آغازی بر قرن دوم تئاتر دانش‌آموزی

در عصر كنونی، استفاده از امكانات فراوان و متنوع رسانه‌ای و ارتباطی، تعاریف جدیدی را به دنیای تئاتر وارد كرده. هنرمند تئاتر با بهره‌گیری از این امكانات به‌خوبی می‌تواند آنچه را در ذهن دارد و از قوه تخیل او می‌گذرد، در صحنه به‌تصویر بكشد. عناصر تصویری در صحنه نمایش جلوه‌گری می‌کنند و تصاویر بصری ویژه و ماندگاری را از اجرای یك نمایش به‌جا خواهند گذاشت. متن به‌تنهایی بار نمایش را به‌دوش نمی‌کشد؛ بلكه همه تکنولوژی‌هایی كه می‌تواند در صحنه تئاتر خودنمایی كنند، در کنار كارگردان و گروه اجرایی هستند. قطعاً دانش‌آموزان نیز با پیشرفت‌های تكنولوژی دنیای امروز همسو هستند و به‌خوبی در آثار نمایش عروسكی و نمایش‌های صحنه‌ای آنها این گام روبه‌جلو را می‌توان مشاهده كرد. هرچند یک تئاتر باید در ابتدا و در ذات خود با بهره‌گیری از یک نمایشنامه‌ خوب، اثری قابل‌قبول باشد و این امكانات، ظرفیت‌هایی هستند كه تئاتر را غنا می‌بخشند.
نباید فراموش كنیم كه منظور از نمایش دانش‌آموزی، نمایشی‌ست كه دانش‌آموزان، محور اصلی و اكثر اجزای تشکیل‌دهنده آن؛ اعم از متن، كارگردانی، بازیگری، عوامل صحنه و فنی باشند كه برپایه رغبت‌ها، عواطف، خلاقیت و میل به تجربه ایشان شكل می‌گیرد. مربیان آگاه، با شناخت از عملكرد نمایش به‌طرقِ مختلف از آن در محیط مدرسه استفاده می‌کنند.
تئاتر در آموزش و پرورش، در زمره فعالیت‌های فوقِ‌برنامه تعریف‌شده؛ هرچند دانش‌آموزان در دوره اول متوسطه در درس فرهنگ و هنر به‌طورِکلی با این هنر آشنا می‌شوند اما می‌توان امیدوار بود كه رسانه تئاتر و فیلم بیش‌ازپیش جایگاه خود را در کلاس‌های درس باز کند. اگر معلمان، با قابلیت‌های تئاتر و تأثیرات ماندگار فیلم آشنا شوند، به‌راحتی می‌توانند از آنها در آموزش‌های خود بهره گیرند.
معاونت پرورشی آموزش و پرورش پس‌ازآنکه هفته سرود و نمایش را در سال تحصیلی 1396-1397به‌صورتِ آزمایشی در استان فارس به‌اجرا درآورد، در سال تحصیلی جاری (97-98) به‌صورتِ دستورالعمل ویژه‌ای شیوه‌نامه برگزاری هفته سرود و نمایش را به مدارس ابلاغ کرد که در آن، پیشنهادهایی مطرح شده بود كه تمام مدارس به‌راحتی و بی‌اینكه به مربی متخصص تئاتر دسترسی داشته باشند، می‌توانستند یك یا چند مورد از آنها را در مدرسه به‌اجرا دربیاورند تا نام تئاتر در مدرسه طنین‌انداز شود. پیشنهادها ازاین‌قبیل بود:
1. نصب پوستر هفته نمایش مدارس در مدرسه
2. تشكیل گروه‌های نمایش كلاسی باتوجه‌به ظرفیت آموزشگاه
3. ثبتِ‌نام دانش‌آموزان عضو گروه‌های تئاتر در سامانه همگام
4. تهیه متن مناسب با اهداف نمایش دانش‌آموزی توسط مربیان پرورشی و معلمان برای گروه‌های تشکیل‌شده در مدرسه
5. انتخاب مربی فنی و هدایت‌کننده گروه از بین دبیران علاقه‌مند یا اولیای متخصص
6. برنامه‌ریزی جهت تمرین و آماده‌سازی نمایش‌ها درطولِ‌ سال تحصیلی
7. قرائت بیانیه‌ هفته نمایش مدارس در مراسم آغازین توسط یكی از دانش‌آموزان
8. معرفی هنر تئاتر و گرایش‌های مختلف آن با دعوت از پیش‌كسوتان، هنرمندان تئاتر، معلمان هنر و اولیای علاقه‌مند در مراسم آغازین
9. تجلیل از دانش‌آموزان، مربیان، اولیاء، پیش‌كسوتان فعال دراین‌حوزه با روش‌های جذاب و خلاقانه
10. اجرای تئاترهای كوتاه برگرفته از حکایت‌های مذهبی باعنوانِ تئاتر بین دو نماز در نمازخانه مدرسه
11. استفاده از قابلیت‌های هنر نمایش در تدریس دروس درطولِ سال تحصیلی؛ به‌ویژه در‌این‌هفته
12. اجرای نمایش‌های كوتاه یا تک‌نفره در مراسم آغازین و کلاس‌های درس پس از تائید محتوا توسط مدیر مدرسه (نقالی، مونولوگ، استندآپ‌کمدی، نمایش خیابانی، نمایشنامه‌خوانی و ...)
