معادله چندمجهولی مالک ایکس!

میلیاردر آمریکایی و مالک شبکه اجتماعی «ایکس»، بخش زیادی از فعالیتش در شبکه‌های اجتماعی را به تحولاتی که در آمریکای لاتین اتفاق می‌افتد، اختصاص داده؛ حال این پرسش به ذهن متبادر می‌شود که انگیزه و منافع این شخصیت جنجالی دراین‌منطقه چیست؟ به‌گزارش الهه طهماسبی و بنفشه درق (ایرنا)؛ ایلان ماسک در روزهای اخیر پیام‌های متعددی درمورد تعلیق شبکه اجتماعی خود (ایکس) در برزیل منتشر کرده است و چندهفته‌قبل نیز از ایکس برای ارسال پیام‌های توهین‌آمیز به نیکلاس مادورو رئیس‌جمهوری ونزوئلا استفاده و حتی مادورو را به مبارزه دعوت کرد. 

لولا داسیلوا (رئیس‌جمهوری برزیل) دوشنبه گذشته درمصاحبه‌با شبکه سی‌ان‌ان مستقر دراین‌کشور گفت: جهان مجبور نیست هرچیز از سمت راست افراطیِ ماسک را فقط به‌خاطر ثروتمندبودن او تحمل کند. دادگاه عالی برزیل پس‌ازاینکه ماسک از تعیین نماینده قانونی شرکت ایکس دراین‌کشور خودداری کرد، حکم تعلیق این شبکه اجتماعی را صادر کرد. ماسک که خود را حامی «آزادی بیان مطلق» می‌نامد، از پیروی از دستور مسدودکردن چندین حساب کاربری ایکس به‌عنوان بخشی از تحقیقات گسترده درمورد نشر اطلاعات نادرست و سخنان نفرت‌انگیز با هدف تضعیف دموکراسی برزیل خودداری کرده بود. بخش اسپانیایی‌زبان تارنمای شبکه آمریکایی سی‌ان‌ان در گزارشی باعنوان «منافع ایلان ماسک در آمریکای لاتین چیست؟» آورده است: تسلا، شرکت ماسک که پیشگام در توسعه خودروهای الکتریکی‌ست، توجه خود را به منطقه موسوم به مثلث لیتیوم (مشترک میان آرژانتین، بولیوی و شیلی)، معطوف کرده است؛ هرچند تاکنون هیچ اطلاعیه رسمی ازسوی تسلا دراین‌زمینه منتشر نشده است. براساس گزارش سازمان زمین‌شناسی ایالات‌متحده که در ژانویه گذشته (دی- بهمن) منتشر شد، مثلث لیتیوم، بیش از ۵۰‌درصد از ذخایر جهانی این ماده معدنی سفیدرنگ با اهمیت بالای استراتژیک در بخش فناوری را در خود جای داده که عنصری کلیدی برای باتری‌های قابل‌شارژ است. ماسک در سال ۲۰۲۳ از ساخت کارخانه تسلا در مکزیک خبر داد اما در ماه ژوئیه (تیر-مرداد) گفت سرمایه‌گذاری متوقف‌ شده و درانتظار نتایج انتخابات ریاست جمهوری آمریکا در نوامبر آینده است؛ انتخاباتی که ماسک به‌طور تمام‌قد از دونالد ترامپ جمهوری‌خواه حمایت می‌کند. ایلان ماسک به سرمایه‌گذاران گفت، ترامپ وعده داده است که درصورت پیروزی در انتخابات، بر تولید مکزیک تعرفه اعمال کند. ماسک همچنین پیشنهاد ترامپ برای ریاست «کمیسیون کارایی دولت» را پذیرفته است. شرکت استارلینک ماسک که خدمات اینترنت ماهواره‌ای ارائه می‌دهد نیز در دوسال‌گذشته در اکثر کشورهای آمریکای لاتین فعالیت خود را آغاز کرد. برزیل نیز بازار بزرگی برای پلتفرم ایکس است؛ طبق گزارش گروه تحقیقات بازار Emarketer، حدود ۴۰‌میلیون برزیلی، حدود یک‌پنجم جمعیت، حداقل یک‌بار در ماه از ایکس استفاده می‌کردند. ماریانا سِندرا تحلیلگر سیاسی و محقق دانشگاه Deusto در اسپانیا معتقد است: منافع اقتصادی بسیار واضح در پشت اتحادهایی وجود دارد که ماسک با خاویر میلی رئیس‌جمهوری آرژانتین یا با ژائیر بولسونارو رئیس‌جمهوری سابق برزیل ایجاد کرده است، درعین‌حال مسئله سازگاری ایدئولوژیک نیز وجود دارد. این کارشناس درمورد پیوند ماسک و میلِی تصریح کرد که هر دو بر سر این‌موضوع توافق نظر دارند که دولت به‌منزله یک مانع است و آن‌را دشمن می‌بینند. به‌گفته این محقق، ماسک درمورد رهبرانی در شبکه‌های اجتماعی که انتظار دارد از آن‌ها