گزارشی از مشکلات حاشیه‌نشینی
رواج «اتاق‌نشینی» در تهران!
هزینه‌های زندگی در کلانشهرها تا حدی افزایش پیدا کرده که بنا به اذعان مدیرکل دفتر ستاد ملی بازآفرینی شهری، در شهر تهران «اتاق نشینی» در حال رواج یافتن است. به‌گزارش ایسنا، تراکم جمعیتی، نبود شغل مناسب، بالا بودن هزینه‌های معیشتی و هزینه‌های مسکن باعث ایجاد پدیده‌ای جدید در کلانشهرها شده است. بنا به‌گفته نریمان مصطفایی ـ مدیرکل دفتر ستاد ملی بازآفرینی شهری ـ «در شهر تهران، اتاق‌نشینی رواج پیدا می‌کند. در واقع اسکان نایابی رخ می‌دهد و اقشاری در جامعه داریم که بنا به‌دلایلی حتی نمی‌توانند واحد مسکونی رو به نزول هم پیدا کنند تا ساکن شوند». ازسوی دیگر بالغ بر ۱۹میلیون بدمسکن در کشور وجود دارد که از این تعداد ۱۱میلیون‌نفر حاشیه‌نشین هستند. این اقشار غالبا به‌دلیل توسعه ناتوازن و مشکلات ناشی از فقر در حاشیه شهرها و سکونتگاههای غیررسمی زندگی می‌کنند. براساس آمار، جمعیت حاشیه‌نشین از ۴.۵میلیون‌نفر در دولت اصلاحات به ۱۰ تا ۱۱میلیون‌نفر در پایان دولت‌های نهم و دهم رسیده است. دولت تدبیر و امید در شهریورماه سال ۱۳۹۳ سند ملی بازآفرینی شهری را به تصویب رساند. بر اساس این سند، ستاد بازآفرینی شهری شکل گرفت و متعاقب آن، جلسه‌های ستاد در تهران با حضور وزیر راه و شهرسازی و نمایندگان بیش از ١٩دستگاه اجرایی و همچنین در تمام استان‌ها با حضور استاندار و یا معاون وی و نمایندگان همین ١٩دستگاه و به‌همین‌ترتیب در تمام شهرستان‌ها تشکیل شد. مدیر کل دفتر ستاد ملی بازآفرینی شهری شرکت عمران و بهسازی شهری ایران حاشیه‌نشینی را مولود فقر شهری و توسعه نامتوازن شهرها دانست و گفت: وقتی برنامه آمایش نداریم یعنی توسعه فعالیت‌ها و جمعیت بر ساختار مناسب نیست، لذا طبیعی است اگر برنامه‌ریزی نباشد در یک گروهی از ساکنین که جزو فقرا و گروه‌های کم درآمد هستند در جای رسمی شهر نمی‌توانند ساکن شوند و لذا به دلیل شرایط ویژه‌ای که دارند در یک‌سری از مناطقی که از نظر قیمت، ساختار مناسب است سکنی می‌گزینند. نریمان مصطفایی با بیان اینکه در حاشیه شهرها یک‌سری چالش‌های اجتماعی، اقتصادی، زیستی وجود دارد، تصریح کرد: طبیعی است در جاهایی که برنامه‌ریزی شده نباشد یک‌سری مسایل و مشکلات را هم با خودش به همراه می‌آورد. مدیر کل دفتر ستاد ملی بازآفرینی شهری وزارت راه و شهرسازی در رابطه با مشکلات ساکنان این مناطق گفت: در گذشته اغلب ساکنان مناطق حاشیه نشین، فقرای روستاها بودند، ولی الان بحث جمعیتی تغییر رویه داده و از دهه ۸۰ به بعد اکثر مهاجران، تهیدست شهری به این مناطق ورود می‌کنند. این افراد قادر به تهیه مسکن در شهر نیستند و در این مناطق سکنی می‌گزینند. وی با اشاره به عنوان ساکنان حاشیه نشین کلانشهرها گفت: در گذشته فکر می‌کردند در حاشیه شهر جرم و جنایت اتفاق می‌افتد، لذا این حالت تخریبی داشت. اما درحال حاضر باتوجه به روندی که در شهرها طی شده یک زمانی اسکان غیر رسمی نامیده شد. به‌تدریج این اصطلاح را هم تغییر می‌دهیم چرا که هر کدام از این واژه‌ها اغتشاش مفهومی ایجاد می‌کند. واژه‌ای که مناسب دیده‌ایم تا بار منفی هم نداشته باشد «محلات هدف بهسازی و نوسازی و توانمندسازی» نام نهاده‌ایم. مصطفایی تاکید کرد: به‌دنبال مقاوم سازی و ارتقای این مسکن‌ها هستیم، معتقدم باید شرایط را برای افراد منعطف کنیم تا زمانی‌که شرایط را منعطف نکنید این مسئله ادامه پیدا خواهد کرد. فعلا مسکن‌هایی که ساخته شده مد نظر ما است. مدیر کل دفتر ستاد ملی بازآفرینی شهری با اشاره به اینکه در شهر تهران اتاق‌نشینی درحال رواج است، متذکر شد: در واقع اسکان نایابی درحال رخ دادن است و اقشاری در جامعه داریم که بنا به‌دلایلی حتی نمی‌توانند واحد مسکونی رو به نزول هم پیدا کنند تا ساکن شوند. وی به عمده‌ترین مشکلات ناشی از حاشیه‌نشینی اشاره کرد و گفت: در شهرستان بهارستان یکی از مشکلات ما تراکم جمعیتی است و مشکل دیگر این است که در روستاها نظارت نیست و می بینیم هفت یا هشت طبقه غیر اصولی ساخته می‌شود و یک‌باره با اتفاقی ساختمان ریزش می‌کند، لذا تراکم بالای جمعیتی و مقاوم نبودن مسکن و مسایل اجتماعی، مسایل بهداشتی و بیمای‌های مسری بر مشکلات این مناطق دامن می‌‌زند. مدیر کل دفتر ستاد ملی بازآفرینی شهری وزارت راه و شهرسازی یادآور شد: در این محلات تغییر نسل اتفاق افتاده و باید به این مسئله توجه کنیم دیگر نسل های سه و چهار نمی‌توانند همانند پدران خود زندگی کنند و وجود تبعیض را درک کنند و باید حتی‌الامکان به دنبال رفع تبعیض‌ها و نیازهای نسل‌های جدید باشیم. مصطفایی با بیان اینکه برای رفع این مشکلات باید یک اجماع کلی صورت بگیرد و مدیریت هماهنگ داشته باشیم، گفت: خوشبختانه در دولت تدبیر و امید آمده‌ایم کل دخیلان این کار را شناسایی کردیم، درحالت کلی در این فضا ۳۲دستگاه درگیر هستند، ما باید اینها را شبکه ببینیم و هرکسی بیاید نقش خودش را انجام دهد.