نی‌نی‌هایی که کپی می‌شوند!

«نگهداری از دوقلوها واقعا کار سختی‌ست و خودم شخصا هرجا می‌بینم کسی فرزند دوقلو دارد، هر کمکی از دستم بربیاید، برای او انجام می‌دهم؛ چون می‌دانم چقدر دشوار است. از همه‌ی مردم هم تقاضا دارم اگر در اطرافیان، دوستان و آشنایان خود کسانی را دارند که دوقلو دارند، واقعا مستحب است که به آنها کمک کنند! منظورم کمک مالی نیست؛ بلکه کمک کاری‌ست حتی در حد یک ساعت نگهداری از بچه‌ها یا یک وعده‌ی مناسب غذا درست‌کردن... دیگر اگر کسی سه‌قلو داشته باشد که کمک به او از مستحب هم گذشته و واجب است! درواقع به‌نظرم همه‌ی ما وظیفه داریم که نسبت به اطرافیان خود هرکاری که می‌توانیم انجام دهیم و کمک‌کردن وظیفه‌ی انسان‌هاست». این جملات را مجید صالحی؛ بازیگر، نویسنده و کارگردان 41ساله در تولد یک‌سالگی فرزندان دوقلویش حنا و آروین گفته‌است. واقعیت هم همین است؛ بزرگ‌کردن، مراقبت و رسیدگی به فرزندان چندقلو کاری دشوار است که البته مسائل مالی، آن‌هم در دوره‌ی کنونی و با نگاهی به هزینه‌های افزایش یافته‌ی زندگی، امری بسیار مهم و حتی حیاتی‌ست که به‌همین‌علت، نیاز به حمایت‌های دولتی هم در حد امکان در این زمینه دیده می‌شود. خبرگزاری ایسنا در گزارشی خبری منتشرشده در تاریخ سوم آبان‌ماه سال جاری از قول حسین نحوی‌نژاد؛ معاون امور توانبخشی سازمان بهزیستی کشور آورده‌است: «در بحث سلامت اجتماعی در حوزه‌ی باروری، با‌توجه‌به توصیه‌های مقام معظم رهبری، یکی‌از کارهایی که بهزیستی از سال گذشته پیگیری می‌کند، حمایت از خانواده‌های دارای فرزندان چندقلو است؛ زیرا یکی‌از معضلات این خانواده‌ها این‌ست که به‌صورت ناگهانی، صاحب چند نوزاد و در رابطه با نگهداری و هزینه‌هایی که این نوزادان دارند، دچار مشکل می‌شوند». شاید وقتی صحبت از حمایت‌های دولتی در این زمینه می‌شود، کمی عجیب به‌نظر برسد؛ چون به‌هرحال، بسیاری خانواده حال نه به‌شکل دو یا سه یا چندقلو، اما بیش‌از یک فرزند دارند که هزینه‌های به‌نوعی مشابهی را متقبل می‌شوند. بهتر است ابتدا با یک نمونه‌ی ویژه آشنا شویم تا عمق این ماجرا را دریابید. اگر تابه‌حال نام فئودور واسیلیوف را نشنیده‌اید، باید بگوییم او دهقانی از اهالی روسیه بود که سال 1707 متولد شد و سال 1782 نیز از دنیا رفت؛ اما به‌علت تعداد بچه‌های دوقلویش رکورددار جهان شد و به شهرت رسید. او و همسر اولش که 76سال عمر کرد، بین سال‌های 1725 تا 1765 یعنی در فاصله‌ی 40سال صاحب 69 فرزند شدند که 16 زوج دوقلو، 7 سه‌قلو و 4 چهارقلو بودند؛ هرچند اگر این تعداد را جمع بزنید، به عدد 68 می‌رسید که باید بگوییم در واقع یکی‌از بچه‌ها در بدو تولد از دنیا رفت. واسیلیوف، بعداز مرگ همسرش مجدد ازدواج کرد و این‌بار صاحب 18 فرزند شد که شامل 6 دوقلو و 2 سه‌قلو بودند. اگرچه این موارد نادر هستند؛ اما به‌هرحال، چندقلوزایی در تعداد بالا آن‌هم در خانواده‌‌هایی که تمکن مالی و امکانات مناسب برای رشد و آموزش فرزندان‌شان را ندارند، نیاز به حضور کمک‌هایی از دولت یا مراجعی ویژه را طلب می‌کند. آمار دقیقی از چندقلوهای ایران در دست نیست؛ اما در گزارشی که سایت خبری وطن در تاریخ هفتم اردیبهشت سال جاری منتشر کرد، از قول احسان خاصه‌تراش؛ مدیر انجمن دوقلوها و چندقلوها آورده‌است: «متوسط ضریب تولد نوزادهای دوقلو و چندقلو در سطح