رئیس مؤسسه مطالعات بین‌المللی انرژی:
تولید ثروت به‌کمک ترانزیت گازی ممکن است
رئیس مؤسسه مطالعات بین‌المللی انرژی گفت: بسیاری از معضلات ما به نداشتن راهبرد برای اصلاح فرایند حکمرانی انرژی برمی‌گردد. محمدصادق جوکار به تشریح جایگاه ژئوپلیتیک ما در ترانزیت انرژی خاورمیانه پرداخت و تگفت: باتوجه‌به وضعیت خاص و ظرفیت ویژه ایران در حوزه انرژی باید به‌این‌نکته اشاره کرد که موضوعات ژئوپلیتیک و ژئواستراتژیک در فضای نظم جهانی به‌ویژه در حوزه انرژی سیال بوده و متناسب با موقعیت‌ها و اوضاع جهانی یا تحولات فنی که در حوزه بازار انرژی درحال‌رخ‌دادن است، می‌توانند منجر به ایجاد فرصت‌هایی شوند که برای کشور ارزش‌افزوده اقتصادی و امنیتی ایجاد می‌کنند اما چنانچه به‌موقع و به‌درستی اقدام نشود، فرصت‌ها از دست می‌روند. به‌گزارش فرزانه پیری (وزارت نفت)؛ وی باتأکیدبر ضرورت برنامه‌ریزی برای استفاده از ظرفیت ویژه ایران در حوزه انرژی گفت: اگر برای موقعیت‌ها به‌درستی برنامه‌ریزی نشود، این امکانات ویژه از دست می‌روند. این فرصت‌ها که در با نقاط عطف نظم بین‌المللی در حوزه انرژی ایجاد می‌شوند و ظرفیت‌های ژئوپلیتیک کشور زمانی می‌توانند به قدرت ملی تبدیل شوند که در شرایط و زمان مناسب از آن استفاده شود زیرا این‌موارد دائمی نیستند و برخی‌ازآنان ممکن است از حالت فرصت معکوس شده و به تهدید بدل شوند. جوکار بیان کرد: برای‌نمونه طی یک‌دهه‌گذشته هیچ‌کس به مغولستان به‌عنوان مسیر ژئوپلیتیک انتقال انرژی فکر نمی‌کرد، اما شاهدیم که روسیه اخیراً پس از قضایای اوکراین و ممنوعیت صادرات گاز روسیه به اروپا، متناسب با سیاست راهبردی‌اش برای جایگزینی بازارهای مصرف به خط لوله «قدرت سیبری ۲» از مسیر مغولستان به چین فکر می‌کند. رئیس مؤسسه مطالعات بین‌المللی انرژی بااشاره‌به رقبای جدی کشور در عرصه جهانی انرژی درپاسخ‌به‌سؤال چگونگی استفاده از فرصت‌های ژئوپلیتیکی کشور تصریح کرد: باتوجه‌به‌اینکه ما دشمنان جدی داریم که نمی‌خواهند از ظرفیت‌های ایران به‌خوبی استفاده شوند، باید افزون‌بر برنامه‌ریزی دقیق در تدوین راهبردهای فرابخشی در داخل باید همسو با آن شناخت راهبردهای کشورهای پیرامون ما و وضع بازارهای آنان در کنار نقاط آسیب‌پذیری آنان و حتی بحث شناسایی برنامه‌های رقبایمان باید همراه باشد. درحقیقت لازمه استفاده از این فرصت‌ها، پایداری راهبردهای سطح کلان ملی در حوزه انرژی‌ست. جوکار به تشریح موقعیت‌های ژئوپلیتیک ایران در حوزه‌های مختلف پرداخت و تأکید کرد: خط لوله صادرات گاز به پاکستان یکی از مواردی‌ست که می‌توان به آن اشاره کرد و احداث این خط لوله در نوامبر ۲۰۱۲ در اوج شرایط تحریمی ایران امضا شد که قرار بود از اوایل ژانویه ۲۰۱۵ با صادرات گاز به پاکستان همراه باشد، اما