بانک تسویه‌حساب‌های بین‌المللی بررسی کرد؛
یک‌دهه اوج و فرود هشت ارز قدرتمند جهان
مصطفی رفعت
سیاست پولی، رویدادهای ژئوپلیتیکی و شرایط اقتصادی (در کنار دیگر عوامل)، به‌‌شکلی قابل‌توجه بر عملکرد ارز در بازار ارز تأثیر می‌گذارد. براین‌مبنا؛ کدام ارزهای اصلی طیِ دهه گذشته، بهترین و بدترین عملکرد را داشته‌اند و دلایل این‌امر چیست؟ «بانک تسویه‌حساب‌های بین‌المللی (BIS)»؛ برای پاسخ به این سؤال، یک‌دهه از اوج و فرود «هشت ارز پرمعامله را ازنظر حجمی» به‌تصویر کشیده است.«دلار آمریکا (USD)» بهترین ارز طی دهه گذشته بوده که در شش‌سال از 10سال‌گذشته (2014 تا 2023) رتبه اول را به‌خود اختصاص داده است. فعالیت اقتصادی نسبتاً باثبات و نقش دلار به‌عنوان «ارز ذخیره جهانی» (ارز ذخیره یا اندوخته ارزی، ارز خارجی‌ست که در مقادیر قابل‌توجهی توسط بانک‌های مرکزی یا سایر مقامات مالی به‌عنوان بخشی از ذخیره‌های ارزی آن‌ها نگهداری می‌شود و می‌تواند در معاملات و سرمایه‌گذاری‌های بین‌المللی و تمام جنبه‌های اقتصاد جهانی استفاده شود. اندوخته ارزی اغلب به‌عنوان یک ارز «پر‌مبادله و ایمن» در‌نظر گرفته می‌شود) به قدرتِ کلی آن کمک کرد. نکته مهم اینکه دلار، نشانگر یک «سرمایه‌گذاری امن در مواقع بحران» است؛ به‌این‌معناکه سرمایه‌گذاران اغلب در دوره‌های بی‌ثباتی (مانند شوک نفتی 2014-2016) آن‌را ارز مبنای معاملات قرار می‌دهند. پس از کووید-19، دلار در سال 2022 درواکنش‌به «افزایش شدید نرخ بهره» به اوج خود رسید؛ اگرچه در سال 2023 از این اوج کناره گرفت. درمقابل، شکست در تصویب اصلاحات مراقبت‌های بهداشتی و مالیاتی منجر به سقوط ارزش دلار در سال 2017 شد که از آن به‌عنوان «رکود ترامپ» یاد می‌شود. در سال 2020 نیز نرخ بهره پایین بی‌سابقه در ایالات‌متحده و مشکلات این‌کشور درمبارزه‌با ویروس COVID-19 باعث کاهش بیش از هفت‌درصدی این واحد پولی درآن‌سال شد. دراین‌بین، «ین ژاپن (JPY)» کمترین عملکرد مثبت را دراین‌گروه طی دهه گذشته داشته و در چهارسال از 10سال موردنظر دراین‌بررسی، آخرین ارز این‌گروه بوده است. شکاف طولانی‌مدت بین نرخ بهره در ژاپن و آمریکا تاحدزیادی مقصر این اتفاق است. درواقع، «نرخ بهره بالاتر» معمولاً جاذبِ سرمایه‌گذاری‌هایِ خارجی‌ست؛ بنابراین، نرخ‌های بهره بسیارپایین ژاپن از اواخر دهه 1990 مانع از ورود سرمایه شده و درنتیجه، تقاضا برای ارز را کاهش داده است. این‌امر، فشار نزولی بر «ین» به‌نفع «دلار» وارد کرده است. درباره سایر جنبش‌های ارزی نیز باید گفت: «دلار کانادا (CAD)» که ازلحاظ تاریخی همبستگی قوی با قیمت نفت از خود نشان داده است، در رکود قیمت نفت در 2014 «متضرر» شد؛ بااین‌حال، ارتباط بین این ارز و نفت طیِ سال‌های اخیر از بین رفته است. روزنامه «گاردین» طی گزارشی عنوان کرده است که «پوند انگلیس (GBP)» درپی اجرایِ فرمان «برگزیت» (خروج بریتانیا از اتحادیه اروپا) متضرر شد و در سال 2016 تقریباً 17درصد کاهش یافت و به پایین‌ترین سطحِ خویش در 31سال‌گذشته رسید! این واحد پولی همچنین در سال 2022 به‌دنبال اعلامیه‌های سیاست مالی فاجعه‌بار که باعث استعفای نخست‌وزیر سابق (لیز تراس) شد، ضعیف عمل کرد. ازآن‌سو، باتوجه‌به رشد اقتصادی که به بالاترین حدش در 10سال‌گذشته رسید، «یورو (EUR)» در سال 2017 عملکرد فوق‌العاده‌ای داشت و درطول‌سال تقریباً 14درصد افزایش یافت! تغییرات قیمت در بازار ارز پیچیده است؛ اما درک چگونگی عملکرد ارزها در گذشته و عواملی که این تغییرات را ایجاد می‌کنند، می‌تواند به سرمایه‌گذاران در رسیدن به «سطح مطلوبِ آمادگی» کمک کند. یادگیری نحوه مدیریت ریسک و داشتن یک برنامه معاملاتی نیز مهم است.