اشتغال ارزان و پایدار در صنایع‌دستی
نقش فرصت‌های بومی در بهبود بازار کار
صنایع‌دستی به‌عنوان ظرفیتی گسترده و دارای قابلیت آموزش و توسعه، با اندک سرمایه، نقشی مهم در کمک و ایجاد اشتغال پایدار؛ به‌ویژه در مناطق روستایی دارد. صنایع‌دستی و هنرهای سنتی، بخش ارزشمندی از میراث فرهنگی گذشتگان ماست و در شرایط فعلی جامعه که مسئله بیکاری و ایجاد اشتغال، مهم‌ترین دغدغه مسئولان به‌حساب می‌آید؛ می‌تواند نقشی مؤثری در اشتغال و توسعه فرهنگی، هنری، اقتصادی و صنعتی داشته باشد. در‌شرایطی‌که خشکسالی‌های چندساله مهاجرت روستاییان را بر‌اثر بیکاری و کاهش سطح درآمد در‌پی داشته؛ رونق صنایع‌دستی با حداقل سرمایه نه‌‌تنها موجب اشتغال در روستاها می‌شود؛ بلکه منبع درآمد مهمی نیز برای خانوارهای روستایی ایجاد می‌کند. مثلاً، صنعت «توبافی» روستای «خراشاد» بیرجند با تنوع و کیفیت بالایی که دارد، موردتوجه گردشگران خارجی قرار گرفته است و این مسئله باعث شد تا امسال این روستا به‌عنوان روستای هدف هنر دستی «توبافی» یا «حوله‌بافی» به‌ثبت جهانی برسد و اشتغال‌زایی و درآمد خوبی برای مردمان منطقه ایجاد کند.
سال جاری چهار‌میلیارد‌تومان تسهیلات به صنعتگران خراسان جنوبی پرداخت شده که باید در‌کنار‌آن، آموزش‌های صنایع‌دستی نیز به صنعتگران ارائه شود تا محصولات کیفی و متناسب با نیاز بازار تولید شود. یکی از مشکلات صنعتگران خراسان جنوبی، نبود بازاریابی محصولات تولیدی آنان است که اگر خرید تضمینی این محصولات توسط دولت انجام شود؛ صنعتگران دغدغه‌ای برای فروش تولیدات خود نخواهند داشت. هم‌اکنون 80 رشته صنایع‌دستی در خراسان جنوبی شناسایی شده که از‌این‌تعداد، 40 رشته در استان فعال است و تاکنون از این ظرفیت بزرگ، درجهت اشتغال‌زایی به‌خوبی استفاده نشده است.
دهیار روستای جهانی توبافی خراشاد گفت: «در‌حالِ‌حاضر، در روستای خراشاد دو شرکت تعاونی زنان درزمینه صنایع‌دستی فعال است». فاطمه صادقی افزود: «هم‌اکنون 400نفر در روستای خراشاد درزمینه تولید حوله دستباف فعالیت دارند و رونق این صنعت دستی نقشی مهم در اشتغال مردم؛ به‌خصوص زنان این روستا داشته است». وی عنوان کرد: «در این شرایط کم‌آبی حاکم بر منطقه، رونق صنایع‌دستی نقش مهمی در اشتغال روستاییان دارد. درحال‌حاضر 170 کارگاه توبافی در روستای خراشاد فعال است». صادقی اظهار داشت: «در آذرماه امسال، روستای خراشاد به‌عنوان روستای هدف هنر دستی توبافی به‌ثبت جهانی رسید. این اقدام باعث شده تا تعداد کارگاه‌های حوله‌بافی در این روستا افزایش یابد». وی گفت: «به‌دلیل کیفیت خوب دستباف‌های روستای خراشاد مشکلی درزمینه بازاریابی و فروش محصولات خود نداریم و سفارش خارج‌از‌کشور نیز داریم». دهیار روستای جهانی خراشاد افزود: «تمام حوله‌های دستباف تولید‌شده در روستای خراشاد، از صفر تا صد به‌صورت طبیعی تولید می‌شود که اشتغال‌های جانبی خوبی درزمینه پرورش کرم ابریشم، ریسندگی، رنگ‌ریزی، برپا‌کردن دار توبافی و فروش ملزومات صنعت توبافی ایجاد شده است». صادقی عنوان کرد: «رونق صنایع‌دستی در روستاها نقش مهمی در ایجاد اشتغال دارد و باید برای بازاریابی و فروش، صنایع‌دستی با مواد طبیعی و با کیفیت بالا تولید شود».
