کد خبر:
32314
| تاریخ مخابره:
۱۳۹۵ دوشنبه ۲۹ آذر -
08:31
موافقتنامه پاریس و اثرات آن در حوزه انرژی
درخشش ستاره توافق تا کی؟
نرجس بهشتیان/
ایران موافقتنامه تغییرات آب و هوایی موسوم به «موافقتنامه پاریس» را در مقر سازمان ملل متحد امضا کرده است، سندی که هم ضروری است هم انقلتهایی دارد. ایران درحالی توافق کرده ١٢درصد از میزان گازهای گلخانهای خود بکاهد که هشت درصد آن مربوط به رفع کامل تحریمهاست؛ از سوی دیگر زیرساختها، صنایع مادر و کارخانجات ایرانی طراحی قدیمی داشته و بسیاری از آنها فرسودهاند. حتی بسیاری از نیروگاههای ایران بیش از ٣٠ سال عمر داشته و بهرهوری پائینی دارند. با این حال این پیمان از سوی ایران امضا شده و متعهد به اجرای آن هستیم در غیر اینصورت تبعات عدم پایبندی مشمول ما خواهد شد. این تبعات در متن موافقتنامه گنجانده نشده است اما سازوکاری همانند انپیتی (پیماننامه منع گسترش سلاحهای هستهای) دارد یعنی اگر عضو باشی مانند ایران حتی درصورت رعایت معاهده و تنها بهعلت، کشورهای غربی میتوانند با اجماع جهانی محدودیتو تحریم وضع کنند درحالیکه کشورهای خارج از این تعهد مانند هند، پاکستان و اسرائیل هر سه بمب هستهای دارند ولی بهعلت اینکه عضو این معاهده نیستند تاکنون مقابله جدی با آنها صورت نگرفته است. از سوی دیگر مقابله با تغییرات اقلیمی ضرورتی است که همه ساکنان کره زمین باید به آن پایبند باشند. در همین رابطه برخی از محققان محیط زیستی اعلام کردهاند که تغییر اقلیم آنچنان که تبلیغ میشود به افزایش اقتصاد کربنی مربوط نیست. تعدادی از اقتصاددانان هم بر این باورند که این پیمان مانع رشد کشورهای درحال توسعه و کمتر توسعه یافته میشود. با توجه به این معاهده نهتنها توسعه باید بر مدار استفاده کمتر از سوختهای آلاینده باشد بلکه صنعت قدیمی و پیش از معاهده هم باید بهروز و منطبق با شرایط زیست محیطی شود. اینها همه خوب است اما باید دید که کشورهای مختلف هرکدام با چه مشکلاتی در این مسیر مواجه میشوند. اقتصاد کمکربن و سوختهای پاک در اولین گام مقابل نفت قرار میگیرد. کاهش تقاضای جهانی برای نفت به علت اجرای این پیمان یعنی کاهش قیمت این محصول استراتژیک و در نهایت کاهش درآمد دولتهای دارای این منابع را موجب میشود. همچنین به علت پایبندی به توافق خود دارندگان منابع فسیلی هم نمی توانند از آن زیاد بهره ببرند زیرا گازهای گلخانهای بیشتری منتشر میکنند. انرژیهای بادی، خورشیدی و آبی جایگزینهایی هستند که بهکارگیری آنها علاوه بر صرف هزینههای اولیه بالا در تمام شرایط قابل بهرهگیری نیستند. انرژی هستهای هم طبق انپیتی بایستی توسط دارندگان تکنولوژی آن به کشورهای که ندارند انتقال مییافت که تاکنون این مهم رخ نداده است. در همین راستا چندی پیش خبر ادامه بهکار احداث نخستین نیروگاه زغال سنگی ایران در طبس منتشر شد، نیروگاهی که سالهاست در مسیر مبهمی قرار داشت و سرانجام با کمترین بهرهوری تنها برای تولید برق مورد استفاده خواهد گرفت. وزارت نیرو هم اعلام کرده که اغلب نیروگاههای کشور فرسوده بوده و نیاز