وضعیت تولید زیتون در ایران
سالیانه دومیلیون و ۸۰۰هزارتن تا سه‌میلیون و ۳۰۰هزارتن روغن‌زیتون در دنیا تولید می‌شود که تولید ایران درمقایسه‌با آمارهای جهانی بسیارناچیز است. باوجودآنکه تنها حدود چهاردرصد از روغن مصرفی مردم دنیا روغن‌زیتون است؛ اما حجم تجاری زیتون سالیانه حدود ۳۰میلیاردیورو برآورد شده است که متأسفانه ایران سهم ناچیزی از این‌حجم تجاری را به‌خود اختصاص داده است که تقلب صنعت زیتون را می‌توان مانع اساسی پیش‌روی باغداران برشمرد. طبق آمار؛ سرانه مصرف روغن‌زیتون در ایران حدود ۲۰۰گرم است که این امر، نشان می‌دهد کمتر از یک‌درصد از روغن مصرفی در کشور، به روغن‌زیتون اختصاص دارد. بسیاری از مسئولان علت پائین‌بودن سرانه مصرف نسبت به متوسط جهانی را گرانی این کالا مطرح می‌کنند. بسیاری از مسئولان براین‌باورند تولید زیتون در دنیا تحت‌تأثیر عوامل مختلفی همچون سالِ آور یا ناآور و میزان بارندگی در کشورهای زیتون خیز بستگی دارد که سرمازدگی اخیر و سال ناآور زیتون موجب شده تولید روغن نسبت به مدت مشابه سال قبل ۶۰ تا ۷۰درصد کاهش یابد. به‌گزارش باشگاه خبرنگاران جوان؛ سراغ مسئولان ذی‌ربط می‌رویم تا از آخرین جزئیات تولید روغن‌زیتون در ایران و مقایسه با سایر کشورها و سرانه مصرف و علت پائین مصرف روغن‌زیتون نسبت به متوسط مصرف جهانی باخبر شویم. رحمت‌اله پریچهر (مجری طرح زیتون وزارت جهاد کشاورزی) متوسط سرانه مصرف روغن‌زیتون در دنیا را بیش از ۵۰۰گرم اعلام کرد و گفت: «درحالی‌که سرانه مصرف روغن‌زیتون در کشور ما مجموع واردات و تولید داخل به حدود ۲۰۰گرم می‌رسد. با وجود اختلاف معنادار متوسط سرانه مصرف با دنیا؛ باید با اتخاذ تدابیری به‌سمت میانگین جهانی پیش رویم». او بااشاره‌به‌اینکه سرانه مصرف روغن‌زیتون در کشور ما قابل‌قبول نیست، بیان کرد: «در سال جهش تولید افزایش کمی و کیفی روغن‌زیتون مدنظر است؛ بدین‌منظور با برنامه‌ریزی و فرهنگ‌سازی می‌توان به میانگین جهانی سرانه مصرف دست یافت. کشاورزی قراردادی، خرید و نیز به‌موقع و منصفانه محصول از باغداران، در افزایش سرانه مصرف روغن‌زیتون تأثیر بسزایی دارد». او بااشاره‌به‌اینکه کاهش ۶۰ تا ۷۰درصدی تولید روغن‌زیتون صحت ندارد، بیان کرد: «با وجود سرمازدگی و سال ناآور زیتون نمی‌توان پیش‌بینی دقیقی راجع به تولید داشت. تولید زیتون از سه‌هزار و ۳۰۰تن سال ۹۱ به ۱۱هزار و ۶۰۰تن در سال گذشته رسید». مهدی عباسی (رئیس شورای ملی زیتون) بااشاره‌به‌اینکه سالیانه ۱۴هزارتن روغن‌زیتون در کشور مورداستفاده قرار می‌گیرد، اظهار کرد: «سال قبل ۱۱هزار و ۲۰۰تن روغن‌زیتون در کشور تولید و مابقی نیاز ازطریق واردات تأمین شد». او افزود: «باتوجه‌به سرمازدگی اخیر، شرایط آب‌وهوایی و سال ناآور زیتون، تولید روغن‌زیتون به‌شدت کاهش یافته. پارسال در اواخر فصل برداشت، محموله روغن‌زیتون پومیس وارد شد که بااین‌وجود باغداران به برداشت روغن‌زیتون کنسروی روی آوردند». او از کاهش ۶۰ تا ۷۰درصدی تولید زیتون خبر داد و گفت: «طبق برآوردها؛ امسال تولید روغن‌زیتون به حدود پنج‌هزارتن برسد». به‌گفته او؛ به‌رغم اختصاص یارانه به واردات سایر روغن‌ها؛ ارزی به واردات روغن‌زیتون اختصاص داده نمی‌شود؛ درحالی‌که این محصول کالای سلامت‌محور است. او باتأکیدبر تقویت صنایع تبدیلی زیتون گفت: «باتوجه‌به‌آنکه ارز آزاد به صنایع