بررسی تأثیر مثبت فعالیتهای ورزشی در مدارس
داود نیکبخت*
امروزه به دلایل مختلف دانشآموزان کمتر به انجام انجام فعالیتهای ورزشی بدنی تمایل نشان میدهند و کمبود فعالیت بدنی در نوجوانان به یک مشکل رایج بدل شده است که بسیاری از دانشآموزان را دچار اضافهوزن و بیماریهای مرتبط نکرده است. ازآنجاییکه نوجوانان بیشتر وقت خود را صرف بازیهای کامپیوتری یا در خوشبینانهترین حالت، امتحانات و تکالیف میکنند، علاقه و زمان کافی برای شرکت در فعالیتهای بدنی ندارند. علاوهبراین؛ سبک زندگی خانوادهها در بیتحرکی نوجوانان تأثیر مستقیم دارد و آن را به یک امر عادی تبدیل کرده و سطح فعالیت بدنی را بیشتر کاهش میدهد. گزارشها حاکی از آناستکه سبک زندگی جدید (کمتحرکی، مصرف فستفودها، فراهم بودن بسیاری از وسایل راحتی، عدم استفاده از دوچرخه برای حضور در مدرسه یا بازار و ...) به افزایش مستمر درصد نوجوانان دارای اضافهوزن و چاق کمک میکند. این سبک زندگی، همراه با عوامل خطر قلبی عروقی و متابولیک، درد اسکلتی عضلانی، صدمات، شکستگیها و سایر بیماریهای ناشی از افزایش وزن را افزایش میدهد و حتی باعث کاهش عزتنفس، کیفیت پایین زندگی و هزینههای اقتصادی مرتبط با سلامت در نوجوانان میشود؛ هرچند درراستای ارتقای سلامت عمومی و سلامت نوجوانان برنامهها و طرحهای متعددی جهت اجرا در مدارس طراحی شده است که همگی بر اهمیت فعالیت بدنی تأکیددارند ولی همچنان سطح کیفی این برنامهها و رغبت دانشآموزان به انجام فعالیتهای بدنی در مدارس در سطح قابل قبولی نیست. حداقل سطح فعالیت بدنی توصیهشده برای نوجوانان، فعالیت متوسط تا شدید برای حداقل 20 دقیقه در هر جلسه، سهبار در هفته است که بسیاری از دانش آموزان رغبت چندانی به انجام این فعالیتها ندارند. از سویی باید اذعان داشت مدارس محیطی ایدهآل برای اجرای برنامههای فعالیت بدنی هستند و این برنامهها در ارتقای آمادگی جسمانی مؤثر شناخته شدهاند. علاوهبراین؛ نوجوانان درطول روزهای مدرسه بیشتر فعال هستند و مدارس امکان دسترسی به فعالیتهای بدنی را به شیوهای مستقل از پیشینه تحصیلی یا وضعیت اجتماعی-اقتصادی فراهم میکنند و از این ظرفیت میتوان برای توسعه فعالیتهای ورزشی در مدارس کمک گرفت؛ چراکه فعالیتهای فیزیکی مبتنی بر مدرسه، قرار گرفتن حداکثری نوجوانان در معرض مداخله را تضمین میکند و افزایش تعداد نوجوانان شرکتکننده در این فعالیتها نسبتاً آسان است. بهاینترتیب، نوجوانان دارای اضافهوزن و چاق نیز میتوانند بدون احساس بیزاری از چنین فعالیتهایی در این فعالیتها شرکت کنند. برنامههای بهداشتی و سلامت مبتنی بر مدرسه که سبک زندگی فعال و پرهیز از بیتحرکی را در نوجوانان ترویج میکند، میتواند با کاهش زمان صرف شده برای تماشای تلویزیون، اتلاف وقت در فضای مجازی و همچنین با بهبود پارامترهای آمادگی جسمانی، مانند قدرت عضلانی، به بهبود کیفیت زندگی مرتبط با سلامت و تناسباندام دانش آموزان کمک کند. بدونشک یکی از مهمترین فواید ورزش برای دانشآموزان در کنار تضمین سلامت جسم، تأثیر آن بر بهبود عزتنفس، تأمین نیازهای عاطفی با حضور در جمع همسالان، بهبود ترشح هورمونهاییست که منجر به کاهش افسردگی، افزایش شادی و بهبود شرایط خواب میشوند. در حقیقت برنامههای فعالیت بدنی مبتنی بر مدرسه میتواند تأثیر مثبتی بر آمادگی جسمانی مرتبط با سلامت دانش آموزان داشته باشد. انتظار میرود در آیندهای نهچنداندور استراتژیهایی که میتوانند فعالیتهای بدنی را در مدارس را افزایش یا ارتقا دهند، تدوین شوند تا فعالیتهای بدنی در مدارس تنها به زنگ ورزش محدود نشود و شاهد پیامدهای مثبت برنامههای فعالیت بدنی مبتنی بر مدرسه در سطوح عملکرد یادگیری، سلامت روان، سبک زندگی و رفتار دانش آموزان باشیم. به خاطر داشته باشیم فعالیت بدنی در هر سطح، در کنار رژیم غذای مناسب به کنترل استرس و اضطراب دانشآموزان و درعینحال بهبود عملکرد آنها میشوند
کارشناس ارشد تربیتبدنی*