لزوم حمایت از آثار مستقل موسیقی

آلبوم بی‌کلام «سه‌تار مست» به‌آهنگسازی «محمدرضا برزین»؛ با حضور «صادق شیخ‌زاده» (خواننده موسیقی و دانش‌آموخته مقطع دکتری زبان و ادبیات فارسی)، جمعی از اهالی موسیقی و اصحاب رسانه در «موزه موسیقی تهران» رونمایی شد و درادامه، «برزین» و «شیخ‌زاده»، به بررسی ابعاد هنری و چالش‌های تولید این اثر پرداختند. «امین کردبچه چنگی»؛ خبرنگار عرصه فرهنگ‌وهنر و مجری برنامه، ضمن اداره جلسه، به موضوع اهمیت موسیقی بی‌کلام و چالش‌های آن در ایران پرداخت. درادامه، تحلیل‌های ارائه‌شده درباره وضعیت موسیقی و مشکلات تولید آثار موسیقایی، بررسی شد.

چالش‌های تولید آثار موسیقی در ایران
محمدرضا برزین؛ آهنگساز آلبوم، بااشاره‌به سختی‌های تولید یک اثر موسیقایی در ایران، گفت: «تولید یک آلبوم موسیقی؛ به‌ویژه در حوزه موسیقی سنتی و بی‌کلام، با چالش‌های بسیاری همراه است. از موانع مالی گرفته تا مسائل مربوط به اخذ مجوز، همگی موجب می‌شوند که روند انتشار آثار هنری، بسیاردشوار و زمان‌بر شود». وی افزود: «در فرآیند تولید یک آلبوم، تأمین هزینه‌های استودیو، ضبط، تدوین و پخش، از دغدغه‌های اصلی هنرمندان مستقل محسوب می‌شود؛ این‌درحالی‌ست‌که حمایت مالی ازسوی نهادهای مرتبط، به‌میزان‌کافی نیست و اغلب هنرمندان مجبورند با سرمایه شخصی، اثر خود را تولید کنند». وی خاطرنشان کرد: «علاوه‌بر مسائل مالی؛ مسئله دریافت مجوز نیز یکی از موانع جدی در مسیر انتشار آثار موسیقایی‌ست. فرآیند اخذ مجوز معمولاً پیچیده و طولانی‌ست و مشخص نیست که چرا برخی آثار بدون مشکل منتشر می‌شوند؛ اما برخی‌دیگر با محدودیت‌های مختلف مواجه می‌شوند. دراین‌میان، هنرمندان جوان با مشکلات بیشتری روبه‌رو هستند. نداشتن تجربه کافی در روند اداری اخذ مجوز و عدم‌شناخت کافی از مسیرهای انتشار، باعث می‌شود که بسیاری‌ازآن‌ها از ادامه فعالیت دراین‌حوزه منصرف شوند که این، آسیب بزرگی به بدنه موسیقی کشور وارد می‌آورد».
نقش انسجام گروهی در تولید آثار هنری
صادق شیخ‌زاده؛ پژوهشگر و دانش‌آموخته زبان و ادبیات فارسی، با بررسی ابعاد فرهنگی و اجتماعی تولید آثار موسیقایی، اظهار داشت: «یکی از چالش‌های مهمی که در مسیر تولید یک اثر هنری وجود دارد، حفظ انسجام و انگیزه در میان اعضای گروه است. موسیقی، یک هنر جمعی‌ست و اگر گروهی از هنرمندان تصمیم به اجرای یک اثر بگیرند، باید بتوانند تا پایان مسیر، درکناریکدیگر بمانند؛ اما روند فرسایشی تمرینات، عدم‌قطعیت در زمان اجرا و مشکلاتی که در مسیر دریافت مجوز وجود دارد، باعث می‌شود که اعضای گروه، دلسرد شوند و پروژه نیمه‌کاره رها شود». وی ادامه داد: «گاه ممکن است گروهی از نوازندگان، ماه‌ها برای یک اجرا تمرین کنند؛ اما به‌دلیل موانع اداری یا نا‌هماهنگی سالن‌های اجرا، برنامه آن‌ها لغو شود. این‌امر باعث سرخوردگی در میان هنرمندان می‌شود و ادامه مسیر را برای آن‌ها دشوار می‌کند». شیخ‌زاده تصریح کرد: «در کشورهای پیشرفته، حمایت‌های نهادی از هنرمندان باعث می‌شود فرآیند تولید آثار هنری، بااطمینان و امنیت بیشتری همراه باشد؛ اما در ایران، حمایت‌ها بسیارمحدود است و هنرمندان، خود باید راهی برای عبور از موانع موجود پیدا کنند».