مدیر یکی از شرکت‌های تولید جاجیم در روستایی در قاینات نیز گفت: «درحال‌حاضر، در روستای روم این شهرستان 73نفر درزمینه تولید جاجیم‌بافی فعالیت دارند که با اجرای طرح توسعه جاجیم‌بافی، اشتغال این روستا به 107نفر افزایش خواهد یافت». رضا رضاپور افزود: «حدود 40درصد مردم روستای روم درزمینه تولید جاجیم بافی فعالیت دارند که با رونق آن، اشتغال خوبی در این روستا ایجاد شده است». وی بیان کرد: «به‌‌طورمتوسط، در سال گذشته هر نفر در روستای روم ماهانه 825هزارتومان درزمینه تولید جاجیم‌بافی درآمدزایی داشته است». وی گفت: «به‌دلیل کیفیت خوب جاجیم تولیدی، مشکلی درزمینه فروش نداریم؛ سالانه 70هزار‌مترمربع جاجیم در این روستا تولید و به 200هزار‌قلم کالا تبدیل می‌شود و به فروش می‌رسد». وی عنوان کرد: «امسال، تولید و فروش جاجیم در روستای روم 50درصد رشد داشته و تمام محصولات تولیدی این شرکت تعاونی به‌فروش رسیده است». این کارآفرین خراسان جنوبی بابیان‌اینکه صنایع‌دستی، یکی از بخش‌های اشتغال‌زا و مؤثر جامعه است، اضافه کرد: «صنایع‌دستی، یکی از بهترین ظرفیت‌های استان برای ایجاد اشتغال، افزایش صادرات و تولید ثروت است».
معاون صنایع‌دستی اداره‌کل میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری خراسان جنوبی نیز گفت: «80رشته صنایع‌دستی در این استان هست که از‌این‌تعداد، 40 رشته فعال است». حسین عباس‌زاده افزود: «در استان، بیش از شش‌هزار صنعتگر فعالیت دارند که جاجیم‌بافی، سفالگری، برک‌بافی، ترکه‌بافی، سفره‌بافی، پارچه‌بافی سنتی، بافته‌های قالی و گلیم‌بافی؛ از رشته‌های صنایع‌دستی پر‌رونق هستند». وی ادامه داد: «صنعتگران استان در‌کنار هنرهای سنتی، در رشته‌های ملی صنایع‌دستی؛ از‌جمله کار روی شیشه، صنایع فلز، صنایع چوب و سنگ‌های قیمتی نیز فعالیت دارند». عباس زاده اظهار داشت: «صنایع‌دستی، زمینه مطلوبی برای اشتغال‌زایی دارد؛ به‌طوری‌که میتوان گفت که فعالیت درزمینه صنایع‌دستی، عامل مؤثری بر افزایش درآمد خانوار محسوب می‌شود». وی عنوان کرد: «فعالیت زنان روستایی درزمینه صنایع‌دستی به‌عنوان مکمل اقتصاد کشاورزی و دامداری، مانع از مهاجرت دائمی یا فصلی روستاییان می‌شود و منبع درآمد مکملی برای این خانواده‌هاست». معاون صنایع‌دستی اداره‌کل میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری خراسان جنوبی گفت: «با ایجاد بازارچه‌های دائمی صنایع‌دستی و کارگاه‌های صنایع‌دستی در استان، میتوان زمینه جذب گردشگر، معرفی بیشتر و بهتر استان به سایر مناطق و همچنین ایجاد زمینه‌های اشتغال را فراهم کرد». عباس‌زاده، پرداخت تسهیلات به صنعتگران را از راه‌های ایجاد اشتغال پایدار در‌حوزه صنایع‌دستی دانست و افزود: «با این اقدام، میتوان آنها را درجهت تولید بیشتر و بهتر صنایع‌دستی و ورود به بازار سایر استان‌ها حمایت کرد». وی گفت: «با‌توجه‌به 19سال خشکسالی در خراسان جنوبی؛ صنایع‌دستی به‌دلیل نداشتن نیاز به منابع آبی می‌تواند جایگزین خوبی برای افزایش معیشت و اقتصاد خانوارهای روستایی باشد». عباس‌زاه عنوان کرد: «در سال