«هولولنز» به‌جایِ اسمارت‌فون
*یاسر استادحسین
امروزه سرعت رشد فناوری به‌ميزانی‌ست که تا می‌خواهيد با تمام امکانات و ويژگی‌های يک ابزار جديد آشنا شويد و به استفاده از آنها عادت کنيد؛ در به‌روزرسانی جديد همان ابزار تغييرات عمده‌ای را مشاهده می‌کنيد. هنوز خيلی از ما با تمام امکانات اسمارت‌فون‌ها آشنا نيستيم؛ در‌حالی‌که صحبت از برچيده‌شدن آنها و استفاده از ابزاری جديد به‌نام «هولولنز» به‌ميان می‌آيد. گرچه برخی از «هولولنز» به‌عنوانِ ابزاری با هدف‌هايی نظامی (طبق مستندات) ياد می‌کنند؛ برخی آن‌را جايگزين مناسبی برای اسمارت‌فون‌ها می‌دانند. سال‌هاست که کشورهايی همچون چين و ايالات متحده آمریکا رکورددار رشد و توليدات علمی در حوزه‌های فنی و مهندسی هستند (گزارش NSF، 2018) و نه‌تنها در کميت ارائه؛ بلکه در کيفيت مقالات نيز پيشقدم بوده‌اند؛ حال می‌خواهد اين رشد علمی در عرصه‌های تجاری به‌کارگيری شود يا نظامی. به‌جرئت می‌توان گفت که اين رشد، دربرگيرنده روندی حساب‌شده از تأليف مقاله علمی تا اجرا و عملياتی‌سازی‌ست و شما به‌گونه‌ای در تفکر اجرايی محصول فرو می‌رويد که گويی مقاله آن‌چنان تأليف شده که ساختار نهايی محصول از پيش برای آن تعيين شده است. ديد محصول‌محور حاکم بر مقاله مؤلف از‌يک‌سو و ديد علم‌محور حاکم بر محصول سازمانی از‌سویِ‌ديگر، نقطه اشتراکی را رقم می‌زند که سرعت رشد فناوری و پياده‌سازی محصولات برپايه آکادميک در‌مقايسه‌با روندهای پيشين را چند‌برابر می‌کند. بی‌شک، تاريخچه ابزاری را مرور کرده‌ايد که اولين‌بار در يک مقاله علمی مطرح شده و بعد‌از‌مدتی با فراهم‌سازی و پايه‌ريزی بستر اجرايی آن، محصول روانه بازار شده است. ابزاری که در اين نوشتار قصد معرفی آن‌را دارم نيز از اين قاعده مستثنی نبوده و پنج‌سال‌پيش در کنفرانس مايکروسافت رونمايی شده است. به‌گفته مایکروسافت؛ «پیشرفته‌ترین کامپیوتر هولوگرافیکی‌ست که تاکنون ساخته شده». این دستگاه، از پردازنده گرافیکی (GPU) و پردازنده اصلی (CPU) مخصوص بهره می‌برد. «هولولنز»، صدای دور و اطرف‌تان را دریافت و شما را حتی از اتفاقاتی که در دنیای مجازی در پشتِ‌سرتان در‌حال‌رخ‌دادن هستند، آگاه می‌کند. مایکروسافت با توسعه هولوگرافیک و ترکیب آن با ویندوز ۱۰، اولين دستگاهی که می‌تواند از این قابلیت بهره گیرد را نیز ساخت تا کاربر بتواند از این نوآوری جدید استفاده کامل را ببرد. با ارائه آن، مایکروسافت از همان ابتدا سفارش‌های بسياری را برای این هدست دريافت کرد. حتی طی سفارش استوديوی Asobo Studios برای ورژن جديد بازی محبوب «کانکر» باعنوان Young Conker طراحی‌ها به‌گونه‌ای انجام گرفت تا شخصيت «کانکر» بتواند در دنيای واقعی از خودش واکنش‌های مختلفی را نشان دهد و در بازی تأثير‌گذار باشد. دو بازی دیگری که به‌همراه «هولولنز» عرضه شدند RoboRaid Project X-Ray (يک بازی اکشن) و Fragments (يک بازی معمايی) بودند. به‌کارگيری دستگاه «هولولنز» باعث شد که دنیای واقعی به‌شکل هیجان‌انگیزی با دنیای دیجیتالی ترکیب شود و به‌همین‌دلیل تجربه جالبی دراختیار بازی‌کننده‌ها قرار گيرد و محیط خانه هر فرد به‌راحتی به‌عنوانِ عنصری از داستان شناخته و به محيط بازی تبدیل شود. اين اما پايان ماجرای «هولولنز» با بازی‌های رايانه‌ای و سرگرمی‌ها نبود و با وجود شعارهای مايکروسافت مبنی‌بر عدم ارائه ابزارهای فناورانه جهت امور نظامی