ستاد مدیریت بحران شهرداری قدس؛ پرتلاش و سربلند در بارندگی‌های اخیر
پاک‌سازی بستر رودخانه و احیای سد خاکی صنیع‌خانی دو راهکار اصلی مهار سیلاب در قدس است
سپیده حاصلی‌پناه
در یک‌ماه اخیر، کشورمان پدیده‌ای را شاهد بود که شاید نسل‌های پس از انقلاب به‌ندرت تجربه آن‌را داشته‌اند و با وقوع آن پنجره جدیدی در اقدامات مدیریت شهری گشوده شد. بارندگی‌های اخیر که در برخی از شهرهای کشورمان منجر به وقوع سیل شد، با غافلگیر کردن مدیران برخی از شهرهای کشور و بروز حوادثی ناگوار، زنگ خطر را برای دیگر شهرها نیز به‌صدا درآورد و همه مسئولان را بر آن داشت تا چاره‌ای بیندیشند؛ پیش‌از‌آنکه رخدادی ناخوشایند رخ دهد. شهرقدس، به‌عنوانِ یکی از شهرهای در امتداد رودخانه کرج که از قضا تجمع حجم عظیمی از آب را در معادن شن و ماسه خود شاهد است نیازمند اتخاذ تدابیری بود که از وقوع بحران جلوگیری به‌عمل آید که انصافا همه مسئولان این شهر به پای کار آمدند و با تمام توان خود در‌راستای رفع مشکل همکاری کردند. مهندس مسعود مختاری (شهردار قدس) به‌عنوانِ یکی از پیشگامان مدیریت شهری قدس با حضور خود اقدامات مهمی را در‌این‌خصوص طرح و اجرایی کرد که در گزارش ذیل مشروح آن‌را می‌خوانیم:
تمام تمهیدات لازم برای مقابله با بحران سیل در شهرقدس در‌حالِ انجام است
مهندس مسعود مختاری با حضور در محل تجمع آب‌های سطحی در غرب شهرستان قدس، ضمن بررسی وضع موجود و طرح سناریوهای محتمل در‌این‌خصوص، گفت: «با‌توجه‌به هشدارهایی که ستاد مدیریت بحران استان تهران و شهرستان قدس اعلام کرده است و همچنین نظر به بارش‌های جوی که توسط سازمان هواشناسی کشور پیش‌بینی شده است، تمامی اقدامات لازم برای پیشگیری از هرگونه اتفاق غیر‌مترقبه در سطح شهرستان انجام پذیرفته است». وی افزود: «باتوجهبهاینکه آب رودخانه کرج از سد سرریز شده است، تمهیدات لازم را برای مهار سیلاب و آب‌های جاری انجام شده است و امیدواریم با یاری خداوند این برکت الهی آسیب و خسارت به تأسیسات شهری و شهروندان نزند».
مهندس مسعود مختاری (شهردار قدس و رئیس ستاد بحران شهرداری قدس) تصریح کرد: «همه عوامل و مسئولان مدیریت بحران شهرستان و در رأس آنها آقای ناصر بخت (فرماندار قدس)، اقداماتی را که برای مدیریت و هدایت آب‌های سطحی لازم است را بررسی کردند و تمهیدات لازم انجام پذیرفته است و در‌حالِ کنترل این موضوع هستیم». مهندس مسعود مختاری با‌بیانِ‌اینکه، مطابق آمارها و گزارشات اقلیمی، سیکل بارندگی‌های کشور پس از یک دوره طولانی خشکسالی به دوره پرباران رسیده است، گفت: «باید تمام اقداماتی که توسط عوامل انسانی در طی این مدت، منجر به بسته‌شدن مسیل رودخانه‌ها شده است به حالت سابق خود بازگردد». وی درادامه گفت: «با تدابیر ستاد مدیریت بحران شهرقدس و همچنین کارشناسی‌هایی که در چند روز اخیر به‌منظور پیشگیری از وقوع هرگونه سیل در شهرقدس انجام شده است و همچنین با تأسی از تجربه تلخی که در شهر شیراز رخ داد، با جلب همکاری مراجع قضایی اقدام به پاک‌سازی مسیر رودخانه از هرگونه عوامل انسانی مانند ساخت‌و‌ساز، نخاله و خاک و سایر موارد این‌چنینی شد و تا پاک‌سازی کامل ادامه دارد».
