نسل جوان و مراقبت از اقلیم‌ها در مسیر توسعه

مهم‌ترین مسئولیت جوانان اقدامات محلی درجهت مراقبت از اقلیم‌ها به‌نفع شهرهاست و مطالبه آن‌ها درراستای توسعه حمل‌ونقل عمومی می‌تواند راهکار مهم توسعه شهرها و کاهش آلودگی هوا و محیط‌زیست باشد و شعار امسال روز جهانی شهرها هم «جوانان پیش‌رو درزمینه اقلیم و اقدام محلی برای شهرها» است. به‌گزارش روزبه رادمهر (ایسنا)؛ روز جهانی شهرها از ۲۰۱۳ در تقویم سازمان ملل جای گرفت و هدف برگزاری آن یادآوری جایگاه شهرها به دولت‌ها و تصمیم‌گیران است. این‌روز فرصتی برای دولت‌ها، نظام ملل متحد به‌ویژه برنامه اسکان بشر ملل متحد، سازمان‌های جهانی مرتبط، جامعه مدنی و فعالان شهری‌ست تا درجهت توسعه پایدار شهری قدم بردارند و فعالیت کنند. شهرها کانون نوآوری و نبوغ انسانی برای اقدامات متحول‌کننده درجهت اجرای اهداف توسعه پایدار، ایجاد جهانی بدون کربن و مقاوم در برابر تغییرات آب‌وهوایی هستند. برهمین‌اساس رویکرد مردم‌محور و همه‌شمول برای برنامه‌ریزی، ساخت و مدیریت شهرها حائزاهمیت است و شهرها در مسیر اقدامات لازم درجهت سازگاری و محافظت از زندگی و تأمین معاش قرار دارند. در اکتبر ۲۰۱۶، در اجلاس سازمان ملل با موضوع مسکن و توسعه پایدار شهری (||| HABITAT) چارچوب جدیدی تصویب شد که جهان را در مسیر توسعه شهری پایدار با بازنگری در نحوه برنامه‌ریزی، مدیریت و سکونت شهرها قرار داد. تغییرات آب‌وهوایی ناشی از فعالیت‌های انسانی بزرگ‌ترین و فراگیرترین تهدید برای محیط طبیعی و جوامع است و برای جلوگیری از این تهدیدها همه‌ساله در 31 اکتبر که با نام روز جهانی شهرها نام‌گذاری شده است شعاری درنظر گرفته می‌شود تا یادآور اقدام جهانی برای پایداری شهرهاست که شعار امسال روز جهانی شهرها هم «جوانان پیش‌رو درزمینه اقلیم و اقدام محلی برای شهرها» است. درهمین‌راستا مهم‌ترین مسئولیت جوانان اقدامات محلی درجهت مراقبت از اقلیم‌ها به‌نفع شهرهاست. محمد درویش؛ یک فعال محیط‌زیست به اقدامات لازم برای رسیدم به این پایداری شهری اشاره کرده و بابیان‌اینکه حدود یک‌درصد خاک ایران را سکونت‌گاه‌های شهری تشکیل می‌دهد، بیان می‌کند: حدود ۹۰‌میلیون ایرانی در ۱۷‌هزارکیلومترمربع از خاک ایران زندگی می‌کنند. این‌مناطق با بیشترین فشار یا به‌اصطلاح بدهکاری اکولوژیکی روبرو هستند. آلودگی هوا، فرونشست، شکاف‌های زمین، پدیده‌هایی مثل جزیره گرمایی، بیشترین‌میزان چشمه‌های تولید گردوخاک، نابودی پوشش‌های فضای سبز و بیشترین‌میزان خشک‌شدن تالاب‌ها و محیط‌های آبی در همین یک‌درصد خاک ایران اتفاق می‌افتد. وی ادامه می‌دهد: این‌شهرها و این سکونت‌گاه‌ها مثل جاروبرقی منابع آبی اطراف خودشان را به درون خود می‌کشند. تالاب‌های طبیعی خشک می‌شود و چشمه‌های تولید گردوخاک افزایش پیدا می‌کنند. لازم نیست چرخ را از اول اختراع کنیم. در دنیا دراین‌زمینه تجربه‌های بسیارزیادی وجود دارد و معماران شهری می‌توانند بخش‌هایی از فضای شهری را به فضای سبز تبدیل کنند تا بااین‌کار ساخت‌وسازها جبران شود. درویش اضافه می‌کند: در شهرهای بزرگی مثل نیویورک چندصدهکتار از شهر را به پارک‌های جنگلی بزرگ تبدیل می‌کنند. در سه‌سال‌اخیر در تهران فضای سبز زیادی خشک شد و چندین‌هکتار از فضای سبز شهری در تهران نیز درمعرض خشکی و تنش جدی قرار گرفته است. ما متأسفانه به‌جای‌اینکه مبلمان شهری را از خودرو محوری به بوم محوری تغییر دهیم و شرایطی فراهم کنیم که شهروندان مجبور نباشند از وسایل متحرک با پایه سوخت فسیلی استفاده کنند، مدام بر طبل اتوبان‌سازی، بزرگراه سازی، تقاطع غیرهم‌سطح، تونل و تسهیلات برای خودروسواری