اضافه‌ هزینه‌های مصرف‌کنندگان در آبان‌ماه

در اصول اقتصادی همانطور که شاخص‌های قیمتی تولید و واردات محاسبه می‌شوند برای مصرف‌کنندگان نیز شاخص‌های مشخصی وجود دارد که طبق آن می‌توان دریافت هزینه‌های خانوار افزایش یا کاهش پیدا کرده‌اند. بر همین اساس مرکز آمار ایران در جدیدترین گزارش خود شاخص قیمت کالاها و خدمات مصرفی خانوارهای شهری کشور در آبان‌ماه 1395 را ارائه کرده است. شاخص بهاي کالاها و خدمات مصرفي يکي از انواع شاخص‌هاي قيمت است که معيار سنجش تغييرات قيمت مقدار ثابت و معيني از کالاها و خدمات مصرفي خانوارهاي شهرنشين بوده و وسيله‌اي است براي اندازه‌گيري سطح عمومي قيمت‌ها در بازار خرده فروشي و يکي از بهترين ابزارهاي سنجش نرخ تورم و قدرت خريد پول کشور است. اين شاخص اگرچه برآوردي از شاخص هزينه زندگي است ولي لزوما نمي‌تواند به‌طور دقيق تغييرات در هزينه زندگي خانوارها را نشان  دهد. زيرا در شاخص هزينه زندگي، کل هزينه‌هاي خانوار از جمله ماليات‌ها و بيمه‌ها نيز در محاسبات آورده مي‌شود؛ در حاليکه هزينه‌هايي نظير ماليات‌هايي که به قيمت‌هاي خرده فروشي وابسته نيستند در شاخص بهای کالاها و خدمات مصرفی وارد نمي‌شود. همچنين در محاسبه شاخص هزينه زندگي وقتي مقدار مصرف و نوع کالاها و خدمات مصرفي تغيير مي‌کند، اين تغييرات مي‌بايد در محاسبات منظور شود در حالي که در شاخص بهاي کالاها و خدمات مصرفي (شاخص تورم) تغييرات قيمت در يک سبد که اقلام آن و ضرايب اهميت آن در سال پايه تعيين شده است، مد نظر قرار مي‌گيرد. بر این مبنا در آبان‌ماه سال جاری شاخص کل عدد 6/233 را نشان می‌دهد که نسبت به ماه قبل از آن یعنی مهرماه 3/0 درصد افزایش یافته است. در همین حال افزایش شاخص کل نسبت به ماه مشابه سال قبل یعنی تورم نقطه به نقطه، 1/6 درصد است که در مقایسه با همین رقم در ماه قبل حدود 5/0 واحد درصد کاهش یافته است. در دوازده ماه منتهی به آبان‌ 95 نیز نسبت به دوره مشابه سال قبل درصد تغییرات شاخص کل (نرخ تورم کالاها و خدمات مصرفی خانوارهای شهری) 5/7 درصد است که نسبت به همین اطلاع در مهر 95 حدود 4/0 درصد کاهش یافته است. تغییرات این شاخص در گروه عمده‌ی خوراکی‌ها، آشامیدنی‌ها و دخانیات به رقم 6/271 رسید که نسبت به مهرماه حدود 3/0 درصد افزایش داشته است. این عدد در مقایسه با آبان‌ماه سال سال 94 حدود 4/8 درصد افزایش داشته و درصد تغییرات این گروه در دوازده ماه منتهی به آبان 95 نسبت به دوره مشابه سال قبل در حدود 8/6 درصد است. شاخص گروه عمده کالاهای غیرخوراکی و خدمات نیز در ماه گذشته به رقم 6/220 رسید که نسبت به ماه مهر 3/0 درصد افزایش را تجربه کرده است. همچنین میزان اففزایش شاخص این گروه در مقایسه با آبان‌ماه سال 94 در حدود 2/5 درصد بوده است. نرخ تورم دوازده ماه منتهی به آبان‌ماه 95 هم به نسبت دوره‌ی مشابه سال قبل 8/7 درصد است که در مقایسه با دوازده ماه منتهی به مهر همین امسال 6/0 واحد درصد کاهش را تجربه کرده است. با توجه به اطلاعات اعلام شده در گروه‌ خوراکی‌ها، آشامیدنی‌ها و دخانیات، بیشترین افزایش را چه نسبت به ماه قبل و چه نسبت به سال قبل، سبزیجات و حبوبات نشان داده‌اند. بر این اساس این اقلام نسبت به ماه مهر امسال 3/5 درصد، نسبت به ماه مشابه سال قبل 1/12 درصد و در مقایسه با دوارده ماه منتهی به آبان 95 نسبت به دوره مشابه سال قبل 1/14 درصد افزایش داشته و شاخص آن برابر با 9/389 رقم است. پس از این گروه، گوشت قرمز، سفید و ماکیان و فرآورده‌های آنها قرار دارد که هرچند در مقایسه با مهرماه سال 95 حدود 4/0 درصد کاهش را تجربه کرده‌اند اما به نسبت ماه مشابه سال قبل در حدود 0/10 درصد افزایش یافته است. با این حال در مجموع تمامی گروه‌ها یعنی خوراکی‌ها، آشامیدنی‌ها، دخانیات، غیرخوراکی‌ها و خدمات، بیشترین تغییر در بخش آموزش بوده است. شاخص این گروه در مقایسه با مهرماه هم افزایش را در حدود 2/1 درصد تجربه کرده است و از سوی دیگر در مقایسه با آبان سال قبل حدود 8/10 درصد افزایش یافته است. این رقم برای دوازده‌ ماه منتهی به آبان سال 95 به نسبت دوره مشابه در سال قبل نیز 1/14 درصد افزایش را نشان می‌دهد. آب، برق و سوخت نیز نسبت به مهرماه 7/0 درصد افزایش و نسبت به آبان سال قبل 7/3 درصد افزایش را نشان می‌دهد. با این حال ارتباطات در کمترین میزان تغییرات قرار داشته و در حالیکه نسبت به مهرماه امسال 1/0 درصد افزایش را نشان می‌دهد در مقایسه با آبان سال 94 هم 2/1 درصد افزایش داشته است. این رقم برای دوازده ماه منتهی به ابان 95 به نسبت دوره مشابه سال قبل نیز همان 2/1 درصد را نشان می‌دهد. اگر بخواهیم سهم روند تغییرات گروه‌های اصلی و فرعی را در تورم منتهی به آذر سال 95 بسنجیم، مشخص می‌شود که بخش خوراکی‌ها و آشامیدنی‌ها با 4/28 درصد بیشترین سهم را به خود اختصاص داده است و پس از آن مسکن، آب، برق، گاز و سایر سوخت‌ها با 9/23 درصد در جایگاه دوم قرار دارد. نکته جالب هم سهم بهداشت و درمان در پیش‌بینی تورم منتهی به آذر است. با تمام اقدامات صورت گرفته در این حوزه سهم این بخش از تورم در حدود 1/17 درصد پیش‌بینی شده است. در همین حال وزارت امور اقتصاد و دارایی در پیش‌بینی تورم پائیز 95 گزارش داده است که بیشترین نرخ تورم در دوازده ماه منتهی به آذر 95 متعلق به بخش تحصیل برابر با رقم 9/19 درصد است و پس از آن بخش بهداشت و درمان با 1/17 درصد قرار گرفته است. همچنان کمترین نرخ تورم متعلق به بخش ارتباطات با 1/3 درصد خواهد بود.