درباره پرتاب موفق «کوثر» و «هدهد» چه می‌دانیم؟
دانش ایرانی در مدار فضا
پس از پنج‌سال تلاش مستمر، دو ماهواره ایرانی «هدهد» و «کوثر» با هدف توسعه ارتباطات فضایی و اینترنت اشیاء باموفقیت به فضا پرتاب شدند. این ماهواره‌ها چه ویژگی‌هایی دارند و چرا پرتاب موفق آن‌ها یک‌گام بزرگ در صنعت فضایی کشور محسوب می‌شود؟ به‌گزارش فارس؛ بامداد روز سه‌شنبه 15 آبان‌ماه 1403 ماهواره‌های هدهد و کوثر از پایگاه فضایی روسیه بااستفاده‌از پرتابگر سایوز به مدار زمین پرتاب شدند. ماهواره‌هایی که تمام مراحل طراحی، ساخت و پرتاب آن توسط بخش خصوصی و توسط شرکت دانش‌بنیان «امید فضا» انجام شده. این‌پروژه، گامی مهم برای ورود بخش خصوصی به این صنعت و رونق جدی اقتصاد فضایی‌ست.
ماهواره کوثر با وزن ۳۰کیلوگرم و نرخ تصویربرداری شش‌فریم‌بر‌ثانیه، مأموریت خود را برای نقشه‌برداری و پایش حوزه‌های کشاورزی آغاز خواهد کرد. این ماهواره که نخستین محصول شرکت امید فضا است؛ از استاندارد ماهواره‌های مکعبی پیروی می‌کند و دوربین‌هایی با وضوح متوسط ۳.۴۵متر در طیف‌های NIR و RGB دارد. ماهواره هدهد نیز، با وزنی حدود چهارکیلوگرم و در قالب استاندارد مکعبی ساخته شده و به‌عنوان بستر اینترنت اشیا در بخش‌های کشاورزی، حمل‌ونقل و محیط‌زیست خدمات ارائه خواهد داد. هدهد به فناوری اینترنت اشیا باند باریک مجهز است و می‌تواند در بخش‌های متنوعی از اقتصاد دیجیتال ایران نقش مهمی ایفا کند. این دو ماهواره ایرانی با پرتابگر «سایوز» (روسیه) به مدار منتقل شدند؛ این تصمیم به چند دلیل فنی و اقتصادی گرفته شد؛ ۱. ویژگی‌های مدار خورشیدآهنگ: ماهواره‌های سنجشی و مخابراتی اغلب در مدارهایی مانند مدار خورشیدآهنگ قرار می‌گیرند که با شیب مداری حدود ۹۸درجه نسبت به استوا هم‌خوانی دارد. ازاین‌رو پایگاه پرتاب باید ازنظر جغرافیایی، توانایی انجام این‌نوع مدارگذاری را داشته باشد که یکی از دلایل انتخاب پایگاه روسی برای مأموریت بود. نمونه‌های قبلی آن نیز ماهواره‌های خیام، کوثر و پارس ۱ بوده است. برای پرتاب ماهواره به این مدارها، «پایگاه فضایی چابهار» درحال‌ساخت و نهایی‌شدن است؛ 2. کاهش صف پرتاب ماهواره: رئیس سازمان فضایی، درباره استفاده از پرتابگرهای بین‌المللی توضیح داد که «یک دلیل مهم، وجود صف‌های طولانی پرتاب در کشور است که با کمک پرتاب‌های بین‌المللی آن‌را کم می‌کنیم. چنانچه پرتابگر داخلی به‌دلایل زمانی نتواند خدمت‌رسانی کند، استفاده از پرتابگر خارجی یک گزینه متداول است؛ این یک عرف بین‌المللی‌ست»؛ 3. ضریب اطمینان بالای سایوز: دلیل اینکه از بین پرتابگرهای خارجی، سایوز انتخاب شد این‌است‌که این پرتابگر دارای ضریب اطمینان بالاست و بسیاری از جوامع صاحب فناوری فضایی نیز برای تضمین دقت و موفقیت عملیات، از این پرتابگر استفاده می‌کنند؛ 