می‌کوبیم و مدام می‌کوشیم تا مردم تعداد خودروهای بیشتری را وارد شهر کنند و هیچ گزینه دیگری عملاً برایشان وجود ندارد. وی بابیان‌اینکه بدترین ترافیک‌های کل جهان در ایران قرار دارد، می‌گوید: یعنی حتی در شهر ۲۰۰‌هزارنفری یاسوج و در پاوه که 100هزار‌نفر هم جمعیت ندارد، ترافیک‌های وحشتناک داریم. در تهران میزان هدررفت وقت ۱۱‌برابر هدررفت وقت شهروندان در لس‌آنجلس است. لس‌آنجلس یکی از بالاترین نرخ‌های هدررفت وقت را در ترافیک دارد و این‌ها همه به‌خاطراین‌است‌که روی گسترش حمل‌ونقل کار نکردیم. میزان سرمایه‌گذاری گسترش حمل‌ونقل عمومی در ایران در دهه اخیر نسبت به دهه قبل کاهش پیدا کرده است. همچنین در شمار معدود کشورها هستیم که بالاترین تولید خودروها را داریم و چند کارخانه خودروسازی بزرگ در ایران وجود دارد که فقط‌وفقط سواری آن‌هم مونتاژی تولید می‌کنند. این فعال محیط‌زیست بابیان‌اینکه کلان‌شهرهای ما بخش بزرگی از منابع آب شرب را بدون تصفیه رها می‌کنند و هنوز سامانه‌های تصفیه‌خانه متناسب با دریافتی آب وجود ندارد و بازچرخانی آب معنایی ندارد، اظهار می‌کند: به‌طور نمونه این مشکل را در مشهد می‌بینید که چه فاجعه‌ای را به‌وجود آورده است و یا در اهواز هم لوله‌های خام فاضلاب را می‌بینید که هنوز وارد کارون و درواقع کرخه و دز می‌شوند و بحران‌های آلودگی جدی ایجاد می‌کنند. در سواحل خلیج‌فارس و دریای عمان هم منابع آب شیرین زیادی که در آب شرب استفاده می‌شود، عملاً بدون تصفیه وارد اکوسیستم دریای خلیج‌فارس و دریای عمان می‌شوند.  او ادامه می‌دهد: در شمال کشور هم همین اتفاق در تمام سکونت‌گاه‌های شمالی رخ می‌دهد و این‌درحالی‌ست‌که مطابق برنامه پنج‌ساله چهارم دولت موظف بوده برای سکونت‌گاه‌هایی که در کنار سواحل و محیط‌های آبی وجود دارند، تصفیه‌خانه بسازد، ولی هنوز حتی تصفیه‌خانه بندر انزلی ساخته نشده، درحالی‌که نخستین کارمندان این تصفیه‌خانه بازنشسته شده‌اند و همه این‌ها نشانه آن‌است‌که فهم درستی از مدیریت شهری نداریم، فضاهای همدلی را گسترش نمی‌دهیم و شهرها بستری برای بزهکاری شده‌اند. درویش درباره اقدامات مردمی‌که می‌تواند منجر به توسعه پایدار شهری شود، می‌گوید: مردم می‌توانند از نمایندگان شورای شهرها و شهردارشان بخواهند که به قوانینی که خودشان تصویب کردند عمل کنند. اگر قانون هوای پاک که در سال ۱۳۹۶ تصویب شد، به‌اجرا می‌رسید، بخش بزرگی از این مشکلاتی که امروز داشتیم، درواقع دیگر وجود نداشت. قانون توسعه دوچرخه که یک قانون پنج‌ساله بود و در شورای شهر قبلی در تهران تصویب شد، عملاً در شورای شهر کنونی کاملاً کنار رفته. مردم باید پیگیری کنند که این قوانین مصوب، دوباره اجرایی شود و مسیرهای ایمنی که سال‌ها برایش خون‌جگر خورده شد، ساخته شود. وی درپایان می‌گوید: برخی مدیران طی این‌سال‌ها با تصمیماتشان بسیاری از پروژه‌ها را تخریب کردند و مردم نباید بی‌تفاوت باشند. مثل کاری‌که شهروندان محله قیطریه انجام دادند و اجازه ندادند درختان کهن‌سالشان قربانی ساخت‌وساز در پارک قیطریه شود. کارزار راه انداختند، مقاومت کردند، تسلیم نشدند و توانستند از پارک قیطریه حفاظت کنند. باید به‌سمت روشنایی شهرها ازطریق انرژی خورشیدی حرکت کنیم تا به‌این‌ترتیب خطرات جهان‌گرمایی کم شود. هرچقدرکه تعداد دوچرخه‌سوار در شهر بیشتر شود، مصرف سوخت فسیلی کم و خطرات جهان گرمایی کم‌تر می‌شود. پس مردم باید برای ایجاد مسیرهای ایمن دوچرخه‌سواری، اسکوتر، مسیرهای جذاب برای پیاده‌روی و توسعه حمل‌ونقل پاک با اتوبوس‌های برقی، مترو و تراموا تلاش کنند تا این اتفاقات خوب سریع‌تر رقم بخورد.