این اتفاق رخ نداد اگرچه استدلال‌های پاکستان خیلی قانع‌کننده نیست که از شرایط تحریمی ایران و جذب نکردن سرمایه‌گذار سخن به‌میان می‌آورد اما در داخل هم محدودیت‌هایی داشتیم. برای مثال روند رشد شدید و فزاینده گازی ما در داخل درعمل افزون‌بر فشارهای بیرونی، مانعی جدی برای تحقق ظرفیت‌های صادراتی کشور است که بیشتر مرتبط با مصرف غیربهینه گاز در بخش‌های مصرف داخلی‌ست. وی ادامه داد: اکنون دو قرارداد گازی با عراق داریم که ۶۰ تا ۷۰ میلیون‌مترمکعب در روز تقاضای واردات گازی از کشور ما دارد اما قادر به اجرای کامل پاسخگویی به این‌سطح از تقاضا نیستیم. ازنظر من در نگاه کلان موضوع اصلی به مسئله حکمرانی انرژی کشور و نبود تقدم مدیریت مصرف بر مدیریت عرضه برمی‌گردد که بااین‌روند ناترازی انرژی، درعمل گازی برای صادرات نمی‌ماند. رئیس مؤسسه مطالعات بین‌المللی انرژی بااشاره‌به ضرورت حل مسئله ناترازی انرژی تشریح کرد: الگوسازی که دراین‌زمینه در مؤسسه مطالعات بین‌المللی انرژی انجام شده وضع خطیری نشان می‌دهد که تحقیقاً راهکار اصلی کشور در ضرورت تمرکز بر بهینه‌سازی مصرف ازطریق اصلاح رویه‌های حکمرانی انرژی‌ست. شاید به‌تعبیر دقیق‌تر بتوان گفت که در شرایط تحریمی بحث این‌است‌که اگر ما بخواهیم جلو فشارهای تحریمی در حوزه مسائل مرتبط با ژئوپلیتیک ترانزیت گازی کشور را بگیریم تا مشکلات گذشته تکرار نشود، یکی از راهکارها در ایجاد تغییر در گستره کارگزاران صادرات انرژیِ به‌ویژه باتأکیدبر همکاری بیشتر با بخش خصوصی داخلی به‌عنوان همکار کارگزاران دولتی‌ست. وی درباره چگونگی تولید ثروت بااستفاده‌از ترانزیت گازی گفت: می‌توانیم از موقعیت ژئوپلیتیک کشور در مسیر تولید ثروت برای کشور استفاده کنیم و لازمه این‌مسئله اتخاذ راهبرد بلندمدت است. یکی از اصلی‌ترین کارها‌که دراین‌شرایط تحریمی باید بر آن متمرکز شویم و دولت این بنا را دارد این‌است‌که بتوانیم بخش خصوصی را به‌عنوان شریک تجاری به طرف مقابل برای استفاده از زیرساخت‌های کشور معرفی کنیم و این‌مسئله درزمینهٔ ترکمنستان درحال‌اجرایی‌شدن است. وی ادامه داد: مورد بعدی که برای ما بسیارمهم است و اگر عجله نکنیم ممکن است مشکل‌ساز می‌شود کشور عراق است که ظرفیت تقاضای رو به افزایشی درباره گاز دارد. حتی در بعضی آمارها ۸۰ تا ۱۰۰میلیون‌مترمکعب در روز تقاضا دارد که احتمالاً باتوجه‌به مشکلاتی که در بخش تولید داخلی، اتلاف شبکه یا روند روزافزون مصرف داخلی دارد، فرصت مناسبی برای تحقق عملی تعهدهای صادرات گازی کشور است با استفاده از ژئوپولتیک انتقالی‌ست؛ برای‌نمونه تجارت یا سوآپ گازی از ترکمنستان است که برای اجتناب از مشکلات همکاری مشترک دو کشور، با واردکردن بخش خصوصی به‌عنوان بازیگر ایرانی طرف ترکمنی و دولت، قابلیت عملیاتی دارد.