تصمیمات یکشبه و آشفتهبازار اقتصادی
ایجاد مافیا و رانت در اقتصاد بهدلیلِ تصمیمات یکشبه و بدون مطالعهایست که ازطرفِ تصمیمگیران گرفته میشود. دولت اکنون تصمیمگیرنده اصلی و تعیینکننده سیاستهاست. دولت زمانی اعلام کرد که ارز 4200تومان خواهد شد و فقط این ارز در دست یکعده خاص قرار میگیرد. طبیعتاً افرادی که به ارز نیاز دارند و در دستهبندی دولت جایی ندارند، نمیتوانند نیازهای ارزی خود را برطرف کنند؛ درنتیجه، بازاری دیگر برای تأمین ارز موردِنیاز شکل خواهد گرفت. اگر دولت ازابتدا با برنامه، تصمیمهای منطقی میگرفت که به چه کالاهایی ارز دولتی تعلق میگیرد، شرایط آشفته کنونی در بازار شکل نمیگرفت. مشکل کنونی، سیستمی و ساختاریست و سیاستهای اشتباه باعث بهوجودآمدن آن هستند. نباید برنامههای آنی و عجولانه را تنظیم کرد که توان اجرایی آن نباشد. اگر برنامهریزیهای درست صورت گیرد و طبق آن برنامهها پیش رود، مشکلی پیش نخواهد آمد. قوانین، مقررات، بخشنامهها و لوایح را دولت تنظیم میکند. بیشک مافیا اقتصادی نمیتواند این قانونها را تنظیم کند؛ تنها میتواند از فرصت پیشآمده سوءِاستفاده کند. زمانیکه زمینه برای فعالیت مافیای اقتصادی فراهم باشد و آنرا با دست خودمان ایجاد کنیم، زمین بازی که همان کشور و اقتصاد آن است، در دست این افراد قرار میگیرد. ازسویِ دولت گفته شد که نرخ ارز ۴۲۰۰تومان است؛ بیآنکه به راهکارها و مسائل مرتبط دیگر توجه شود. در اتاق بازرگانی حدود پنجسال است دنبال آن هستیم که یکسانسازی نرخ ارز اتفاق بیفتد و بارها پیشنهاد آن ازسویِ اتاق به دولت داده شده است. نرخ ارز باید پیشازاینها تعیین و تکرقمی میشد اما زمانش و اینکه با چه پشتوانهای اتفاق بیفتد، بسیار مهم است. دولت در سیاست ارزی اخیر راه را باز گذاشته و اعلام کرده است که تمام تقاضاها برای ارز و سکه را بدون محدودیت تأمین میکند؛ بنابراین، افراد اقدام به خرید سکه با تعداد بالا کردند و آنرا در سامانه بهثبت رساندند اما بعدازمدتی باایناشخاص برخورد شد؛ درصورتیکه ازنظرِ قانونی و عرفی کار خلاف و اشتباهی صورت نگرفته بود؛ اما چون تصمیم یکشبه و بدون برنامهریزی بود، سبب التهابات بازار اقتصادی و تورمها شد. حتی فردیکه چندهزار سکه خرید، بازداشت شد. امر بدیهیست که یک فرد عادی نمیتواند این تعداد سکه را خریداری کند و بیشک عملی خلاف قانون صورت گرفته اما باید دید چه تصمیم و ساختاری به او اجازه این خرید را داده است. دولت با تصمیمات خود موجب بهوجودآمدن مشکل میشود و درادامه تلاش میکند که ازاینروند جلوگیری کند. باید پرسید چرا ابتدا خود دولت چنین فضایی را مهیا میکند که بعدازآن بخواهد با صرف نیرویی بیشتر، مانع آن شود؟ افراد سودجو که روابط خاصی دارند، منتظر هستند که از چنین شرایطی استفاده کنند و نتیجه آن، نرخ ارزی خواهد شد که حتی در یک 24ساعت نمیتواند ثبات داشته باشد. پیشازاین هم کاهش نرخ سودهای بانکی سیاست اشتباهی بود؛ چراکه باعث شد مقدار کثیری پول سرگردان و خارج از خدمت بانکها تولید و باعث افزایش نقدینگیها شود و بهسمتِ سفتهبازی، خریدوفروش ارز، سکه و... جهت بگیرند. اگر ازابتدا برای این سیاستها محدودیت درنظر گرفته میشد و با هرکس که تعدی میکرد، برخورد صورت میگرفت؛ مشکل بهوجود نمیآمد. البته گفتنیست که رانتی وجود دارد که کسی میتواند هزارعدد سکه خریداری کند.
فریال مستوفی