مهندس مختاری تصریح کرد: «پاک‌سازی مسیر رودخانه‌ها یک گام اصولی و اولیه برای جلوگیری از انحراف و جاری‌شدن سیل است و باتوجهبهاینکه مدت‌ها این مسیرها بهصورت خشک و بلا‌استفاده بودند، برخی از ساکنان شهر به‌واسطه اقدامات خود موجب بسته‌شدن این مسیرها شده‌اند که با تدابیر اتخاذ شده، مسیر رودخانه بهصورت کامل در‌حالِ بازگشایی‌ست». شهردار قدس درادامه بیان داشت: «قرارگرفتن برخی از کاربری‌ها، فعالیت‌ها و حضور ساکنان در این مسیر موجب ایجاد برخی مشکلاتی در این طرح می‌شد که بدون همکاری مراجع قضایی رسیدگی به آن امکان نداشت و از دادستان محترم شهرقدس برای همکاری در این طرح تشکر و قدردانی می‌کنم». شهردار قدس خاطرنشان کرد: «مسیل رودخانه‌ها و سدها به‌عنوانِ ابزارهای آبخیزداری شهرها نقش مؤثری را در استفاده مؤثر از موهبت خدادادی آب دارند و مقابله با سیل از طریق آبخیزداری به‌عنوانِ یکی از بلایای طبیعی ناشی از بارش‌های مداوم و شدید باران به‌علت افزایش سریع و ناگهانی مقدار دبی رودخانه‌ها و سرریز به دشت‌ها و مناطق، بدون ایجاد بسترهای لازم ممکن نیست».
وی درادامه بیان داشت: «با مطالعه کارشناسی مسیر سیلابی قدیمی و آبرفت‌ها مشخص شد که وقوع سیل، تابع شدت بارندگی، نفوذپذیری زمین و وضع توپوگرافی منطقه شهری قدس است و وجود دریای شن‌های آبرفتی که از دامنه البرز نشئت می‌گیرد بستری بسیار ناپایدار و متزلزل را در شهرقدس به‌وجود آورده که اقدامات سریع و مهندسی لازم دارد». وی افزود: «ازطریق نقشه‌های GIS و مطالعات جغرافیایی و تشخیص مسیرهای اصلی جاری‌شدن آب با‌توجه‌به شیب توپوگرافی منطقه‌ای صورتجلسه‌ای برای پاک‌سازی تمامی مسیرهای رودخانه تنظیم شد و با الزامات اجرایی ناشی از مشروعیت قانونی مراجع قضایی پاک‌سازی سریعا به مرحله اجرا درآمد». شهردار قدس یادآور شد: «در‌حالِ‌حاضر به‌خاطر وجود دخالت‌های بی‌رویه در بسیاری از مسیر رودخانه‌ها، طغیان‌های عظیمی پس از بارندگی‌های اخیر مشاهده میشود و دخالت‌های بی‌رویه از جمله ساخت‌و‌ساز در حاشیه رودخانه‌ها احتمال وقوع سیل را دو‌چندان کرده است». وی تأکید کرد: «از‌آنجا‌که در‌کنار عملیات بازگشایی حریم رودخانه‌ها، آبخیزداری یکی از فعالیت‌های بنیادی در‌راستای حفظ بافت خاک و پیشگیری از سیلاب‌های ناگهانی‌ست، در ستاد مدیریت بحران شهرقدس اقدامات لازم‌الاجرا و ضربتی برای پیشگیری از هرگونه حادثه‌ای در آینده‌ای نزدیک در‌حالِ اجرا‌ست».
آماده‌باش نیروهای ستاد بحران شهرداری قدس به‌دستور مهندس مختاری
مهندس مسعود مختاری (شهردار و رئیس ستاد بحران شهرداری قدس) گفت: «با‌توجه‌به هشدارهای سازمان مدیریت بحران کلیه نیروهای ستادی، خدماتی و آتش‌نشانی شهرقدس در آماده‌باش کامل به‌سر می‌برند و واحدهای خدمات شهری و ستاد بحران شهرداری در محل‌های از قبل پیش‌بینی شده به‌همراه تجهیزات و امکانات مستقر هستند». وی افزود: «شهر قدس به‌دلیل موقعیت خود و قرار گرفتن در مسیر رودخانه کرج و همچنین تجمع آب در محل قرار‌گیری معادن در دو‌ماه اخیر، همچنین کامل و شامل نبودن سیستم هدایت آب‌های سطحی در‌حالِ احداث توسط لوله‌های GRP نیازمند هوشیاری کامل در سطح شهر هستیم و به همین دلیل تمامی نیروهای ستاد بحران شهرقدس بهصورت آماده‌باش در شهر مستقر هستند و اتاق بحران در‌حالِ برنامه‌ریزی و پیش‌بینی سناریو های محتمل در سطح شهر است».
