پایان حضور مرمتگران بدون مرز ایتالیا در «پارسه»
بنای تاریخی تخت جمشید که از سال 518 قبل‌از‌میلاد بنا شده از زمان هخامنشیان تا به امروز بارها مرمت شده است. به‌گزارش فارس؛ از‌زمانی‌که داریوش اول هخامنشی در سال 518 قبل‌از‌میلاد کاخ پارسه را بنا کرد، کاخ‌های متعددی به مجموعه افزوده شد و طی سالیان فراوان از همان زمان تا به امروز مورد مرمت قرار گرفت.
مجموعه عظیم
مجموعه تخت جمشید در مساحتی به‌وسعت 125هزار‌متر‌مربع ساخته شد که با سنگ‌های بزرگی که از کوه تراش داده می‌شد با بست آهنی و روکش سرب روی هم قرار گرفته است. بر‌اساس مستندات تاریخی تکمیل ساخت تخت جمشید بیش از 180سال به‌طول می‌انجامد و ساخت برخی از کاخ‌ها نیز با حمله اسکندر و به آتش کشیده شدن مجموعه، نیمه تمام می‌ماند. همین آتش سوزی باعث می‌شود تا مصالحی همچون خشت، چوب و درگاه‌ها از بین برود و تنها سازه‌های سنگی بر جای بماند.
سیر مرمتی
وقتی صحبت از مرمت به میان می‌آید، اغلب همین دهه‌های اخیر در ذهن‌مان تداعی می‌شود و این در‌حالی‌ست‌که نخستین مرمت‌ها در مجموعه جهانی و باستانی تخت جمشید از زمان هخامنشی به انجام می‌رسد. معماران این بنای عظیم در عصر هخامنشی سنگ‌هایی را که در حین نقل و انتقال یا وجود رگه در سازه آسیب ایجاد می‌کردند را مرمت می‌کردند یا به‌دلیل تغییر در نقشه کاخ‌ها اصلاحات و تغییراتی در سازه‌ها ایجاد می‌کردند. امروز در قسمتی از تخت جمشید که به کاخ خزانه معروف است، کتیبه‌ای سنگی به نان کتیبه بار عام به چشم می‌خورد که در واقع چون در این نقش خشایارشا ولیعهد بود و در پشت سر داریوش ایستاده بوده، در‌زمانی‌که به پادشاهی می‌رسد، این دو نقش را از دیواره‌های شمالی و شرقی کاخ آپادانا جدا کرده و به خزانه منتقل می‌کند. نقش بار عام در کاوش‌های اشمیت در خزانه پیدا شد. تیلیا، کاوشگر ایتالیایی معتقد بود که این نقش متعلق به پلکان‌های آپاداناست که به خزانه انتقال یافته است. شاهی که در این نقش بر تخت نشسته، خشایارشا است که پس از او اردشیر، پسرش به تخت می‌نشیند، اما اردشیر ولیعهد نبود بلکه برادر دیگرش ولیعهد بود که به قتل می‌رسد و اردشیر که نمی‌خواهد، تصویر برادر مقتول به عنوان جانشین پدر بر روی پلکان آپادانا باشد، این قسمت از نقش برجسته را به خزانه انتقال می‌دهد. پروفسور هرتسفلد؛ باستان شناس آلمانی در پاییز 1302 با حمایت والی فارس نقشه و عکس از تخت جمشید تهیه می‌کند و در راس یک گروه شرق‌شناس، تصمیم به مرمت کاخ تچر می‌گیرد اما تصمیمش را عوض می‌کند و در خاکبرداری از ساختمان‌های جنوب شرقی مجموعه کتیبه‌ای از خشایارشا کشف می‌کند که نشان می‌دهد بنای سر از خاک بیرون آورده، کاخ ملکه است و کاخ و اتاق‌های پشتی را مرمت کرده و کارگاهی برای مرمت سفالینه‌ها نیز برپا می‌کند.
مرمت یافته‌ها
یکی از مؤثرترین کاوش‌های باستان شناسی را می‌توان کشف پلکان شرقی کاخ آپادانا دانست. پس از آن نیز کاخ صد ستون و خزانه در خاکبرداری شناسایی می‌شوند و کتیبه بار عام، دیواره‌های خشتی و پایه ستون‌ها با استفاده از سیمان و آرماتور مورد مرمت قرار می‌گیرند. در سال 1319، علی سامی به تصدی ریاست بنگاه علمی تخت‌جمشید منصوب می‌شود و به ادامه حفاری‌ها در تخت‌جمشید می‌پردازد. در دوره فعالیت وی سردیس شاهزاده هخامنشی از سنگ لاجورد، نقش عقاب با بال‌های گسترده از سنگ لاجورد، تکه‌هایی از روکش زرین در کاخ آپادانا و سرستون‌ها عقاب و شیر به دست می‌آید، دیوارهای خشتی و آجری در تخت جمشید برای تعیین مسیر کشیده، مرمت پایه ستون‌ها ادامه داده می‌شود و بر روی پلکان شرقی سقفی بنا می‌شود.
تداوم مرمت‌ها
از آن زمان باز هم مرمتگران در تخت جمشید اقدامات مرمتی به انجام رسانده‌اند و اخیراً نیز، فعالیت مرمتگران بدون مرز ایتالیا در میراث جهانی تخت جمشید پایان یافته است. این مرمت‌ها در فصل اول و دوم، پلکان جنوبی کاخ تچر و دروازه شرقی کاخ شورا در بر گرفت که پر کردن درزها و ترک‌ها با ملات آهکی برای جلوگیری از آسیب‌های ناشی از رطوبت نیز به انجام رسید.
مریم شمالیان