تبدیلی استحصال روغن‌زیتون اختصاص می‌یابد، واردات ماشین دومیلیاردی، حدود شش‌میلیاردتومان برای بخش خصوصی تمام می‌شود که بااین‌وجود دولت باید ارز دولتی به واردات ماشین‌آلات اختصاص دهد؛ زیرا مشابه داخلی در کشور وجود ندارد». به‌گفته او؛ علی‌رغم‌آنکه ماشین‌آلات روغن‌زیتون مشابه داخلی ندارند؛ اما بخش دولتی این‌موضوعات را درنظر نمی‌گیرد که این امر موجب شده زیتون به‌شکل کنسروی برداشت شود که خارج از سیاست کلان کشور است. این مقام مسئول، از کاهش واردات روغن‌زیتون از سال ۹۶ خبر داد و گفت: «بخش خصوصی به‌دنبال رفع موانع سیستم دولتی‌ست؛ زیرا هیچ خروجی برای این صنعت نداریم». او درباره تأثیر واردات روغن‌زیتون بر تولید داخل گفت: «بارها اعلام کرده‌ایم نگرانی درخصوص واردات روغن‌زیتون نداریم؛ چراکه واردات روغن‌زیتون با تولید داخل کاملاً متفاوت است و به‌عبارتی، طبق استاندارد ۱۴۴۶ تولید می‌کنیم که از استاندارد جهانی روغن‌زیتون الگوبرداری شده». او بااشاره‌به‌اینکه روغن‌زیتون‌های وارداتی، پومیس است، افزود: «تمام کشورها ۳۰درصد یارانه به کشورهای مبدأ پرداخت می‌کنند که این‌موضوع، زمینه را برای اقتصاد دامپینگ در کشور فراهم می‌کند». نادر جلالت (عضو هیئت مؤسس شورای ملی زیتون) از کاهش سرانه مصرف روغن‌زیتون خبر داد و گفت: «با افزایش قیمت روغن‌زیتون، سرانه مصرف درحال‌کاهش است؛ به‌طوری‌که از ۲۵۰گرم به کمتر از ۱۵۰گرم رسیده است». او افزود: «کاهش ارزش پول ملی، گرانی اجناس و افزایش تقلب دراین‌بخش، زنگ خطری برای سرانه مصرف به‌شمار می‌رود». او متوسط سرانه مصرف زیتون را ۱۵۰گرم اعلام کرد و گفت: «این‌درحالی‌ست‌که سرانه مصرف در برخی کشورها ۲۳ تا ۲۴کیلو و برخی‌دیگر شش تا هفت‌کیلوست؛ متأسفانه نوسان نرخ ارز و کاهش ارزش پول ملی در سرانه مصرف تأثیر سوء گذاشته». او ادامه داد: «سال گذشته، به‌دلیل سال آور روغن‌زیتون، تولید مناسبی داشتیم که باغداران با افزایش روغن‌زیتون به‌سمت تولید روغن‌زیتون و روغن‌کشی سوق داده شدند؛ اما امسال به‌دلیل سال ناآور و سرما، تولید روغن کاهش یافت». او بابیان‌اینکه امکان ۱۰۰درصدی تولید روغن‌زیتون در داخل مهیا نیست، گفت: «تازمانی‌که باغات سازگار با مناطق مختلف احداث نشود و ارقام به‌سمت روغنی نرود، خودکفایی محقق نخواهد شد». او ادامه داد: «باتوجه‌به‌آنکه درخت زیتون پس از کاشت، پنج‌سال‌آینده بار اقتصادی می‌دهد، از الآن نمی‌توان پیش‌بینی درخصوص تأمین کل نیاز کشور از تولید داخل داشت؛ زیرا باوجود سرانه مصرف ۲۵۰گرم، ۱۷ تا ۱۸هزارتن روغن‌زیتون در داخل مورداستفاده قرار می‌گیرد و با افزایش سرانه مصرف به همین‌میزان برای تولید داخل باید برنامه‌ریزی شود». او مساحت کنونی باغات زیتون را ۹۳هزارهکتار اعلام کرد و گفت: «در این باغات، برخی ارقام کنسروی و برخی‌دیگر باردهی چندانی ندارند که برای افزایش تولید داخل نیاز است طی یک برنامه ۱۰ساله برنامه‌ریزی شود». به‌گفته او؛ با ارتقای سرانه مصرف روغن‌زیتون و افزایش تولید در داخل همچنان به واردات روغن‌زیتون نیاز داریم؛ اما زمان مناسب واردات روغن‌زیتون به‌منظور جلوگیری از ضرر باغات، امری ضروری‌ست. او باتأکیدبر واردات روغن‌زیتون در زمان مقرر، افزود: «واردات روغن‌زیتون در زمان کمبود در بازار داخل باید توسط تجار و کارخانه‌داران واقعی انجام شود تا تولید داخل دچار چالش نشود».