چند‌ماه‌قبل شنيده‌هایی مبنی‌بر‌اينکه وزارت دفاع آمريکا و همچنين ارتش آمریکا می‌خواهند از هدست واقعیت افزوده «هولولنز» مایکروسافت استفاده کنند، به‌گوش رسيد و حتی خبر از پیروزی مايکروسافت در قراردادی به‌ارزش 479ميليون‌دلار در‌قبال ارائه 100هزار‌دستگاه «هولولنز»، شايعات را به واقعيت نزديک‌تر کرد. خبری که سبب شد کارکنان خود مایکروسافت در فوریه امسال آن‌را علناً محکوم کنند و باعث شد ساتیا نادلا (مدیرعامل مایکروسافت) شخصاً ناچار به پاسخگویی شود. نسخه نظامی «هولولنز» از‌لحاظ فیزیکی، تقریباً مشابه همان هدست نسخه تجاری به‌نظر می‌رسد؛ به‌جز دوربین حرارتی FLIR که به‌طور برجسته روی سر سرباز نصب می‌شود. آنچه درون عینک‌هاست، اهمیت ویژه دارد. خبرگزاری CNBC گزارش داده که این نمونه اولیه از آینده جنگاوری تا‌حدود زیادی آن چیزی‌ست که بازی‌های ویدئویی شخص‌اول سال‌ها بود متصور می‌شدند. یک نمایشگر مجازی (Head-Up Display) وجود دارد که درست در بالای میدان دید، جهت دقیق و موقعیت خود سرباز بر روی یک نقطه مجازی به نسبت هم‌گروه‌ها را نشان می‌دهد و همچنین یک شبکه دوربین مجازی گیم‌مانند ویدئویی‌ست که جهتی که یک سلاح را هدف می‌گیرد را نشان می‌دهد. دوربین حرارتی FLIR در نقش دوربین حرارتی/ دید در شب عمل می‌کند تا امکان دیدن دشمن از میان بوته‌ها و شاخ و برگ‌ها و دود فراهم شود. از گزارش CNBC که در مصاحبه‌هایی با مسئولان ارتش و سربازان انجام شده، به‌روشنی پیداست که این هدست مشخصاً یک ابزار جنگی‌ست که احتمالاً نمی‌تواند نگرانی‌های کارکنان مایکروسافت که براین‌باورند که این شرکت نباید وارد چنين کارهایی شود را رفع کند. سخنگوی مایکروسافت دراین‌باره به خبرگزاری «بلومبرگ» گفته است: «تکنولوژی واقعیت افزوده اطلاعات بیشتری را دراختیار سربازان قرار می‌دهد و به‌همین‌خاطر می‌توانند بهتر از قبل حین نبردها تصمیم‌گیری کنند». او در‌ادامه افزوده که مایکروسافت همواره ارتباطات خوبی با وزارت دفاع داشته و سابقه همکاری مایکروسافت با این وزارت به سال‌ها‌قبل برمی‌گردد. بر‌اساس گزارش «بلومبرگ»؛ هدست‌هایی که مایکروسافت دراختیار ارتش آمریکا قرار می‌دهد، با هدست‌های «هولولنز» تجاری فعلی تا‌حد زیادی فرق دارد که قابلیت دید در شب و تشخیص حرارت، از جمله مهم‌ترین مشخصه‌های آنهاست. شنيده‌ها حاکی‌از‌آن‌است‌که طی دو‌سال‌آينده، مایکروسافت حداقل ۲۵۰۰ هدست را دراختیار ارتش آمریکا قرار می‌دهد. از بُعد نظامی «هولولنز» که بگذريم، صحبت‌های الکس کیپمن؛ یکی از نیروهای فنی مهم مایکروسافت که در خلق کینکت و «هولولنز» این شرکت سهم مهمی داشته، قابل‌تأمل است. او اعتقاد دارد که دوران گوشی‌های هوشمند دیگر به‌پایان رسیده و یک دستگاه واقعیت ترکیبی مثل «هولولنز» جایگزین تلفن هوشمند خواهد شد. اين مصاحبه کیپمن، به‌گونه‌ای نشان‌دهنده نوع نگرش مایکروسافت به واقعیت ترکیبی و افزوده است و صحت آن‌را می‌توان در صحبت‌های ساتیا نادلا (مدیرعامل مایکروسافت) دريافت که گفته بود: «گوشی هوشمند آینده مایکروسافت شاید اساساً شبیه به گوشی هوشمند نباشد». با‌توجه‌به‌آنکه هنوز شرکت‌های بزرگی همچون Magic Leap و Apple در‌حوزه ساخت هدست واقعیت افزوده به‌طور‌جدی فعال نشده‌اند و محصولی راهی بازار نکرده‌اند، مايکروسافت می‌تواند بدون رقيب در‌اين‌حوزه اقدام به ارائه اولين «هولولنز فون» کند.
*کارشناس فناوری اطلاعات و ارتباطات