مشکلات اخذ مجوز برای کنسرت و انتشار آلبوم
برزین بااشاره‌به مشکلاتی که در راه برگزاری کنسرت و انتشار آلبوم وجود دارد، گفت: «در شرایطی زندگی می‌کنیم که حتی برای انجام ساده‌ترین فعالیت‌های هنری، با موانع متعددی روبه‌رو هستیم. به‌عنوان‌مثال: اگر فردی بخواهد مجوز تخریب و نوسازی یک ساختمان را دریافت کند، این فرآیند، دربهترین‌حالت، بین شش تا هفت‌ماه طول می‌کشد؛ اما برای انتشار یک آلبوم موسیقی، ممکن است این‌روند بیش از یک‌سال به‌طول بینجامد. مشکل اینجاست که هیچ‌کس رسماً نمی‌گوید اجازه انتشار داده نمی‌شود؛ اما عملاً فرآیند به‌گونه‌ای طولانی و پیچیده می‌شود که بسیاری از هنرمندان، از ادامه مسیر منصرف می‌شوند. این‌مسئله، یکی از مهم‌ترین مشکلات موسیقی ایران است که باید برای آن، راه‌حلی جدی درنظر گرفته شود». وی یادآور شد: «به‌همین‌دلیل آثار هنری که درچنین‌شرایطی تولید و منتشر می‌شوند، نیازمند حمایت بیشتری هستند. این حمایت، می‌تواند ازسوی مخاطبان، رسانه‌ها و نهادهای فرهنگی صورت گیرد؛ چراکه هر اثر موسیقایی که منتشر می‌شود، نتیجه تلاش‌های بسیار یک گروه از هنرمندان است و نباید به‌سادگی از کنار آن گذشت».
لزوم حمایت از آثار موسیقایی مستقل
آهنگساز آلبوم «سه‌تار مست» باتأکیدبر اهمیت حمایت از آثار موسیقایی مستقل، اظهار داشت: «در شرایط کنونی که موسیقی مستقل با چالش‌های متعددی روبه‌روست، حمایت از هنرمندانی که بدون وابستگی به نهادهای دولتی فعالیت می‌کنند، ضرورتی اجتناب‌ناپذیر است. تولید یک آلبوم موسیقی، نه‌تنها به زمان و تلاش زیادی نیاز دارد؛ بلکه هزینه‌های قابل‌توجهی نیز دربردارد که هنرمندان به‌تنهایی قادر به تأمین آن نیستند». وی افزود: «در بسیاری جوامع، نهادهای فرهنگی و سازمان‌های خصوصی از هنرمندان حمایت مالی و معنوی می‌کنند؛ اما در ایران، این حمایت‌ها به‌شکل حداقلی وجود دارد. ازاین‌رو، انتشار یک آلبوم موسیقی یا برگزاری کنسرت، با ریسک‌ بسیار همراه است. دراین‌شرایط، نقش مخاطبان پررنگ‌تر می‌شود؛ زیرا استقبال آن‌ها از اثر هنری، می‌تواند مسیر فعالیت‌های بعدی هنرمندان را هموار کند». برزین ادامه داد: «انتشار آلبوم سه‌تار مست نیز با دشواری‌ فراوانی همراه بود؛ اما خوشبختانه، با تلاش‌های شبانه‌روزی تیم تولید و همراهی مخاطبان علاقه‌مند به موسیقی ایرانی، این اثر توانست به مرحله انتشار برسد».
روند فرسایشی تمرینات و تأثیر آن بر گروه‌های موسیقی
شیخ‌زاده نیز بااشاره‌به چالش‌های گروه‌های موسیقی در مسیر تمرین و آماده‌سازی برای اجرا، گفت: «یکی از مسائلی که در روند تولید آثار موسیقایی تأثیرگذار است، فرسایشی‌شدن تمرینات است. زمانی‌که اعضای یک گروه موسیقی برای اجرای یک کنسرت یا ضبط یک آلبوم دورهم جمع می‌شوند، نیاز دارند در بازه زمانی مشخصی، تمرینات خود را تکمیل کنند؛ اما به‌دلیل موانع اجرایی و اداری، این بازه گاه بیش‌ازحد طولانی می‌شود و درنتیجه، اعضای گروه دچار خستگی و افت انگیزه می‌شوند». وی تأکید کرد: «تمرینات مداوم، بدون داشتن چشم‌انداز مشخص برای اجرا، می‌تواند باعث پراکندگی اعضای گروه شود. در بسیاری‌ازموارد، گروه‌هایی که ماه‌ها برای اجرای یک کنسرت تلاش می‌کنند، به‌دلیل تأخیرهای مکرر در دریافت مجوز یا نا‌هماهنگی سالن‌ها، از هم می‌پاشند و درنهایت، پروژه‌ای که برای آن تلاش شده، به‌نتیجه نمی‌رسد». وی افزود: «این‌مسئله نه‌تنها برای هنرمندان؛ بلکه برای فرهنگ‌وهنر کشور نیز یک آسیب محسوب می‌شود؛ زیرا هر اثری که به مرحله تولید و اجرا نمی‌رسد، بخشی از سرمایه فرهنگی کشور را از بین می‌برد».
معرفی نوازندگان و اجرای پایانی
درپایان، امین کردبچه چنگی؛ خبرنگار فعال عرصه فرهنگ‌وهنر و مجری برنامه، ضمن ابراز خرسندی از برگزاری این‌مراسم و قدردانی از تمام حاضرین، اعلام کرد: «دراین‌لحظه، باافتخار از اعضای محترم گروه دعوت می‌کنم به‌روی صحنه بیایند و اجرای پایانی خود را آغاز کنند. نوازندگانی که در کنار ما حضور دارند، از هنرمندان برجسته موسیقی ایرانی‌اند که با عشق و تلاش، در تولید این اثر نقش داشته‌اند». دراین‌بخش، اعضای گروه معرفی شدند: آناهیتا نصیریان (نوازنده)، بهنوش حافظی (نوازنده)، مسعود صادقی (نوازنده رباب)، سهیل حبیبی (نوازنده و آهنگساز)، محمدرضا ورزی (نوازنده تار). درادامه، گروه به اجرای قطعاتی از آلبوم «سه‌تار مست» پرداختند که با استقبال گرم حاضران همراه شد.
عکس: مینا قانع