شرح‌حالی از «صفوح النعمانی»؛ عکاس لبنانی
محمد بویری
«صفوح النعمانی»؛ عکاس و فیلم‌بردار در سال ۱۹۲۶ در بیروت پایتخت لبنان به‌دنیا آمد. پس از پایان جنگ جهانی دوم، به حرفه عکاسی پرداخت و اولین کار خود را در روزنامه‌نگاری (بیروت در شب) خلق کرد. «النعمانی» ازطریق آثار خود می‌خواست مفهوم گذشته خود را به درک ماهیت زودگذر زندگی منتقل کند و ارزش زمان گران‌بهایی را که گذشته بود، حفظ کند. او را یکی از پیشگامان عکاسی و فیلم‌برداری در جده می‌دانند. او ابتدا از سال ۱۹۵۲ در فروشگاه خانواده‌اش (فروشگاه‌های النعمانی)، فروش دوربین‌ها و تجهیزات عکاسی را از خرده‌فروشی آغاز کرد؛ سپس به عکاسی روی آورد و تصاویر تاریخی ارزشمندی از مکه و مدینه ثبت کرد. برحسب اتفاق در دوره فعالیت «النعمانی»، رویدادهای تاریخی مهمی در سعودی اتفاق افتاد که بخشی‌ازآن‌ها را این عکاس لبنانی ثبت و ضبط کرد. او که به‌همراه خانواده‌اش ساکن شهر جده شد، بارها در مراسم حج و مناسبت‌های دیگر به مکه و مدینه رفت و از بزرگ‌ترین رویداد جهان اسلام عکس گرفت. برخی از این عکس‌ها به‌دلیل اهمیت تاریخیِ روایاتی که نقل می‌کنند، ماندگار شدند. معروف‌ترین عکسی که «النعمانی» گرفت، تصویری رنگی از کعبه بود که پیش از توسعه مسجدالحرام گرفته شد. این عکسِ رنگی، سال ۱۹۵۴ و در دوران «ملک سعود» ثبت شد و احتمال می‌رود «قدیمی‌ترین عکس رنگیِ کعبه» باشد. او نه‌تنها از خودِ کعبه و از چند زاویه مختلف عکس گرفت؛ بلکه همه ارکان مسجدالحرام را ثبت و ضبط کرد؛ این‌مجموعه عکس‌ها به بخش مهمی از تاریخ عکاسی مکه تبدیل شدند. در فیلم «زیارت مکه» که با مجوز رسمی در فصل حج ۱۹۶۳ فیلم‌برداری شده، عکاس بااستفاده‌از تجربیاتش در شناخت دقیق‌ترین جزئیات جغرافیایی مکه، سندی محلی و غیر‌شرق‌شناسانه از سفر حجاج به مکه ارائه می‌کند که ویژگی آن، احساسات انسانی و تمرکز بر ثبت مناظر طبیعی و زیبایی‌شناختی‌ست. این فیلم، پیش‌ازاین هرگز نمایش داده نشده بود؛ جز در اکران‌های ویژه یا محدود؛ قبل از اولین نمایش رسمی طیِ جشنواره بین‌المللی فیلم «دریای سرخ» که برای اولین‌بار یک پانورامای سینمایی از شهر جده را درمعرض‌دید عموم قرار داد که تاریخ فیلم‌برداری آن متفاوت بود. از ۱۹۵۴ تا ۱۹۶۸ و متعلق به مجموعه فیلم‌های عکاس «النعمانی» است که او آن‌را با دوربین‌های ۱۶میلی‌متری شخصی عکاسی کرده و شامل صحنه‌های نادری‌ست که تاریخ تحولات شهری را که شهر در دهه‌های ۱۹۵۰ و ۱۹۶۰ میلادی تجربه کرده، ثبت کرده است. «صفوح النعمانی» در سال ۲۰۱۷ درگذشت و آرشیو عظیمی از خود به‌جا گذاشت. او یکی از مهم‌ترین کسانی‌ست که «تاریخ سعودی در دوره توسعه شهری» را ثبت کرده است.