رئیس‌پلیس راهور فراجا:
بار ترافیک، بر دوش پلیس است
توسعه و تحولات شهرسازی بیتوجه به آسیب‌های آن و جای خالی نهادهای متولی این آسیب‌ها در مدیریت شهری باعث ایجاد معضلاتی همچون ترافیک شده که امروزه تقریباً گریبان تمام شهرهای ایران را گرفته؛ دراین‌حوزه مهم‌ترین خلأ، جای خالی نهاد مدیریت ترافیک در تصمیم‌گیری شهرسازی و شهرداری‌ست. به‌گزارش رضا غلامی (ایرنا)؛ اتفاق‌نظر دقیقی درباره آغاز دوران شهرسازی نوین در ایران وجود ندارد اما کارشناسان، دهه سوم قرن ۱۳ شمسی تا اواخر دهه چهارم را آغاز شکل‌گیری شهرهای مدرن در ایران می‌دانند. هم‌زمان با این تاریخ، شاهد دوران رشد چشمگیر ورود خودروها و وسایل‌نقلیه موتوری به خیابان‌های کشور نیز هستیم که می‌توان این دو رویداد را دو روی سکه زندگی جدید شهری دانست. ازآن‌زمان‌تا‌امروز، شهرسازی در ایران و دیگر نقاط دنیا دستخوش تغییرات شگرف قرار گرفت و امروز با پدیده‌هایی مواجه هستیم که ۸۰سال‌پیش حتی نام آن‌ها در دایره لغات و ادبیات فارسی وجود نداشت. پدیده‌هایی همچون آسمان‌خراش، زندگی آپارتمانی، پارکینگ و ازهمه‌مهم‌تر ترافیک که در اویل سده ۱۳ محلی از اعراب نداشت اما امروز به مهم‌ترین دغدغه زندگی شهری تبدیل شده و بحران‌های متعدد زیست‌محیطی تا بحران‌های روانی و اجتماعی را به‌وجود آورده. در میان این آسیب‌ها شاید اغراق نباشد که بگوییم ترافیک آزاردهنده‌ترین، بحرانی‌ترین و هزینه محورترین پدیده در سطح عمومی جامعه است. امروز برعکس حدود ۸۰سال‌پیش حدود ۷۵ تا ۸۰درصد جمعیت کشور در شهرها زندگی می‌کنند که مستقیماً با پدیده‌هایی نظیرِ ترافیک دست‌وپنجه نرم کرده و اغلب ساعات خود را در ترافیک سپری می‌گذرانند. طبق برآوردها؛ منابع متحرک یا وسایل‌نقلیه بیش از ۶۰درصد ذرات معلق و ۸۲درصد گازهای آلاینده را تولید می‌کنند. در کنار این افزایش مصرف و ازبین‌بردن سرمایه ملی و افزایش هزینه برای شهروندان، مشکلات زیستی برای زندگی مردم، عصبانیت ناشی از ترافیک زیاد که در بسیاری‌ازمواقع به نزاع‌های خیابانی تبدیل می‌شود تنها گوشه‌ای از آسیب‌های ترافیک است. در مقیاس دیگر، اگر در خوش‌بینانه‌ترین حالت هر شهروند تهرانی روزانه دوساعت از وقت خود را در ترافیک تلف کند، سالانه ۷۳۰ساعت از زندگی خود را صرف ترافیک کرده که بیش از «یک‌ماه کامل» از زندگی او را هدر می‌دهد. همین‌مسئله بحران‌های متعدد روحی و روانی را به‌همراه دارد. بسیاری معتقدند شهرسازی در ایران بی‌ضابطه بوده و تقریباً در سراسر کشور ساخت‌وسازها از زیرساخت‌ها و پیش‌نیازها پیشی گرفته؛ شاید بتوان بخشی از این اتفاق را نیاز جامعه به خانه‌های جدید و توزیع نامتوازن ثروت میان شهر و روستا خواند که منجر به مهاجرت و افزایش جمعیت شده اما علاوه‌براین؛ باید به‌این‌نکته اشاره کرد که در حداقل سه‌دهه‌اخیر تبدیل زمین و مسکن به‌عنوان کالایی سرمایه‌ای، عطش ساخت‌وساز به‌خصوص در حوزه آپارتمان‌ها را افزایش داد درحالی‌که پیش‌نیازهای موردنیاز آن دیده نشد. فساد در دستگاه شهرسازی، وجود مجراهای فرار از قوانین ازطریق کمیسیون‌های مختلف و تبصره‌ها همچون کمیسیون ماده ۱۰۰، برعکس ماهیت وجودی خود عمل کرده‌اند. این مجاری نه‌تنها باعث اجرای دقیق قوانین ساخت‌وساز نشده بلکه به مشوقی برای