جاری، بیش از چهار‌میلیارد‌ریال فروش انواع صنایع‌دستی در استان را داشته‌ایم که فروش آن نسبت به مدت مشابه سال قبل، افزایش یافته است». وی گفت: «اشتغال ایجاد‌شده در بخش صنایع‌دستی، بسیار ارزان‌تر از سایر بخش‌هاست؛ زیرا با حداقل سرمایه و مکان میتوان شغل پایدار و کمک‌اشتغال ایجاد کنیم». معاون صنایع‌دستی اداره‌کل میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری خراسان جنوبی بیان کرد: «بازاریابی صنایع‌دستی استان نسبت به چند سال گذشته بسیار خوب است؛ بازاریابی صنایع‌دستی بر‌عهده خود صنعتگران است و اداره‌کل میراث فرهنگی استان، فروش صنایع‌دستی را با ایجاد نمایشگاه یا معرفی صنعتگران به نمایشگاه‌های منطقه‌ای و بین‌المللی تسهیل می‌کند». عباس‌زاده حضور در نمایشگاه‌های بین‌المللی صنایع‌دستی را برای معرفی و راه‌یابی صنایع‌دستی کشورمان به بازارهای جهانی بسیار تأثیرگذار دانست و افزود: «طی چند‌سال‌گذشته هنرمندان صنایع‌دستی با‌حضور در نمایشگاه‌های بین‌المللی توانسته‌اند محصولات خود را به جهانیان عرضه کنند».
نماینده مردم شهرستان‌های بیرجند، درمیان و خوسف در مجلس شورای اسلامی نیز دراین‌زمینه گفت: «با‌توجه‌به شرایط خشکسالی و کم‌آبی ناشی‌از‌آن در خراسان جنوبی؛ باید ایجاد اشتغال در بخش صنایع‌دستی موردتوجه جدی قرار گیرد». حجت‌الاسلام سید محمد‌باقر عبادی افزود: «خراسان جنوبی، صنایع‌دستی منحصر‌به‌فردی دارد که میتوان از آن برای ایجاد اشتغال و رشد اقتصادی تولیدکنندگان بهره گرفت». وی با‌تأکید‌براینکه سرمایه‌گذاری بر روی صنایع‌دستی، یکی از راه‌های ارزان و مناسب برای اشتغال‌زایی‌ست، اضافه کرد: «هزینه اشتغال در بخش‌های دیگر اقتصادی بالاست؛ اما در بخش صنایع‌دستی میتوان با هزینه‌های کم، اشتغال‌زایی کرد». عبادی یادآور شد: «صنایع‌دستی، ظرفیتی بزرگ برای اشتغال‌زایی در این بحران کم‌آبی دارد. اگر‌چه گام‌های خوبی در رونق صنایع‌دستی برداشته شده؛ اما هنوز نتوانسته‌ایم از همه ظرفیت‌های آن برای اشتغال‌زایی در استان استفاده کنیم». وی عنوان کرد: «میتوان با توسعه صنایع تبدیلی و بسته‌بندی در بخش کشاورزی و ترویج صنایع‌دستی در روستاها، علاوه‌بر اشتغال و سود‌آوری؛ زمینه را برای مهاجرت معکوس فراهم کرد؛ همچنین، صنعت دستی کمک اشتغالی خوبی برای ایام بیکاری خانواده‌های روستایی‌ست». نماینده مردم شهرستان‌های بیرجند، درمیان و خوسف در مجلس شورای اسلامی اظهار داشت: «باید آموزش صنایع‌دستی براساس نیازهای روز بازار و با هدف افزایش کیفیت محصولات به روستاییان ارائه شود. افزایش کیفیت محصولات صنایع‌دستی و بازارپسند‌ی این تولیدات، نیازمند آموزش‌های مختلف است». عبادی با‌تأکید‌براینکه بازار فروش به‌عنوان آخرین حلقه این زنجیره به‌دست فراموشی سپرده شده؛ گفت: «باید زمینه فروش صنایع‌دستی برای صنعتگران تسهیل شود». وی درپایان تأکید کرد: «خرید تضمینی محصولات صنایع‌دستی، مهم‌ترین و بهترین راه‌کار برای حمایت از صنعتگران توسط دولت است؛ با این اقدام، صنعتگران دغدغه فروش محصولات خود را دیگر نخواهند داشت».
حکیمه مصطفایی/ ایرنا