چرا ترکیه به‌دنبال جنگنده اروپایی‌ست؟

مقامات ترکیه برای چندسال برای خرید هواپیماهای جنگنده، ناز آمریکایی‌ها را کشیدند و هنوز نتیجه نگرفته‌اند؛ درنتیجه، حالا سراغ اروپایی‌ها رفته‌اند تا از آن‌ها یک هواپیمای تولید مشترک بخرند که البته درمورد آن‌هم اماواگرهای فراوانی وجود دارد و آلمان به‌عنوان یکی از تولیدکنندگان این جنگنده، هنوز رضایت خود را اعلام نکرده است. به‌گزارش تسنیم؛ مجله صنایع دفاعی فرانسه (Meta Defense) در یک گزارش ویژه اعلام کرده که «اردوغان» خواهان جنگنده اروپایی‌ست؛ آن‌هم نه سه،چهارفروند؛ بلکه 40‌فروند! این‌رقم سفارش بالا که آماده‌سازی آن قطعاً زمان‌بر خواهد بود، نشانه این واقعیت است که گروه «اردوغان» علیرغم عدم‌مخالفت کنگره آمریکا با قرارداد اف-16 امید چندانی به معامله با جو بایدن ندارد چراکه بایدن قبلاً ادعا می‌کرد لابیگران ارمنی، یونانی و کُرد، برخی از اعضای کنگره را به مخالفت تشویق کرده‌اند و آن‌ها موافق نیستند جنگنده‌ای به ترکیه فروخته شود؛ اما امسال مشخص شد که اعضای کنگره نیز با این معامله مخالفتی ندارند و بااین‌حال، معامله هنوزهم در هاله‌ای از ابهام است.
اردوغان در چندسال‌گذشته، افتخار ارتقای توان دفاعی کشورش را به‌نام خودش سند زده؛ اما واقعیت این‌است‌که «بلنت اجویت» در سال 1999، باوجودآنکه ترکیه را در بحران اقتصادی می‌دید، برای خرید هواپیماهای جدید وارد فعالیت دیپلماتیک شد چراکه مدت‌هاست اغلب هواپیماهای جنگنده نیروی هوایی ارتش ترکیه فرسوده شده‌ و این‌کشور برای جایگزینی و خرید جت‌های جدید، با مشکل جدی روبروست. ترکیه امیدوار بود، یکی از پنج کشور نخست جهان باشد که قرار بود صاحب جنگنده اف-35 شود ولی چندسال‌پیش، نام ترکیه از لیست خریداران جنگنده آمریکایی اف-35 خط خورد. علاوه‌براین؛ شرکت‌های صنایع دفاعی ترکیه از گروه بزرگ تولیدکنندگان مشترک این جنگنده اخراج شدند و آمریکا رسماً اعلام کرد ترکیه، با خرید سامانه موشکی اس-400 مستحق چنین مجازاتی شده است. ترکیه سال‌هاپیش بابت خرید اف-35 پول نقد پرداخته و در دوسال‌گذشته، بارها اعلام کرده با آن پولی که قبلاً داده‌ایم، به ما اف-16 بدهید. ترکیه بر سر این معامله گروکشی کرد و موافقت با عضویت سوئد و فنلاند را به نهایی‌شدن این‌موضوع منوط کرد ولی هنوزهم مشخص نیست که آیا واقعاً جنگنده‌های صفرکیلومتر اف-16 به ترکیه فرستاده خواهند شد یا نه. شاید پیش‌داوری اولیه چنین باشد که جنگنده اروپایی برای ترکیه ارزان‌تر تمام خواهد شد؛ اما واقعاً چنین نیست. هر فروند جنگنده اف-16 پیشرفته آمریکایی برای ترکیه‌ای‌ها بین 45 تا 50‌میلیون‌دلار آب خواهد خورد ‌درحالی‌‌که جنگنده تولید مشترک اروپا، احتمالاً اندکی از 100میلیون‌دلار هم گران‌تر باشد. ازنظر قابلیت فنی؛ Eurofighter Typhoon دارای مزایایی نسبت به اف-16 است که از جمله می‌توان به سامانه‌های اویونیک و راداری پیشرفته و همچنین قدرت مانور و چابکی بالا اشاره کرد. بااین‌حال، اف-16 با سابقه طولانی موفقیت در نبردهای هوا‌به‌هوا و طیف گسترده‌ای از تسلیحات و حسگرها همچنان یک «جنگنده قدرتمند» است؛ اما چرا با وجود اختلاف قیمت قابل‌توجه، ترکیه بازهم شیدای جنگنده‌های اروپایی شده است؟ پاسخ یک کلمه است: یونان! این‌ همسایه دردسرساز، از اولین کشورهایی‌ست که یوروفایتر اروپایی خرید و خلبانان خود را سریعاً آموزش داد تا بر فراز مدیترانه و اژه از این جنگنده استفاده کنند. این همان موضوعی‌ست که ترکیه را نگران کرد و نگرانی به سطحی رسید که اردوغان دستور داد چند خلبان ترک، بااستفاده‌از یوروفایتر قطری، برای روز مبادا آموزش داده شوند! یکی از مشکلات بزرگ ترکیه این‌است‌که در بحران اقتصادی فراگیر و بی‌سابقه‌ای قرار گرفته و مجموع بدهی‌های خارجی دولت و بخش خصوصی، از 400میلیارددلار فراتر رفته است. درچنین‌شرایطی، خرید تسلیحات گران‌قیمت خارجی، ولخرجی بزرگ محسوب می‌شود و دولت نمی‌تواند بیش‌ازاین زیر بار بدهی بانک‌های خارجی برود. درنتیجه، راهکار نهایی این است: با آمریکا مذاکره جدیدی صورت گرفته و به آن‌ها ابلاغ شود که آنکارا، از خرید نیمی از جنگنده‌های اف-16 و نوسازی نیمی از کیت‌های قدیمی منصرف شده و به آن‌ها نیازی ندارد. چرا؟ تا پول آن‌ها را صرف خرید یوروفایتر اروپایی کند! براساس گزارش بلومبرگ؛ حالا ترکیه درآستانه انعقاد قرارداد با کنسرسیوم یوروفایتر قرار گرفته و باید چهار رهبر کشورهای تشکیل‌دهنده آن، اقناع شوند. چهار کشور سازنده یوروفایتر عبارت‌اند از انگلیس، آلمان، اسپانیا و آلمان. ترکیه رضایت سه کشور را جلب کرده اما آلمانی‌ها هنوزهم برای فروش جنگنده به ترکیه، مقداری تردید دارند. شواهد نشان داده جلب رضایت آلمان چندان آسان نیست. اردوغان در سفر اخیر به واشنگتن و در حاشیه نشست ناتو با اولاف شولتس برای خرید 40‌فروند یوروفایتر تایفون مذاکره و براین‌موضوع پافشاری کرد که حسن‌نیت آلمان می‌تواند در چند حوزه، موجب رشد و توسعه روابط آنکارا-برلین شود. تنها دلیلی که تاحدودی موجب امیدواری مقامات آنکارا به موافقت نهایی آلمان شده، این‌است‌که شولتس تا چندماه‌پیش، با فروش جنگنده به عربستان سعودی مخالف بود؛ اما حالا تصمیم خود را عوض کرده و به‌شیوه‌ای ملایم با سعودی‌ها کنار آمده است؛ درنتیجه بعید نیست در برابر ترکیه نیز موضع خود را تغییر دهد. پافشاری ترکیه برای خرید جنگنده از آمریکا و اروپا درحالی‌ست‌که رسانه‌های آنجا، با بیانی قاطعانه می‌گویند هواپیمای بدون خلبان تولید کارخانه «بایکار»، در آینده‌ای نزدیک ترکیه را بی‌نیاز می‌کنند. سلجوق بیرقدار (داماد اردوغان)؛ مغز متفکر پهپادهای «بایکار» اعلام کرده که هواپیمای جنگنده بدون خلبان که ابعاد و اندازه آن تقریباً برابر با یک جنگنده واقعی‌ست، تفاوت بسیاری با پهپاد دارد و مأموریت جنگنده را به‌طورکامل انجام می‌دهد؛ اما کارشناسان دفاعی براین‌باورندکه این ادعاها، دور از واقعیت است! باید گفت؛ ترکیه به‌دنبال ایجاد تنوع در تسلیحات هوایی‌ست و می‌خواهد در گستره دریای مدیترانه در برابر یونان، فرانسه و دیگران، از توان عملیاتی و ابتکارعمل بیشتری برخوردار باشد.