کد خبر:
42831
| تاریخ مخابره:
۱۳۹۵ سه شنبه ۱۹ بهمن -
08:29
نگاهی به نحوه مصرف حاملهای انرژی در ایران و جهان
گازسوزی مثل آب خوردن!
نرجس بهشتیان/
در کشوری زندگی میکنیم که بهجز بحران آب، منابع خدادادی انواع انرژی در اختیار ماست و شاید همین امر باعث شده تا ندانیم آنها را چگونه مصرف کنیم. البته دو سه دهه پیش هم بحران آبی نداشیم اما بهدلیل اینکه ما و اجدادمان چگونگی بهرهگیری از آب را نمیدانستیم یا نمیخواستیم بدانیم اکنون در وضعیت بحران آبی قرار داریم. وضعیتی که چندان تغییری در الگوی مصرف ما هنوز نداشته است. با توجه به رفتار نادرست ترکمنستان در قطع صادرات گاز به ایران که موجب شد برای تامین گاز استانهای شمالی، ارسال سوخت به پتروشیمی و نیروگاهها قطع و برخی از صنایع هم موقتا تعطیل شوند، بسیاری از ما افسوس خوردیم و با هموطنان شمالی همذاتپنداریی کردیم حتی این سوال برای ما پیش آمد که باوجود منابع غنی گازی چرا خرید گاز؟ چرا قطع آن؟ نگاهی به الگوی مصرف جامعه در کشور نشان میدهد که نهتنها مصرف بهینه الگوسازی نشده بلکه دچار شعارزدگی هم شدهایم. هفته گذشته بیش از ۵۲۵ میلیون مترمکعب گاز در کشور مصرف شده که دو برابر استاندارد جهانی است و این اتفاق درحالی صورت گرفته که همه میدانستیم در صورت عدم صرفهجویی ممکن است در گاز رسانی به هموطنان در شمال کشور اخلال ایجاد شود. قبلا هم بیان شده بود که مصرف گاز در ایران کمی کمتر از اتحادیه اروپاست که اتفاقا از ایران بسیار سردترند. همچنین برخی از منابع اعلام کردهاند که مصرف گاز در ایران تقریبا به میزان مصرف کشور چین با آن همه جمعیت، نزدیک است. این وضعیت در مصرف برق هم هست و ما سه برابر میانگین جهانی از برق استفاده میکنیم. متوسط سرانه مصرف آب در بخش خانگی نیز در سال ٩٣ بهطور متوسط ١٩٠ لیتر در روز بهازای هر نفر اعلام شده درحالیکه دنیا ١٣٥ تا ١٤٠ لیتر است. در برخی از کلانشهرها این میزان در فصل گرم سال به حدود ٢٥٠ لیتر میرسد که با این اوصاف ایرانیان دو برابر متوسط جهانی در سال آب مصرف میکنند. همچنین بر اساس اعلام بانک جهانی الگوی مصرف آب آشامیدنی برای یک نفر در سال یک مترمکعب و برای بهداشت در زندگی بهازای هر نفر ١٠٠مترمکعب اعلام شده است در حالی که در ایران این رقم بهدلیل استفاده نادرست از آب آشامیدنی برای شستوشوی خودرو، استحمام، آبیاری باغچهها، لباسشویی و ظرفشویی حدود ٧٠ تا ٨٠ درصد بیشتر از الگوی جهانی آن است. ایران دارای ۱۰٪ از منابع کشف شده نفت جهان است. ایران به جز منابع متمرکز نفت در سواحل خلیجفارس دارای منابعی نیز در شمال کشور است. همچنین با دارا بودن ۱۵٪ از کل منابع گاز جهان دومین کشور دارنده منابع گاز طبیعی است که بیشتر این گاز در مصارف خانگی به مصرف میرسد. با این وجود ایران در سال ۲۰۰۵ حدود ۴ میلیارد دلار برای وارد کردن سوخت هزینه کرده است!! ایران در رتبه ٣٥ مصرف بنزین و رتبه ٤٧ در