كشوری 3.5‌درصد كل زادوولدهاست. نسبت زادوولد دوقلو و چندقلوها در تهران نیز 3.5‌درصد است؛ به‌عبارتی، از مجموع كل نوزادهای متولدشده در شهر تهران، به‌طور متوسط 16 نوزاد دوقلو و چندقلو در این شهر به‌دنیا می‌آید. بر اساس آمار دریافتی، از سال 89 تا 93 تعداد دوقلوها و چندقلوهای شهر تهران 28‌هزارنفر به ثبت رسیده‌است». بی‌شک در سطح کلی‌تر و خارج از پایتخت، این اعداد بسیار بیشترازاین‌هاست که نیاز به توجه، برنامه‌ریزی و ارائه‌ی راهکارهایی در جهت حمایت از آنها و خانواده‌های‌شان، امری ضروری‌ به‌نظر می‌رسد. در مطلبی که نشریه‌ی The Atlantic در تاریخ 10 فوریه سال 2016 منتشر کرد، می‌خوانیم: «طی چند دهه‌ی گذشته، نرخ تولد در بسیاری کشورهای توسعه‌یافته دوبرابر یا حتی بیشتر هم شده‌است؛ به‌طوری که در سال 1975، به ازای هر هزار تولد در ایالات متحده، 9.5 دوقلو متولد می‌شدند و این عدد در سال 2011 به 16.9 رسیده‌است. این افزایش قابل توجه، هم‌زمان در کشورهایی چون انگلستان، ولز، فرانسه و آلمان نیز مشاهده می‌شود. ضمن اینکه با اندکی کمتر از این موارد، شاهد رشد دو و چندقلویی‌زایی در دانمارک و کره جنوبی هم بوده‌ایم». در ادامه‌ی ‌این گزارش آمده‌است که اگرچه به‌نظر نمی‌‌‌آید، چنین مسئله‌ای متاثر از عوامل بیرونی باشد؛ اما گویا تحقیقات نشان می‌دهد که زمینه‌هایی چون افزایش سن مادرشدن و موارد مربوط به سبک زندگی در کشورهای توسعه‌یافته در کنار ژنتیک، به این امر دامن می‌زند. در گزارش تحقیقاتی دیگری در همین زمینه که در 16 سپتامبر سال 2015 در Business Insider منتشر شد، آمده‌است: «در میان کشورهای در حال توسعه، بنین در غرب آفریقا بیشترین آمار مربوط به دو و چندقلوزایی را دارد». البته آمار مورد نظر در این گزارش مربوط به داده‌های مرکز تحقیقات PLOS ONE است که نرخ تولد دوقلوها را در 75 کشور با سطح اقتصادی پایین و متوسط بین سال‌های 1987 تا 2010 بررسی کرده بود. در ادامه‌ی گزارش بیزنس‌ اینسایدر آمده‌است: «محققان دریافتند که میزان تولد دوقلوها در بنین، 27.9 در هر هزار تولد است؛ درحالی‌که متوسط این اتفاق در بعد بین‌المللی 13.1 در هر هزار تولد است». در مطلبی که محققان مرکز مطالعاتی Twiniversity منتشر کرده‌اند، عنوان شده که عواملی چون سن مادر، قد، بارداری‌های قبلی و نوع داروهای ضدبارداری و البته وراثت، بیشترین و مهم‌ترین تاثیر را در چندقلوزایی دارند؛ هرچند این‌ موارد بر پایه‌ی بررسی‌های دنباله‌داری‌ست که هنوز به قطعیت نرسیده‌اند. Livescience نیز در گزارشی درباره‌ی پدیده‌ی چندقلوزایی در مطلبی که اکتبر 2011 منتشر کرد، نوشت: «در میان عللی که دانشمندان برای بروز این ماجرا عنوان کرده‌اند، به عادت سیگارکشیدن هم برمی‌خوریم که جای تامل بیشتری دارد که شاید چندقلوزایی را بتوان حتی به‌عنوان یک عارضه هم مطرح ساخت». با همه ی این اوصاف، آنچه می‌تواند در پروسه‌ی بعداز تولد این‌گونه نوزادان مورد توجه قرار داد، ایجاد امکانات لازم و کافی برای تسهیل شرایط زیستی خودشان و خانواده‌های‌شان است که تامین خدمات درمانی، بهداشتی و نیازهای اولیه‌ی آموزشی از اساسی‌ترین‌شان است؛ امری که بی‌شک اگرچه جذابیت پروژه‌هایی مانند گردهم‌آیی دوقلو مانند آنچه در بعضی کشورها  بوده و حالا به ایران هم رسیده‌است، ندارد؛ اما کاربردی‌تر و حیاتی‌تر هستند.