مزایایی مانند معافیت‌های مالیاتی یا اصلاحات نظارتی دریافت کند، مثبت صحبت می‌کند. وی افزود: او یک تاجر است و آن‌را خیلی صریح می‌گوید. سی‌ان‌ان درادامه آورده است: ماسک اگرچه با دولت و دادگستری برزیل درگیر است و خواستار سیاست‌های سخت‌گیرانه‌تر مهاجرتی در مرز جنوبی آمریکاست، بااین‌حال در شبکه‌های اجتماعی طوری خود را نشان می‌دهد که گویی با این‌منطقه دشمنی ندارد. میلی که خود را یک «آنارکو سرمایه‌دار» معرفی می‌کند، در ماه آوریل به تگزاس سفر کرد، با ماسک در کارخانه تسلا دیدن کرد و درمواجهه‌با مناقشه قضایی با برازیلیا به او پیشنهاد حمایت داد. ماسک سرمایه‌گذاری در آرژانتین را توصیه کرده است و در روزهای اخیر خطاب به میلِی در ایکس گفت: نمونه‌ای که شما با آرژانتین به‌نمایش می‌گذارید، الگویی مفید برای بقیه جهان خواهد بود». بولسونارو رئیس‌جمهوری سابق برزیل نیز ماسک را «افسانه آزادی» نامید و در سال ۲۰۲۲ به او یک مدال رسمی اعطا کرد. خوان گابریل توکاتلیان کارشناس علوم سیاسی، رهبرانی که ایلان ماسک به آن‌ها نزدیک می‌شود را «بین‌الملل ارتجاعی» می‌نامد که با تمجید و تحسین گذشته و رد جریان‌ مترقی و آنچه آن‌ها کمونیسم می‌دانند، در غرب موردتوجه قرار گرفته. در سال‌های اخیر، ماسک، ثروتمندترین مرد جهان طبق رتبه‌بندی فوربز و بلومبرگ، به‌طور فزاینده‌ای خود را با سیاست‌های جناح راست همسو کرده و پیام‌هایی را در شبکه ایکس به‌نفع ایدئولوژی‌های ضدمهاجرتی و مخالفت با سیاست‌های تنوع‌گرایی و شمولیت به‌اشتراک می‌گذارد. زمانی‌که ماسک، ایکس را به قیمتی بالاتر از بازار خرید، گفت که این‌کار را به‌خاطر وظیفه حفظ آزادی بیان و بحث آزاد انجام داده است. ازآن‌زمان سیاست‌های تعدیل را کاهش داده و حساب‌هایی را که پیش‌تر به‌دلیل نقض خط‌مشی‌های این پلتفرم مسدود شده بودند، بازگرداند. سندرا دراین‌باره خاطرنشان کرد: بسیارمهم است که به این فکر کنید که چرا ماسک، توییتر را خرید. او تاجری نیست که از بخش مخابرات یا رسانه آمده باشد. او می‌خواهد تأثیر بگذارد و قدرت رسانه‌ای داشته باشد. این پلتفرم، به‌رغم صحبت‌های ماسک، درنهایت توسط قدرت اقتصادی کنترل می‌شود. در بحبوحه رویارویی او با مادورو پس از انتخابات ریاست‌جمهوری در ونزوئلا زمانی‌که برخی از دولت‌ها به مادورو به‌دلیل اعلام پیروزی رسمی توسط شورای ملی انتخابات تبریک گفتند و برخی‌ خواستار انتشار نتایج کامل شدند، حساب کاربری رئیس‌جمهوری ونزوئلا، نشان تأیید خاکستری، مختص مقام‌های دولتی را از دست داد. در فضای انتخاباتی ونزوئلا، نقش شبکه‌های مجازی و شخص ایلان ماسک را نمی‌توان انکار کرد. باتوجه‌به انتشار و بازنشر روزانه ده‌ها پیام توسط ایلان ماسک با موضوع تقلب در انتخابات ونزوئلا، این‌طور به‌نظر می‌رسد که افرادی بااین‌میزان توانایی تأثیرگذاری بر افکار عمومی به ابزار آمریکا و غرب برای مقابله با دولت‌های ضدامپریالیستی تبدیل شده‌اند. ازکیل سافرشتاین جامعه‌شناس و محقق در شورای ملی تحقیقات علمی و فنی آرژانتین (Conicet)، به سی‌ان‌ان گفت که مفهوم آزادی بیان ماسک «براساس علایق خاصی تفسیر می‌شود که در ارجاعات او به لیبرالیسم موردنظر وی قابل‌تفسیر است». سافرشتاین همچنین تأکید کرد که توجه ماسک به آمریکای لاتین هم با منافع اقتصادی او و هم با نبرد به‌اصطلاح فرهنگی که ماسک به مرجع آن تبدیل شده، مطابقت دارد. اغلب گفته می‌شود که نبرد فرهنگی این‌است‌که درمورد مسائل اقتصادی صحبت نکنیم، اما من معتقدم که این‌طور نیست.