مصرف سرانه نفت و گاز است. این اعداد و ارقام باید تکتک افراد جامعه چه مسئول چه غیرمسئول را به سمت چارهجویی و مصرف بهینه هدایت کند؛ اما در عمل شعارزدگی دامن همه را گرفته است. هرچند که برخی از کارشناسان و حتی مسئولان که همواره عادت به پاک کردن صورت مسئله و انداختن تقصیر بر گردن دیگران دارند، دلیل این امر را قیمت پائین و اعطای یارانه میدانند اما باید گفت که در عمل چنین نیست. در مقایسه قیمت میان ایران و ترکیه گفته میشود بهای گاز مصرفی در ایران ١٥٠ تومان در هر مترمکعب است در حالی که گاز با قیمت ٦٠٠ تومان در هر مترمکعب به ترکیه صادر میشود تا در نهایت قیمت هر مترمکعب گاز در ترکیه معادل ١٥٠٠ تومان باشد. در همین حال قیمت بنزین با کشورهایی که نفت ندارند مقایسه میشود در حالیکه هیچگاه میزان مصرف لوازم برقی، گرمایشی، سرمایشی و وسایل حملونقلی را با همان کشورها مقایسه نمیکنند. در حالی سعی بر این است که قیمت بنزین با نرخ جهانی برابری یابد که سعی در برابری استانداردهای خودروسازی و قیمت وسایل نقلیه با نرخ جهانی نیست. در همین حال در خصوص مصرف گاز، وسایل گرمایشی با مصرف بهینه عرضه نمیشود. مظاهریان معاون مسکن و ساختمان وزارت راه و شهرسازی در آبانماه سرانه مصرف انرژی در خانههای ایرانی را پنج تا شش برابر کشورهای اروپایی بیان کرده که معادل ۲۲۰۰ میلیون دلار برآورد شده است. با این وجود طی ۲۰ سال گذشته اقدام موثری برای جلوگیری از اتلاف انرژی در ساختمانها انجام نشده است. در واقع در حال شعار دادن برای بیشتر بودن قیمت انرژی و سوخت در برخی از کشورها هستیم اما رعایت استانداردهای ساختمانی در دستور کار نیست. مهندسی که خانهای با مصرف انرژی بالا طراحی و اجرا میکند مواخذه نشده و پروانهاش باطل نمیشود، مدیر و کارشناس سازمانی که اجازه ساخت به چنین نقشهای میدهد مشمول مجازات نشده و شرکتهای گاز، برق و آب بدون بررسی اینکه ساختمان چقدر بهرهوری انرژی دارد به آن انشعاب میدهند. در نهایت هم بیان میشود انرژی در ایران مشمول یارانه است! علاوهبر آن کمتر فعال محیط زیستی، مسئول یا فعالی در این حوزه است که خود الگوی صحیح مصرف را رعایت کند. در بیان دلایل واردات سوخت به کشور قاچاق سوخت، پایین بودن راندمان مصارف خانگی و کممصرف نبودن وسایل برقی، گازسوز و خودروها عنوان شده است که متاسفانه سازمانهای متولی هر کدام از آنها تاکنون بهفکر اصلاح نبودهاند. در همین حال در تعهدات جهانی ایران متعهد شده که ۱۴ درصد میزان انرژی خود را کاهش دهد. هدفی که قطعا با افزایش قیمت حاملهای انرژی برای اجبار مردم به کاهش مصرف محقق نخواهد نشد. از سوی دیگر شرکت ملی گاز بیانه داده که کاهش دو درجهای دمای محیط موجب صرفهجویی حدود ٥٠ میلیون متر مکعبی گاز در روز میشود. بهنظر میرسد اگر ابتدا فعالان و مسئولان خود اقدام به صرفهجویی در سطوح زندگی شخصی و شغلی کنند، فرهنگ الگوی مصرف بهینه نهادینه شود.