فرار از قوانین پایه شهرسازی تبدیل شدند که ترافیک یکی‌ازآن‌ها بود. شهرسازی بی‌ضابطه با پشتوانه قانونی ازطریق مجراهای فرار قانونی باعث شد هیچ اطلس و آمایش سرزمینی برای نوع ساخت‌وسازها رعایت نشود که نتیجه آن ساخت مجتمع‌های تجاری/اداری و برج‌های مسکونی بدون‌توجه به کشش خیابان، وجود پارکینگ‌های عمومی نیز برخورداری ساختمان‌ها از پارکینگ اختصاصی شده است. گاه دیده شده ساختمان‌های اداری در پرترافیک‌ترین خیابان‌ها ایجاد شده و ساختمان‌های مسکونی بدون‌درنظرگرفتن پارکینگ و با پرداخت جریمه پایان کار و سند دریافت می‌کنند. حتماً علاوه‌بر ضعف اجرا و قاطعیت قانون؛ مهم‌ترین خلأ، جای خالی نهاد مدیریت ترافیک در تصمیم‌گیری حوزه شهرسازی و شهرداری‌ست. باوجودی‌که پلیس راهور به‌عنوان نهاد متولی کنترل و مدیریت ترافیک عضو اصلی شورای‌عالی ایمنی و حمل‌ونقل کشور است اما در کمیسیون‌های شهرسازی؛ ماده ۱۰۰، ماده ۵ و ... حوزه مدیریت شهری جایگاه و نقشی ندارد. اگر سری به فضای خبری و شبکه‌های اجتماعی و عمومی بزنیم، پلیس راهور یا راهنمایی و رانندگی همواره موردهجمه شهروندان برای مدیریت نادرست ترافیک و به‌عنوان متهم ردیف اول ترافیک دیده و شماتت می‌شود؛ درحالی‌که عملاً و به‌واقع پلیس هیچ نقش اصلی در ایجاد ترافیک ندارد و صرفاً متولی مواجهه با آن است. حال سؤال مهم این است: باوجوداینکه علت اصلی ترافیک شهری، ناشی از مدل شهرسازی و ساخت‌وساز بی‌ضابطه و بیتوجه به محیط پیرامونی‌ست، چرا پلیس به‌عنوان کارشناس اصلی حوزه ترافیک در تصمیم‌گیری شهرسازی نقشی ندارد و برای آن کرسی قائل نمی‌شوند؟ رئیس‌پلیس راهور فراجا ضمن تأیید بی‌اعتنایی نظام‌مهندسی و شهرسازی کشور به ملاحظات ترافیکی و جایگاه پلیس راهنمایی و رانندگی گفت: طی مکاتبه‌ای این‌مسئله را به رئیس‌جمهوری منتقل کردیم و منتظریم در اولین شورای‌عالی ایمنی و حمل‌ونقل که به‌ریاست مسعود پزشکیان تشکیل می‌شود، این‌مسئله را به‌عنوان نگرانی و دغدغه ترافیکی اعلام کنیم. سردار سید تیمور حسینی گفت: حضور دائمی پلیس به‌عنوان عضو ثابت شورای‌عالی معماری و شهرسازی؛ و نیز کمیسیون‌های حوزه شهرسازی، از مطالبه جدی پلیس راهنمایی و رانندگی‌ست. بسیاری اتفاقات که در موضوعات مختلف در حوزه شهرسازی رخ می‌دهد و در دو کمیسیون ذکرشده برای آن تصمیم‌گیری می‌شود، به تنها چیزی‌که توجه نمی‌شود، ملاحظات ترافیکی‌ست. رئیس‌پلیس راهور فراجا بابیان‌اینکه مهم‌ترین عنصر در شهرسازی توجه به عنصر ترافیکی‌ست، افزود: متأسفانه تمام بار این بی‌توجهی بر دوش پلیس است زیرا مردم در هر مسئله و مشکل ترافیکی نوک اشاره را سمت پلیس راهور نشانه می‌گیرند. همه تبعات ناشی از بی‌توجهی به قواعد ترافیکی در شهرسازی گریبان‌گیر پلیس است اما نهایتاً باعث فشار به مردم و اخلال در زندگی عادی آن‌ها می‌شود. جای خالی پلیس راهور در حوزه شهرسازی از دست پلیس خارج است و پلیس نمی‌تواند درباره آن تصمیم‌گیری کند زیرا نیازمند تصمیم در مرجع عالی‌تر و در سطح رئیس‌جمهوری است. حضور و عضویت پلیس در شوراها و کمیسیون‌های معماری و شهرسازی ضروری و حیاتی‌ست؛ در همه شهرها به‌ویژه کلان‌شهرها غیبت پلیس در حوزه ترافیک شهرسازی زمینه‌ساز بحران‌های ترافیکی شده که امروز شاهد آن هستیم.