نوبــل؛ جایـــزهای بـــــرای هــرجومـــرج؟
پیشنهادشدن دونالد ترامپ؛ رئیسجمهوری آمریکا برای دریافت جایزه صلح نوبل! درحالی ازسوی یک نماینده جناح راستی پارلمان نروژ مطرح شده که بهاعتقاد مقالهنویس روزنامه «لا پرس» کانادا؛ اعطای احتمالی چنین جایزهای به ترامپ بهمنزله اعطای نوبل به عوامل هرجومرج است. جایزه صلح نوبل یکی از پنج جایزه نوبل است که توسط «آلفرد نوبل» (صنعتگر و مخترع سوئدی) وقف شده است. این جایزه برای نخستینبار در سال ۱۹۰۱ همزمان به «ژان هانری دونان» سوئیسی برای تأسیس کمیته بینالمللی صلیب سرخ و مبتکر کنوانسیون ژنو و «فردریک پسی» فرانسوی برای فعالیت بهعنوان یکی از بنیانگذاران اصلی اتحادیه بینالمجالس و نیز مسئول رسمی نخستین کنگره جهانی صلح اعطا شد. این جایزه آخرینبار و در سال ۲۰۱۹، به «آبی احمد» اهل اتیوپی بهدلیل تلاشهایش در بهدستآوردن صلح و همکاری بینالمللی و مشخصاً بهخاطر ابتکار تعیینکنندهاش در حل مناقشه مرزی اتیوپی با کشورهای همسایه اریتره تعلق گرفت. «آلفرد نوبل» در وصیتنامه خود گفته است که این جایزه باید «به کسی داده شود که بهترین یا بیشترین کوشش را در راه برادری ملل، انحلال یا کاهش ارتشها یا تشکیل و ترغیب اجلاسهای صلح کرده باشد»؛ اما رفتارهای دونالد ترامپ درست در نقطه مقابل چنین آرمانی قرار دارد. شبکه خبری «فاکسنیوز» دوشنبه هفته گذشته بهنقلاز یک عضو پارلمان نروژ مدعی شد که ترامپ بهعنوان بهاصطلاح میانجی صلح بین امارات متحده عربی و رژیم صهیونیستی، بهعنوان نامزد دریافت جایزه صلح نوبل معرفی میشود. «تایبرینگ جید» در نامهای به کمیته صلح نوبل ادعا کرد؛ دولت ترامپ نقش مهمی را در برقراری روابط بین اسرائیل و امارات ایفا کرده است. این توافق میتواند باعث تغییر در منطقه شود و خاورمیانه را به منطقه همکاری و رفاه تبدیل کند. این عضو پارلمان نروژ مدعی شده ترامپ هر سه شرط لازم برای دریافت این جایزه را دارد؛ افزایش همکاری بین کشورهای جهان، کاهش تعداد سربازان و ترویج کنگره صلح. او مدعیست؛ ترامپ نقشی اساسی در ایجاد صلح برای بسیاری از کشورهای درگیر جنگ داشته است. از زمان تصاحب قدرت درپی انتخابات سال ۲۰۱۶، ترامپ با خروج پیدرپی از نهادها و پیمانهای بینالمللی، صدور دستور مستقیم ترورهای هدفمند، نقض حقوق بشر و ... قواعد و مقررات جهان را بیمحابا هدف شلیک بیقانونیهای خود قرار داد و جنون قانونگریزی او زنگ خطر را برای صلح و امنیت جامعه بینالملل بهصدا درآورده. باتوجهبه نقض پیمانهای بینالمللی مختلف؛ اعم از خروج از توافق هستهای ۲۰۱۵ ایران (برجام)، پیمان اقیانوس آرام، پیمان اقلیمی پاریس، سازمان یونسکو، توافق نیویورک، شورای حقوق بشر، قطع بودجه آژانس امدادرسانی و کاریابی آوارگان فلسطین، پیمان نفتا، پیمان منع موشکهای هستهای میانبرد، پیمان آسمان باز و خروج از سازمان جهانی بهداشت و درکناراینها؛ اعمال تحریمهای ضدبشری یکجانبه و غیرقانونی علیه کشورها ازجمله ایران، تهدید به تحریم دیوان بینالمللی کیفری؛ معرفی شخصی با این سابقه درخشان! برای دریافت جایزه صلح نوبل مضحک است. جامعه جهانی یکپارچه منتقد رویکردهای دونالد ترامپ بوده و سیاست یکجانبهگرایی او را مانع بزرگی برای یکپارچگی دولتها و کشورها برای برقراری صلح و امنیت در جهان قلمداد میکنند. اگرچه تاکنون برخی افراد که حتی متهم به نقض حقوق بشر بودهاند ازسوی جوامعی برای دریافت جایزه صلح نوبل معرفی شدهاند که انتقادهای بسیاری را هم ازسوی افراد، گروهها، مجامع جهانی و دولتهای مختلف بهدنبال داشته؛ اما اینبار موضوع، متفاوت از تمام اینهاست؛ بااینفرضکه چنین پیشنهادی هم جدی باشد، دیگر هیچ اعتباری برای نوبل باقی نمیماند. دراینپیوند، «الکساندر سیرواس» مقالهنویس و ستوننویس روزنامه «لا پرس» کانادا، اقدام نماینده پارلمان نروژ در معرفی ترامپ برای دریافت جایزه نوبل را «بیمعنی» میداند. او تصریح میکند: «اگر بخواهیم جایزه نوبل را به رئیسجمهوری آمریکا اعطا کنیم، ایناقدام، بیش از هرجومرج است». براساس روال موجود؛ کسانی مانند اعضای مجلسها و استادان دانشگاه که صلاحیت معرفی نامزد دارند، فهرست نامزدهای خود را تا اول فوریه همانسال میلادی ارائه میدهند. اعضای کمیته نوبل خود زمان بیشتری برای معرفی نامزدهای خود دارند. کمیته که پنج عضو آنرا پارلمان نروژ انتخاب میکند، فهرست نامزدها را بررسی و لیست کوتاهتری شامل ۲۰ تا ۳۰نفر از میان آنها انتخاب میکند. گروهی از مشاوران نروژی و بینالمللی گزارشهایی درباره نامزدهای لیست نهایی ارائه میدهند. اعضای کمیته با استفاده از این گزارشها و مستندات دیگر تعداد نامزدها را به چندنفر میرسانند. تصمیم درباره برنده نهایی در آخرین جلسه کمیته گرفته میشود که معمولاً در اواخر سپتامبر یا اوایل اکتبر برگزار میشود. اگر اعضا به اجماع نرسند، رأی اکثریت بهحساب میآید. بعد از اعلام برنده جایزه در مراسمی در روز ۱۰ دسامبر؛ تاریخ درگذشت آلفرد نوبل به برنده اعطا میشود. ترامپ ازسوی جامعه جهانی همواره مورد تقبیح بوده است و حال این سؤال مطرح میشود که چنین فردی با کارنامههای پر از نقض پیمانها و مقررات بینالمللی و نقض حقوق انسانها، چگونه میتواند شایسته دریافت جایزه صلح نوبل باشد؟ جنون نقض قطعنامههای سازمان ملل، زیرپاگذاشتن مهمترین توافقها و معاهدات بینالمللی و حرکت در مسیر جنگافروزی، تحریمهای ظالمانه و غیرقانونی، نفرتپراکنی و صلحستیزی در نقاط مختلف جهان، علائم هشداردهندهایست که جهان نباید تنها نظارهگر آن باشد.
امیر خانزاده/ ایرنا