می‌شود. به‌طور عمده چوب تاغ برای تهیه زغال قلیان کاربرد اساسی دارد و قاچاقچیان این‌ گونه گیاهی ارزشمند بدون در‌نظر‌گرفتن عواقب این اقدام مزمن و مهلک، درصدد تخریب ریه تنفسی شهرستان‌های همجوار استان هستند. تاغزارها نقش بدیهی و غیرقابل انکاری در مهار شن‌های روان دارد و رفع چالش قاچاق تاغ همکاری نهادهای اجرایی مربوط و دستگاه قضایی و انتظامی را می‌طلبد. کارشناسان معتقدند احکام صادر شده برای جریمه و محکومیت قاچاقچیان در مقایسه با خسارت‌هایی که به طبیعت وارد می‌شود، قابل مقایسه نیست و این بزهکاران با پرداخت جریمه 100 تا 200‌میلیون‌ریال آزاد می‌شوند و دوباره به تخریب تاغزارها ادامه می‌دهند و این‌درحالی‌ست‌که برای به‌ثمر‌رسیدن یک‌اصله تاغ 40‌سال زمان لازم است تا این درخت بتواند مقابل فرسایش بادی غلبه کند. در سه‌سال گذشته در بیش از سه‌میلیون‌هکتار از عرصه‌های بیابانی کشور تاغکاری شد که سهم سمنان از اجرای این طرح بیش‌از 400‌هکتار است. کارشناسان معتقدند، به‌طورعمده بیکاری و فقر از دلایل اصلی قاچاق گونه‌های گیاهی تاغ در عرصه‌های طبیعی سمنان اعلام است که می‌توان با اتخاذ سازوکاری اصولی‌، افزایش رفاه اجتماعی و اجرای قوانین بازدارنده این‌گونه‌های گیاهی را حفظ کرد. اگر در روستاها جوار مناطق کویری امکانات و شغل به اندازه کافی وجود داشته باشد، به‌هیچ‌عنوان بزهکارهای‌ اجتماعی مانند سرقت و قاچاق گونه‌های طبیعی روی نمی‌دهد و در‌اساس باید این موضوع را این‌طور بیان کرد که ریشه بسیاری از آسیب‌های اجتماعی مانند قاچاق تاغزارها، کمبود امکانات و فقر است. به باورکارشناسان، بیش‌از 40‌سال برای تکامل گونه گیاهی تاغ در عرصه‌های بیابانی زمان لازم است و سرقت این گونه‌های گیاهی چند‌10‌ساله در دراز‌مدت آسیب جدی به استان سمنان در بخش‌های مختلف وارد می‌کند. کارشناسان معتقدند برای رفع این چالش و برخورد با متخلفان، علاوه‌بر پرداخت جزای سنگین نقدی، محکومیت حبس هم در‌نظر گرفته شود. همچنین کمبود نیروی انسانی یکی‌از دلایل اساسی در افزایش گونه‌های گیاهی سمنان است و به‌گفته مسئولان امر از بیش‌از نه‌میلیون‌هکتار از عرصه‌های طبیعی استان تنها کمتر از 60 نیروی انسانی محافظت می‌کنند که دست قاچاقچیان را برای تاراج تاغ‌های این مناطق از کشور باز می‌دارد. باید به این باور برسیم که اگر برای رفع مشکلات زیست‌محیطی استان سمنان در کوتاه‌مدت اقدامی نشود، به یقین کویر در آینده‌ای نزدیک دهان باز می‌کند و مناطق شهری و روستایی این دیار را می‌بلعد. اصل مدیریت چالش، یکی از راهبردهای اصولی برای کاهش آسیب‌های اجتماعی‌ست و معتقدم اگر برای رفع کم‌آبی در گذشته نه‌چندان‌دور در سمنان برنامه جامعی تدوین می‌شد، اکنون استان با مشکل خشکسالی مواجه نبود و اینک باید با تدبیر و اصلاح زیرساخت‌ها و بازنگری در قوانین از قاچاق تاغ جلوگیری کرد تا در آینده این منطقه از کشور به کانون ریزگرد‌ها تبدیل نشود. 
محمدرضا یوسف‌نژاد