به بازتوانی دارند. صنعت خودرویی داخل نیز پاک نیست. سوخت زیاد مصرف میکند و آلاینده است همچنین در بهترین حالت از یورو ٤ تبعیت میکنند در حالیکه یورو ٥ در بسیاری از کشورها الزام شده است. هم نوع موتور خودروها هم سوختی که میسوزانند برای کاهش آلودگی و اجرای پیمان پاریس باید بهینه شوند. این اقدامات بایستی با تعویض و نوسازی ناوگانهای عمومی حمل و نقل و همچنین خودروهای شخصی موجود در بازار نیز همراه باشد. کارخانجات پایهای همچون ذوبآهن نیز بسیار آلایندهاند. در مجموع میتوان اینگونه برداشت کرد که هزینه اجرای این پیمان بسیار زیاد است هم باید به اصلاح و نوسازی وضعیت موجود پرداخت و هم با کشیدن ترمز توسعه، تنها به صنایع سبز فکر کرد. این معاهده همزمان شده با اجرای پرشتابتر خصوصیسازی، یعنی بخش خصوصی باید سرمایه خود را به بخشهای صنعتی و تولیدی سبز یا با آلایندگی کم وارد کند و ترغیب سرمایهگذاران بهسمت سرمایهگذاری بیشتر با بازگشت سود کمتر، موردیست که آسان به دست نخواهد آمد. در همین حال بهتازگی مطالعه میدانهای نفت و گاز در حال واگذاری به شرکتهای خارجی است و در کنار آن صنایع پتروشیمی در حال توسعه هستند. این اتفاقات میتوانند همراه با توافقنامه پاریس موجب شود از همین ابتدا تجهیزاتی نصب و تکنولوژی بهکار گرفته شود که با محیط زیست سازگار باشد. تولید بنزین با کیفیت یورو ٥ از همین ابتدا بهترین گزینه موجود میتواند باشد. با تمام ایرادات اصولی و کلانی که میتوان برای پیوستن به موافقتنامه پاریس بیان کرد باید این مهم را هم درنظر گرفت که ایران در شرایط بدی از لحاظ آلایندگی قرار دارد. بحران آبی را هم که در نظر نگیریم چند شهر ایران در رتبههای یک تا بیست آلودهترین شهرهای دنیا قرار دارند، روزهای سالم در کلانشهرهای ایران کم است و هر سال اوضاع بدتر از سال قبل میشود. بهنظر بهترین گزینه مقابل ایران خودتعهدی برای داشتن محیطی پاکتر برای زیستن است. انواع منابع انرژی خدادادی در سرزمین ایران میتواند مورد استفاده قرار بگیرد که تنها نیاز به برنامهریزی واقعبینانه و مدیریت قوی و منضبط با نظارت اصولی دارد. اگر قوانین اصلاح شود شاید همین الان هم بسیاری از شهروندان اقدام به نصب پنلهای خورشیدی کنند اما تا زمانیکه ملزم باشد پنل را با قیمتهای مصوب از مکانهای معلوم بخرند شاید این برداشت را داشته باشند که در این راه به جای رفاه آنان سودآوری سازمانهای متولی مدنظر بوده لذا رغبت نشان نمیدهند. علاوه بر آن خرید مازاد برق تولید شده با نوسان همراه است و این نیز مانع دیگری برای همکاری شهروندان در بهره گیری از پنلهای خورشیدی است. در این میان یکی از ضروری ترین موارد نوع سوخت خودروهاست. تولیدکنندگان داخلی باید کیفیت ساخخت و مصرف سوخت را پائین بیاورند و حمل و نقل عمومی نیز بایست به سمت استفاده از سوختهای هیبریدی یا الکتریکی بروند. توافقنامه پاریس در حالی با اجماع جهانی مواجه شده که رئیسجمهور منتخب آمریکا بهعنوان سردمدار آتی یکی از بزرگترین قدرتهای جهان مخالفت خود را با آن به صراحت و کرار اعلام کرده است.