4. جایگاه بین‌المللی صنعت فضایی ایران: برای‌اینکه صنعت فضایی ایران بتواند جایگاه بین‌المللی پیدا کند باید از مرزها بگذرد و یکی از روش‌ها استفاده از پایگاه‌های پرتاب بین‌المللی‌ست. پرتاب این ماهواره‌ها در شرایطی انجام شد که تمام مراحل طراحی، ساخت و پرتاب توسط بخش خصوصی؛ به‌ویژه شرکت دانش‌بنیان امید فضا انجام شده است. برخلاف رویه گذشته که دولت متولی اصلی پرتاب ماهواره‌ها بود و ماهواره‌ها کاملاً در مالکیت دولت قرار می‌گرفت، دراین‌پروژه تصاویر ثبت‌شده توسط ماهواره‌ها به سازمان فضایی فروخته می‌شود. این‌اقدام البته زمینه‌ساز تعاملات اقتصادی گسترده با مجموعه‌های داخلی و خارجی و بازکردن راه برای صادرات فناوری فضایی ایرانی خواهد بود. یکی از بازیگران مهم در صنعت فضایی حضور فعال بخش خصوصی‌ست. به‌گفته کارشناسان امور اقتصادی؛ حضور شرکت‌های خصوصی در عرصه فضایی، گامی بزرگ برای پیشبرد اقتصاد دانش‌بنیان است و فرصت‌های شغلی و رشد صنعتی را به‌همراه خواهد داشت. موضوع مهمی که اقدامات مؤثر آن از دولت سیزدهم آغاز شد و موردتأکید رئیس‌جمهوری شهید بود؛ عیسی زارع‌پور (وزیر ارتباطات قبلی) نیز با انتشار پستی به آن اشاره کرده و نوشته بود: «میدان‌دادن به بخش خصوصی صنعت فضایی از اولویت‌ها بود. سفارش ساخت ماهواره و خرید تضمینی تصویر از شرکت‌های دانش‌بنیان سازنده ماهواره، حمایت از حضور شرکت‌های خصوصی در برنامه‌های جهانی فضایی و انعقاد قرارداد با شرکت‌های خصوصی برای ساخت منظومه ماهواره‌ای و نمونه‌های دیگر حاصل این نگاه است». حسن سالاریه نیز بعد از پرتاب ماهواره‌های کوثر و هدهد گفت: «ما امروز در صنعت فضایی و توسعه آن به بخش خصوصی نیاز داریم و موفقیت کنونی و فعالیت‌هایی که صورت‌گرفته با ریسک بالاتر ادامه خواهد داشت و قطعاً این اتفاق تأثیر خوبی بر روی اقتصاد کشور دارد». او درخصوص ریسک ورود بخش خصوصی به این‌عرصه و تأثیر این پرتاب براین‌موضوع افزود: «وقتی می‌بینیم بخش خصوصی ورود کرد و ریسک کار را پذیرفت، انرژی آن در همه بخش‌های سرمایه‌گذاری ما و آحاد جامعه نخبگانی تزریق می‌شود و باعث می‌شود که ریسک‌پذیر شوند». رئیس سازمان فضایی کشور باتأکیدبراینکه دولت دراین‌حوزه تسهیلگر باشد، گفت «هر شرکت دانش‌بنیانی سختی‌های بسیاری دارد و سال‌ها زمان می‌برد تا به نتیجه برسند و اگر قرار باشد نگاه آن‌ها دولتی باشد به نتیجه نمی‌رسد. نگاه دولتی باید حمایتی و کاهش ریسک باشد». کارشناسان پیش‌بینی می‌کنند که صنعت فضایی تا یک‌دهه‌آینده به گردش مالی یک‌تریلیون‌دلار خواهد رسید. حضور بخش خصوصی دراین‌صنعت می‌تواند نقش مهمی در توسعه اقتصاد دانش‌بنیان کشور ایفا کند. این موفقیت نشان می‌دهد که علی‌رغم محدودیت‌های بین‌المللی، شرکت‌های دانش‌بنیان ایرانی قادر به رقابت در عرصه فناوری‌های پیشرفته فضایی هستند.