عضو هیئت علمی‌دانشگاه تربیت مدرس مطرح کرد؛
نقش رسانه ترمیمی؛ تبدیل آسیب‌ها از تحریم اجتماعی به مسئله اجتماعی
فهیمه صدقی
عضو هیئت‌علمی دانشگاه تربیت مدرس گفت: «رسانه ترمیمی باید با به‌رسمیت‌شناختن آسیب‌های جامعه آنها را از حالت تابو و تحریم اجتماعی خارج و به مسئله اجتماعی تبدیل کند». دکتر محمد علی فرجی‌ها در نشست علمی رسانه ترمیمی ویژه مدیران و نخبگان رسانه‌ها که به‌همت خانه مطبوعات و رسانه‌های خراسان رضوی در مشهد برگزار شد، افزود: «یکی از کارکرد‌های عدالت ترمیمی، استفاده از ظرفیت‌های موجود در جامعه است که بعد از شکل‌گیری دولت‌های مدرن به حاشیه رانده شد، از ویژگی‌های شهر ترمیمی این‌است‌که شهروندان برای انجام امور جاری زندگی خود نیازمند نقض قوانین و مقررات نیستند، پس به تبع آن، مقررات هم باید تنظیم‌گرانه و براساس نیازهای واقعی مردم تنظیم شده باشد و منبع درآمد عده‌ای از طریق امضاهای طلایی یا رانت و رشوه ایجاد نشده باشد». وی تصریح کرد: «عدالت باید به جامعه برگردانده شود؛ دولت‌ها بی‌دلیل خود را مسئول امنیت و حامی جامعه می‌دانند. عدالت ترمیمی؛ مهم‌ترین ویژگی احیاء ظرفیت‌ها در امنیت جامعه است». فرجی‌ها متذکر شد: «امروزه با تورم قوانین در کشور مواجه هستیم، درحالیکه بسیاری از آنها را مخل کسب، کار و زندگی مردم است؛ برخی از سازمان‌ها از این قوانین مانند جریمه‌های راهنمایی و رانندگی یا کمیسیون ماده صد شهرداری ارتزاق می‌کنند و حتی روی آنها به‌عنوان منبع درآمدی حساب می‌کنند». عضو هیئت‌علمی دانشگاه تربیت مدرس با‌تأکید‌بر لزوم پرداختن به عوامل زیر‌بنایی جرم و اختلاف، مجرم‌گردانی را در شهرها کاری غیر‌علمی دانست و گفت: «این کار مجرم را از همه پیوندهای عاطفی و شغلی و خانوادگی خود جدا می‌کند تا وی در دور باطل و باتلاق‌گونه اعمالش فرو برود؛ درحالیکه می‌توان به اصلاح وی تحت شرایط خاص و محدودیت‌های لازمه، امید داشت». وی تأکید کرد: «در آموزه‌های فرهنگی ما نیز ارکان عدالت ترمیمی وجود دارد. اسلام فرهنگ، عدالت ترمیمی را ترویج می‌دهد و مردم را حتی در هنگام قصاص‌کردن به گذشت تشویق می‌کند. رسانه‌ها باید این منابع ارزشمند که پر از صلح و سازش است را از دل تاریخ و فرهنگ بیرون کشیده و در جامعه تبیین کنند». محمد‌علی فرجی‌ها در‌خصوص کمرنگ‌شدن فرهنگ مسئولیت‌پذیری در کشور اضافه کرد: «در فرهنگی که مسئولیت‌گریز است؛ مسئولانش از زیر بار پذیرش مسئولیت شانه خالی می‌کنند و رسانه‌ها باید با جدیت برای نهادینه‌سازی فرهنگ مسئولیت پذیری تلاش کنند». مدیرکل صداو‌سیمای خراسان رضوی نیز در‌این‌نشست با‌اشاره‌به فرهنگ انتظار گفت: «امروز مهم‌ترین هدف جنگ نرم دشمنان، گرفتن روح امید و اعتماد به نفس مردم ایران است. رسانه‌ها باید با مهندسی اخبار و اطلاعات، درنظر‌گرفتن تناسب بین اخبار مثبت و منفی، اجتناب از انتقال احساس ترس و ناامنی و پرهیز از تکرار اخبار منفی، به اعتماد سازی و دمیدن روح امید و انتظار در جامعه بپردازند». محسن نصرپور با‌اشاره‌به‌اینکه در فرهنگ دینی ما فلسلفه انتظار براساس اصلاح‌گری و امید، پایه‌گذاری شده است، ادامه داد: «رسانه‌ها با پیروی از فلسلفه انتظار باید اصلاح و امید را در جامعه ترویج دهند و باید در اعیاد و مناسبت‌های ملی و مذهبی، فضای کشور را تلطیف و با نشاط کنند و در این مسیر از کاهش نشر حجم اخبار سیاه و برجسته‌سازی خبرهای موفقیت و پیشرفت کشور دریغ نکنند». وی با‌اشاره‌به آیه‌هایی از سوره‌های زمل و یوسف، ادامه داد: «امید و رسانه، باید و نباید‌هایی‌ست که با‌توجه‌به شرایط جامعه و بنا‌بر سفارش رهبر معظم انقلاب باید در دستور کار رسانه‌های داخلی قرار گیرد و امید یکی از شاخصه‌هایی‌ست که اصحاب رسانه نباید از آن کوتاه بیایند». مدیر خانه مطبوعات و رسانه‌های خراسان رضوی هم در‌این‌نشست، مسئولیت اجتماعی رسانه‌ها را مبتنی بر مسئولیت اجتماعی، حق‌بینی و عدالت‌نگاری مشفقانه با ارتقای سطح امید در جامعه دانست. مجتبی محمودی افزود: «به‌نظر‌می‌رسد با‌وجود اینکه در تعاریف رسانه‌ای، خبر بدی که عمق یک فاجعه در آن بیشتر باشد یک خبر خوب تلقی می‌شود، وقت آن رسیده که رسانه‌ها به‌جای بزرگ‌نمایی و برجسته‌سازی آسیب‌ها و جذب مخاطب از این طریق به مسئولیت اجتماعی خویش عمل کرده و ضمن بیان نقدهای منصفانه در‌صدد نشر اخبار امیدبخش در جامعه باشند». وی تصریح کرد: «رسانه ترمیمی نه از طریق ارزش خبری که از طریق ارزش فرهنگی و توجه به حقوق شهروندی به تولید محتوا می‌پردازد و تعالی تعامل‌های اجتماعی توأم با رعایت اخلاق و تعادل در فضای گفتوگو، ارزشمند است». مدیر خانه مطبوعات و رسانه‌های خراسان رضوی با‌اشاره‌به‌اینکه با حجم زیادی از سیاه نمایی و مشهد‌هراسی از‌سوی معاندان در رسانه‌های اجتماعی و فضای مجازی مواجه هستیم، افزود: «مشهد به‌خاطر همجواری با امام رضا(ع) که الگوی مناظره و گفتگوی بین ادیان هستند باید محور گفتوگو و تعامل باشد و نشر این فرهنگ مستلزم ورود رسانه ها به این عرصه خواهد بود». گفتنی‌ست؛ در ادامه این نشست، برخی از حاضران به بیان نظرات و دیدگاه‌های خود پرداختند.