مهندس مختاری تصریح کرد: «تیم ارزیابی در سطح شهر در‌حالِ بررسی نقاط تجمع آب هستند و پمپ‌های سیار با حضور در نقاط مختلف از بسته‌شدن راه‌ها و سیلابی‌شدن جریان آب پیشگیری می‌‌کنند». وی درادامه بیان داشت: «در‌حالِ‌حاضر و با‌توجه‌به ارزیابی‌های صورت‌گرفته فعلا نشانه‌های نگران‌کننده‌ای در شهرقدس که خطر‌آفرین باشد گزارش نشده است ولی اگر در دو روز آینده بارندگی‌ها با همین شدت تداوم یابد با اعلام وضعیت بحرانی از شهروندان تقاضا داریم حتی‌المقدور به پیام‌هایی که از‌سوی ستاد بحران برای آنها ارسال میشود توجه جدی داشته باشند».
بازدید شهردار قدس به‌همراه معاون خدمات شهری از محل بستر رودخانه و عملیات اجرایی پاک‌سازی بستر آن
مسعود مختاری گفت: «با هدف تسهیل جریان آب و وقوع سیلاب‌های ناگهانی عملیان بازگشایی و پاک‌سازی مسیر رودخانه در تمامی سطح شهر با بهره‌گیری از تمام توان لجستیکی انجام می‌پذیرد». وی ضمن اشاره به بسیج همه نیروها و تجهیزات معاونت خدمات شهری برای هدایت آب‌های سطحی در سطح معابر شهرقدس، گفت: «تمامی تلاش‌ها برای رفع آب‌گرفتگی‌های برخی از معابر سطح شهر در‌حالِ انجام است، از مردم تقاضا داریم تا رفع کامل آب‌گرفتگی معابر با شکیبایی‌شان به ما یاری رسانند». مختاری افزود: «شهرداری قدس، اقدامات لازم را برای لایروبی انهار، کانال‌ها و مسیل‌ها و پیش‌بینی تجهیزات و منابع انسانی لازم برای مقابله با آب‌گرفتگی‌های ناشی از بارندگی‌های اخیر در سطح شهر در‌حال انجام است».
شهردار قدس تصریح کرد: «با همکاری مدیران مناطق، در‌حالِ‌حاضر رفع موانع و نواقص در کانال‌ها، جوی‌ها و مسیرها در‌حالِ پیگیری‌ست و توسط پمپ‌های سیار و تانکرهای جمع‌آوری آب با سرعت انجام می‌پذیرد». وی درادامه گفت: «با‌توجه‌به نبود زیر‌ساخت‌های لازم در بافت‌های فرسوده شهری در برخی نقاط شهر، علی‌رغم تلاش‌های عوامل ستاد مدیریت بحران شهرداری قدس رفع مشکل بهصورت کامل، اندکی زمان‌بر است و از شهروندان تقاضا داریم تا از حضور غیر‌ضروری در سطح شهر خودداری کنند تا نیروهای مستقر بتوانند مشکل را رفع کنند».
برداشتن سد خاکی صنیع‌خانی اشتباه بود و باید احیاء شود
مختاری تصریح کرد: «متأسفانه با بی‌تدبیری که در برداشتن سد خاکی واقع در هفت‌جوی که به‌نام پل صنیع‌خانی شناخته می‌شد مهار بخش اعظمی از آب‌های سطحی که به‌سمت شهرقدس جاری می‌شد از بین رفت. این پل مانند یک سد خاکی موجب جلوگیری از حرکت آب و جذب سطحی می‌شد که حجم آب در حرکت را به‌نحوی مدیریت می‌کرد که با برداشته شدن آن حجم آب در شهرقدس به‌طرز قابلِ‌توجهی افزایش یافته است». وی درادامه گفت: «این‌در‌حالی‌ست که هم‌اکنون دبی آب خروجی از سد 75متر در ثانیه است که مقرر شده است در اردیبهشت‌ماه این رقم به 125 افزایش یابد که در‌صورت وقوع چنین اتفاقی حتما شهرستان‌های قدس، شهریار و بهارستان برای مهار آب به مشکل خواهند خورد».
