تعلیق پیمان موشکی؛ اروپا بزرگ‌ترین متضرر
روسیه و آمریکا پس‌از چند‌ماه کش‌و‌قوس سرانجام تصمیم گرفتند که هم‌زمان پیمان منع گسترش موشک‌های هسته‌ای کوتاه و میانبرد را به حالت تعلیق درآورند. پیمان منع گسترش موشک‌های کوتاه و میانبرد یا همان پیمان موشکی سال 1987 میان میخائیل گورباچف؛ آخرین رهبر شوروی و رونالد ریگان؛ رئیس‌جمهوری وقت آمریکا به امید جلوگیری از جنگ هسته‌ای امضاء شد، بنابراین با تعلیق و سرانجام از بین رفتن آن، جهان بیش‌از هر‌زمانی در‌آستانه جنگ هسته‌ای قرار خواهد گرفت. به‌نظر می‌رسد بیش‌از مسکو و واشنگتن این مقامات بروکسل هستند که متضرر می‌شوند؛ چرا‌که بحث بر سر استقرار موشک‌های آمریکایی در قلب اروپا و هدف قرارگرفتن آنها از سوی روسیه است. یکی‌از شروط این پیمان تعهد دو طرف به عدم توسعه موشک‌های کوتاه و میانبرد از 500 تا پنج‌هزار و 500کیلومتر بود مسئله‌ای که آمریکایی‌ها معتقدند روس‌ها با ساخت موشکی جدید با برد بیش‌از 500کیلومتر آن را نقض کرده‌اند. روس‌ها اما با رد این اتهام مدعی هستند که موشک تولید شده بیش‌از 480کیلومتر برد ندارد و این آمریکایی‌ها هستند که بارها پیمان موشکی را به عناوین مختلف زیر پا گذاشته‌اند و علاوه‌بر‌آن خروج از تعهدات بین‌المللی را به یک رویه در سیاست خارجی خود تبدیل کرده‌اند. دونالد ترامپ و مایک پمپئو؛ رئیس‌جمهوری و وزیر امور خارجه آمریکا با بی‌توجه‌ای به توضیحات طرف مقابل، فعلا حرف خود را تکرار می‌کنند و خواستار نابودی موشک مورد اختلاف هستند، توجیه آمریکایی‌ها این‌است‌که چگونه می‌توان باور کرد موشکی که از نمونه قبلی بزرگ‌تر است، بردی کمتر نسبت به آن داشته باشد. ینس استولتنبرگ؛ دبیرکل ناتو در تازه‌ترین واکنش به اختلاف‌ِنظر موشکی آمریکا و روسیه جانب واشنگتن را گرفته و مدعی شده است که اروپایی‌ها هم با آمریکا در‌خصوص موشک مورد اختلاف هم‌نظر هستند؛ ضمن اینکه روسیه موشک‌های زیادی دارد که توانایی حمل کلاهک هسته‌ای دارند و می‌توانند هر نقطه از اروپا را هدف قرار دهند. فدریکا موگرینی؛ مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا هم با ابراز نگرانی از لغو پیمان موشکی میان آمریکا و روسیه، این رویداد را به ضرر اروپا دانسته است؛ چرا‌که به عقیده وی، اروپا میدان نبرد این دو کشور در حوزه موشکی می‌شود حال آنکه تکرار تاریخ به ضرر اروپا تمام خواهد شد. مایا کوچیانچیک؛ سخنگوی موگرینی هم با‌تأکید‌بر حفظ پیمان موشکی میان روسیه و آمریکا گفته که این پیمان، حامی اصلی دفاع از اروپا طی سه‌دهه گذشته بوده است. چینی‌ها هم دراینباره ابراز نگرانی کرده‌اند، گنگ شوانگ؛ سخنگوی وزارت امور خارجه چین به‌تازگی از آمریکا خواسته بود به جاری تعلیق پیمان موشکی رو به مذاکره و گفت‌وگو با طرف روسی برای کاستن از اختلاف‌ها و پیدا کردن راهِ حلی مناسب بیاورد. برخی از تحلیلگران معتقدند خروج آمریکا از پیمان موشکی به دلیل ساخت موشک جدید روسیه تنها یک بهانه است و واشنگتن به این علت که چین و دیگر کشورها مشمول این پیمان نمی‌شوند به‌دنبال خروج از پیمان موشکی با روسیه است. به‌نظر می‌رسد روس‌ها اختلافی با این دیدگاه ندارند؛ اما معتقدند که از‌بین‌بردن پیمان موشکی راهکار درستی برای حل‌و‌فصل مسئله نیست بلکه آمریکایی‌ها باید رو به مذاکره با مسکو برای گسترش دامنه کشورهای متعهد به این پیمان بیاورند. شنبه هفته جاری ولادیمیر پوتین؛ رئیس‌جمهوری روسیه وزرای خارجه و دفاع خود را به دفترش در کاخ کرملین فراخواند و ضمن اعلام اینکه کشورش هم‌زمان با آمریکا پیمان موشکی را به حالت تعلیق در می‌آورد پیام روشنی به غرب داد مبنی‌بر‌اینکه روسیه دیگر دراینباره مذاکره نخواهد کرد. او از سرگئی لاوروف و سرگئی شایگو خواست دیگر در خصوص کنترل تسلیحات با طرف های غربی مذاکره نکنند؛ در مقابل هر وقت صحبتی از این موضوع به میان آمد به آنان پیشنهادهای روسیه را یادآوری کنند و بگویند درب مذاکره درباره پیشنهادهای قبلی همچنان باز است. اکنون که پیمان موشکی به حالت تعلیق درآمده، دو طرف مناقشه (آمریکا و روسیه ) گزینه‌های خود را به رخ دیگری می کشند، آمریکا از لزوم افزایش توان موشکی خود براساس دکترین هسته‌ای و ساخت سلاح‌های هسته‌ای خفیف سخن می‌گوید و وزیر دفاع روسیه نیز گزینه‌های تهاجمی روسیه را روی میز پوتین می‌گذارد و موافقت او را برای توسعه سکوهای پرتاب موشک زمین پایه و توسعه موشک‌های کروز مورد اختلاف با آمریکا می‌گیرد. اگر چه پوتین پیشتر گفته در‌صورت لغو پیمان موشکی، مسکو سعی می‌کند بدون ورود به رقابت تسلیحاتی در وضعیت جدید ژئوپلیتیکی جهان امنیت راهبردی و منافع خود را تأمین کند، اما به‌نظر می‌رسد با روند رو به رشد خط و نشان‌ها از سوی دو طرف، خواه یا ناخواه روسیه وارد مسابقه تسلیحاتی با آمریکا خواهد شد. پایان این رقابت تسلیحاتی هر چه باشد، تاریخ به روس‌ها روی خوشی دراینباره نشان نداده است؛ چرا‌که آخرین رقابت تسلیحاتی میان شرق و غرب به فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی منجر شد و آمریکا را به تنها ابرقدرت جهان تبدیل کرد.
رحمت‌الله خدادادی