13. فراهم‌کردن شرایط تمرین و اجرای نمایش‌های مدرسه كه قصد شركت در مسابقات فرهنگی و هنری دارند، در زمینه‌های نمایش صحنه‌ای، نمایش عروسكی، نقالی، نمایشنامه‌خوانی؛ با همكاری انجمن اولیای دانش‌آموزان در مدرسه
14. تهیه بانك نمایشنامه دانش‌آموزی در كتابخانه مدرسه با استفاده از نمایشنامه‌های چاپ‌شده موردتائید آموزش و پرورش و سایت‌های وزارت آموزش و پرورش
15. برگزاری کارگاه‌های آموزشی درخصوصِ تئاتر در ساعات درس هنر یا درس پرورشی
16. انجام بازی‌های نمایشی در كلاس درس یا حیاط مدرسه به هدایت مربیان دانش‌آموزان
17. تولید روزنامه‌دیواری متناسب محتوای مربوط به هنرهای نمایشی
18. اجرای برنامه‌های پیشنهادی و خلاقانه همكاران فرهنگی مرتبط با هفته نمایش مدارس
19. تماشای تئاترهای مناسب، در سالن‌های تئاتر درصورتِ‌امكان و در‌‌ قالب اردوی درون‌شهری دانش‌آموزان
20. فراهم‌کردن زمینه اجرای نمایش گروه‌های نمایشی كه دارای مجوز اجرا از اداره آموزش و پرورش هستند‌، در مدرسه
این اقدام ازسویِ برنامه‌ریزان كلان آموزش و پرورش، این نوید را به دانش‌آموزان علاقه‌مندِ فعالیت‌های هنری در مدرسه می‌دهد كه متولیان امر، از پرداختن دانش‌آموزان به فعالیت‌های تئاتر در مدرسه حمایت می‌کنند.
دانش‌آموزان علاقه‌مند با بهره‌گیری از كتب درسی خود و معلمان هنر و ادبیات یا با مشورت با اهالی فن دراین‌زمینه می‌توانند به فعالیت نمایشی بپردازند و كسب تجربه کنند. دانش‌آموزانی كه علاقه‌مند هستند تا نمایش‌های گروه خود را درمعرضِ دید و قضاوت دیگران قرار دهند، درطولِ سال تحصیلی می‌توانند به‌بهانه شركت در جشنواره در چهار سطح مدرسه، شهرستان/منطقه، استان و کشور به اجرای نمایش بپردازند که برگزیدگان آن در مقطع دوم متوسطه می‌توانند آثار خود را در جشنواره کشوری این رویداد به‌اجرا برسانند.
امسال در دبیرخانه کشوری این دوره از جشنواره، 263 اثر مشترک از دانش‌آموزان پسر و دختر از سراسر کشور موردِبررسی و ارزیابی داوران قرار گرفت که 48 اثر در گرایش‌های نمایش صحنه‌ای، نمایش عروسکی و نمایشنامه‌خوانی به این دوره راه یافتند. در بخش نقالی نیز از میان 59 اثر برگزیده استان‌های سراسر کشور 24 نقال به مرحله نهایی دعوت شدند. علاقه‌مندان به تماشا و پژوهش در عرصه تئاتر دانش‌آموزی می‌توانند در روزهای 22، 23، 29 و 30 مردادماه در «پردیس تئاتر تهران» به تماشای آثار بنشینند.
*دبیر سی‌وهفتمین جشنواره
هنرهای نمایشی دانش‌آموزان سراسر کشور