شهردار قدس ضمن اشاره به اینکه تمام مسیل‌های رودخانه در شهرقدس بازگشایی شده‌اند، گفت: «تنها راه مدیریت حجم افزایشی آب در ماه‌های آینده احیای سد خاکی صنیع‌خانی‌ست تا بتوان از جذب سطحی نیز برای کاهش سرعت جریان آب کمک گرفت و باید تدابیری با حضور مسئولان و به‌ویژه فرماندار در‌این‌خصوص اندیشیده شود».
ترمیم نشست نقطه‌ای بلوار امام خمینی(ره) بلافاصله انجام پذیرفت
شهردار قدس با‌اشاره‌به‌اینکه در بارندگی‌های اخیر و با‌توجه‌به خاصیت شویندگی خاک، ممکن است برخی از بافت‌های زیر سطوح معابر دچار فرسایش و فرورفتگی شود، گفت: «نقطه کوچکی در بلوار امام خمینی(ره) دچار نشست شده بود که با اقدام سریع عوامل شهرداری به‌طور کامل ترمیم شد و خطر موجود رفع شد». وی افزود: «پس از کسب اطلاع از این فرورفتگی توسط گشت‌های ارزیابی شهرداری، بلافاصله با اعزام تجهیزات مکانیکی، اطراف محل نیز حفاری با خاک و مخلوط پر شد». مهندس مسعود مختاری افزود: «همچنین در اطراف ناحیه فرورفته با استفاده از نوارهای زرد‌رنگ هشدار ایمن‌سازی شد، تا شهروندان بهصورت ناخودآگاه در این محل دچار مشکل نشوند». شهردار قدس خاطرنشان کرد: «محل فرورفتگی از نقاط کم‌تردد بوده اما با این وجود تمامی اقداماتی که لازم بود تا این محل بهصورت ایمن در اختیار شهروندان قرار گیرد انجام پذیرفته است و هیچ خطری شهروندان را تهدید نخواهد کرد».
ارسال کمک‌ها از‌سوی سازمان‌ها، شهرداری و مردم نوع‌دوست شهرقدس
مسعود مختاری (شهردار قدس)، اظهار داشت: «حادثه سیل اخیر در برخی استان‌های کشور و بروز رنج و سختی برای عده‌ای از هموطنان، تمام ایرانیان را متأثر کرد اما صحنه‌های بسیار زیبایی از نوع‌دوستی و وطن‌دوستی را رقم زد و همانند ۴۰سال گذشته دوباره خود مردم برای حل مشکلات و سختی‌ها به میدان آمدند». وی افزود: «مردم شهرستان قدس نیز از همان ابتدای بروز حادثه سیل به تبع فرمان رهبری معظم انقلاب بهصورت خودجوش به جمع‌آوری کمک‌های مردمی جهت کمک به سیل‌زدگان استان‌های شمالی مشغول شدند و این کمک‌ها به این مناطق ارسال شد».
ارسال تعدادی از تجهیزات و ماشین‌آلات عمرانی شهرداری قدس به مناطق سیل‌زده
مهندس مختاری گفت: «متأسفانه خسارات به‌بار‌آمده در بارندگی‌های اخیر و راه افتادن سیل در استان‌های لرستان و گلستان، مسئولیت شرعی و ملی ما را برای انجام هر آنچه که در توان ماست را برمی‌انگیزد و به‌همین‌منظور سه‌دستگاه ماشین‌آلات مکانیکی برای کمک به هر‌یک از این استان‌ها اعزام شد». شهردار قدس درادامه بیان داشت: «همچنین با صحبت‌هایی که با امام‌جمعه قدس در دیدار نوروزی مسئولان در اولین روز کاری سال 98 انجام شد مقرر شد همه کمک‌های مردم شهرقدس بهصورت متمرکز برای کمک‌رسانی و بازسازی به یکی از محلات آسیب‌دیده مورد استفاده قرار گیرد». مختاری بیان داشت: «همه هموطنان در هنگام سختی‌ها درطول تاریخ به کمک هم شتافته‌اند و همیاری و کمک جزو خصیصه‌های ذاتی ایرانیان است و شهروندان قدس از این قاعده مستثنی نیستند و تقاضا داریم تا بیش از پیش به یاری هموطنان خود بشتابند».
