پائین‌آوردن «تب» جهانی!

یکی‌از گروه‌هایی که بروز و شیوع آنفلوآنزا بین آنها می‌تواند خطرات جدی ایجاد کند؛ سالمندانی با بیش‌از 65سال هستند. براساسِ آخرین آمارهای سازمان ملل در سال گذشته میلادی، ۹۶۰‌میلیون‌نفر (معادل ۱۳‌درصد) از ساکنان زمین، از ۶۰‌سالگی عبور کرده‌اند؛ جمعیتی که سالانه سه‌درصد به تعداد آنها افزوده می‌شود؛ این رقم در ایران حدود پنج‌درصد از جمعیت است و براساسِ پیش‌بینی برخی جمعیت‌شناسان؛ تا سال ۱۴۳۰، سهم ۲۴‌درصدی از کل جمعیت کشورمان را به‌خود اختصاص خواهند داد. به‌عبارتی، توجه جدی به سلامت این گروه از جامعه نیز اهمیت بیشتری پیدا خواهد کرد. گزارش منتشره مرکز داده‌پردازی Statista در نهم ژانویه 2019، ایران را در رده کشورهایی قرار داده که نرخ واکسیناسیون سالمندان بالایِ‌65سال در آن حدود 30درصد است که رقم پائینی‌ست. 
اوایل دی‌ماه امسال بود که علی واشقانی (رئیس اداره بیولوژیک سازمان غذا و دارو) با‌بیانِ‌اینکه «سازمان بهداشت جهانی» افزودن دو واکسن «پنوموکوک» و «روتا ویروس» را به طرح واکسیناسیون توصیه کرده است، توضیح داد: «بر‌این‌اساس؛ وزارت بهداشت ورود واکسن روتا برای جلوگیری از ابتلا به نوعی از اسهال و پنوموکوک برای جلوگیری از ذات‌الریه را در برنامه خود دارد که ورود آن به شبکه واکسیناسیون، مستلزم تأمین منابع مالی‌‌ست». سيد محمد‌صادق غفورى (عضو انجمن گوارش و كبد ايران و متخصص داخلی) در گفت‌وگویی به‌تاریخ ۲۲ آذرماه ۱۳۹۷ با خبرگزاری باشگاه خبرنگاران جوان نیز درباره لزوم استفاده از واکسن آنفلوآنزا برای گروه‌های خاص توضیح داد: «افراد بالایِ‌۶۵‌سال و تمام کودکان بین شش تا ۲۴‌ماه، کودکان و بزرگسالان بین دو تا ۶۴‌سال؛ در‌صورتی‌که دچار مشکلات پزشکی مزمن مثل دیابت، نارسایی کلیوی، اختلال تولید گلبول قرمز و ایدز هستند؛ کودکان و بالغین مبتلا به آسم، کودکانی که تحت درمان مزمن با آسپرین هستند، زنانی که در‌طولِ فصل شیوع آنفلوآنزا باردار می‌شوند نیز باید از این واکسن استفاده کنند. همچنین، پزشکان، پرستاران و کارکنان بهداشتی که در بیمارستان یا آسایشگاه‌ها مشغول‌به‌کار هستند، باید از واکسن آنفلوانزا استفاده کنند».
گزارش 19 نوامبر 2018 مجله علمی،پزشکی Healthline آورده است: «در گستره جهانی، سالانه بین سه تا پنج‌میلیون‌نفر دچار گونه حاد آنفلوآنزا می‌شوند که حدود 290هزار تا 560هزارنفرشان را ازدست می‌دهیم. این‌درحالی‌ست‌که مطالعات انجام‌شده در سال 2017 نشان داده که با یک برنامه منظم واکسیناسیون می‌توان این میزان را در کودکان دستِ‌کم به‌نصف کاهش داد». 

گرچه ابتلا به آنفلوآنزا باعث عذاب خیلی‌ها می‌شود اما در شرایطی خاص و برای عده‌ای از افراد می‌تواند حادتر بوده و به عامل تهدیدکننده زندگی‌شان تبدیل شود؛ اطفال، آدم‌های دچار یک‌سری بیماری‌های زمینه‌ای و سالمندان، همیشه درمعرضِ خطرات بالاتری از عفونت‌های ناشی از آنفلوآنزا قرار داشته که می‌تواند منجر به مرگ آنها نیز شود. گزارش نهم ژانویه 2019 مرکز داده‌پردازی Statista آورده: «سالانه بیش‌از 650هزارنفر در جهان دراثرِ ابتلا به آنفلوآنزا می‌میرند که البته در کشورهای صنعتی عمدتاً این مرگ‌ومیرها در افراد بالایِ‌65سال رخ می‌دهد. ازاین‌رو، واکسیناسیون سالمندان در این کشورها علیه بیماری آنفلوآنزا به‌صورتِ برنامه‌ای منظم انجام می‌شود». در این گزارش آمده است که کره جنوبی و مکزیک، بالاترین میزان (بیش‌از 80درصد) ایمن‌سازی در مقابل آنفلوآنزا را برای سالمندان دارند؛ هرچند کشورهای صنعتی مانند اسپانیا، ژاپن و فرانسه نیز اگرچه ضرورت این امر را دریافته‌اند؛ اما تاکنون توانسته‌اند تنها نیمی از جمعیت بالایِ‌65سال خود را طی برنامه واکسیناسیون عمومی، ایمن سازند. آخرین گزارش «نرخ واکسیناسیون آنفلوآنزا» که توسط کارشناسان «سازمان همکاری و توسعه اقتصادی» (OECD) منتشر شده نیز نشان می‌دهد که کشورهایی نظیر آلمان، نروژ و دانمارک نیز به این برنامه پیوسته‌اند و تاکنون موفق شده‌اند که نرخ ایمن‌سازی سالمندان خود مقابل آنفلوآنزا را از 30درصد فراتر ببرند. البته باید توجه داشت که برنامه ملی «واکسیناسیون آنفلوآنزا» برای سالمندان درواقع، تنها منحصر به اقدامات دولتی نبوده و در کشورهایی نظیر برزیل، از سال 1999 این کمپین‌های مردمی بوده‌اند که زیرِنظر دولت، برنامه ایمن‌سازی را به‌صورتِ رایگان برای مردم انجام می‌دهند. ناگفته نماند که براساسِ یافته‌های «سازمان بهداشت جهانی» (WHO) که نتایج آن در تاریخ هفتم ژانویه 2019 در سایت این مجموعه به‌انتشار رسید؛ ایمن‌سازی توسط واکسیناسیون، الزاماً به‌معنای کاهش نرخ مرگ‌ومیر ناشی از عفونت‌های جدی آنفلوآنزا در سالمندان و اطفال نبوده و چگونگی و زمان گسترش ویروس و شرایط سازمان‌های بهداشتی و درمانی جوامع درخصوصِ مراقبت‌های لازم درمانی نیز عواملی تأثیرگذار هستند. محققان این مرکز همچنین عنوان کرده‌اند که برعکس جوامع توسعه‌یافته و غنی؛ مرگ‌ومیر به‌علتِ آنفلوآنزا در کشورهای فقیر و درحالِ‌توسعه، عمدتاً در اطفال و کودکان رخ می‌‌دهد. در نمایه مقابل، کشورهایی با بیشترین سطح از ایمن‌سازی سالمندان با بیش‌از 65سال سن فهرست شده‌اند.