وی خاطرنشان کرد: «علاوه‌بر ماشین‌آلات عمرانی، مقداری از وسایل ستاد مدیریت بحران شهرداری قدس اعم از چکمه، لاستیک، بیل و دیگر وسایل را نیز برای کمک به امر امدادرسانی ارسال‌شده و امیدواریم هرچه‌زودتر مشکلات این مناطق مرتفع شود».
اهم اقدامات انجام‌شده در ستاد بحران شهرداری قدس در ایام نوروز 98
آماده‌باش شهرداری قدس برای مقابله با حوادث احتمالی در بارش‌های پیش‌بینی شده
بازبینی و اصلاح مجدد مسیر سیلابی شهرقدس
رفع آب‌گرفتگی زیرگذر باباسلمان در ورودی چیتگر توسط پرسنل خدمات شهری شهرداری قدس
با تلاش پرسنل خدمات شهری شهرداری قدس بازگشایی زیرگذر خیابان امامزاده حضرتین(ع) و رفع آب‌گرفتگی
ادامه لايروبى رودخانه ايرين و آزادسازى بستر رودخانه
پاک‌سازی مصالح ساختمانی از نهرهای شهر که موجب آب‌گرفتگی معابر شده بود
بازگشايى مسير مسدود‌شده زرنان بالا و پائين
رفع آب‌گرفتگی کوچه شهید حسینی توسط نیروهای خدماتی شهرداری منطقه یک قدس
پل غير‌مجاز رودخانه آيرين، به‌منظور مهار سيلاب احتمالى، توسط عوامل خدمات شهرى
فعالیت عوامل اجرایی و پاکبانان خدمات شهری شهرداری قدس در‌جهت رفع آب‌گرفتگى كوچه زنبق با اصلاح دهانه چاه، رسوب‌گير و نصب پمپ اتومات
بازدید معاون هماهنگی امور عمرانی استانداری تهران به‌همراه مهندس مسعود مختاری؛ شهردار از طرح‌های عمرانی و دره‌های شهرقدس و اتخاذ تصمیماتی کلان بین‌شهری در ستاد بحران شهرداری قدس
رفع آب‌گرفتگی زیرگذر کمربندی شهریار توسط پرسنل ایستگاه چهار سازمان آتش‌نشانی و خدمات ایمنی شهرداری قدس
سازمان آتش‌نشانی و خدمات ایمنی شهرداری قدس در آماده‌باش کامل
استقرار خودروهای آتش‌نشانی در نقاط پرتردد شهر
رفع آب‌گرفتگی زیرگذرها و محل‌های آبگیر
استقرار گروه سیار آتش‌نشانان در سطح شهر
آماده‌باش و حضور فعال نیروهای خدمات شهری شهرداری قدس به‌صورتِ شبانه‌روزی
در‌پی هشدار هواشناسی، شهرداری قدس با اتخاذ تدابیر و تمهیدات لازم و آماده‌باش نیروی انسانی و تجهیز کلیه امکانات، آماده مقابله با آب‌گرفتگی‌های احتمالی‌ست. برای هدایت و مدیریت آب‌های سطحی نیز مطالعات و بررسی‌های لازم انجام شده است و برخی از مناطق که در بارندگی‌های روزهای اخیر دچار مشکل شده بود نیز شناسایی شده است. شهروندان گرامی می‌توانند در‌صورت مشاهده هرگونه مشکلی در سطح شهر آن‌را ازطریق شماره تلفن‌های ۴۶۸۳۱۵۵۵-۴۶۸۲۲۱۱۶ حوزه خدمات شهری اعلام کنند تا در کمترین زمان ممکن نسبت به رفع مشکل احتمالی اقدام شود.
مهندس مسعود مختاری (شهردار قدس) در‌پایان گفت: «مهم‌ترین اولویت، حفظ جان شهروندان و پیشگیری از بروز خسارات است؛ چرا‌که هرگونه حادثه‌ای مسیر توسعه شهر را دستخوش انحرافات جبران‌ناپذیری می‌کند و باید متذکر شوم در مسائل شهری، در هر تهدیدی فرصت انطباق با شرایط و انعطاف‌پذیری ازطریق مناسب‌سازی و بازآفرینی نهفته است و ما آن‌را به فال نیک می‌گیریم و تمام تلاش‌مان را برای گذار به شهری بهتر و ایمن‌تر را انجام خواهیم داد».