در نمایشگاه تازه مهدی منصوری چه میگذرد؟
اَبراِنسانی که هرشب چراغهای گالری را خاموش میکند!
شهلا اسلامی/یک اینستالیشن،پرفورمنس و عکس و چیدمان روی آینه، لحظاتی بسیارمتفاوت را اینروزها در «گالری گلستان» پدید آورده است؛ ازجملهاینکه هرشب ساعت ۷ عصر چراغهای این گالری برای نیمساعت خاموش میشود. «اَبراِنسان» عنوان کنجکاویبرانگیز تازهترین مجموعه آثار مهدی منصوریست؛ او که بهعنوانِ عکاس شناخته میشود؛ در سالهای اخیر، از رسانه معاصر عکس برای خلق مدیومهای تازه بهره میبرد و با تجربهگرایی آثاری را میآفریند که سخت بتوان آنها را در دستهبندیهای هنری جای داد. ازاینرو، مجموعه «مادام باترفلای» او نیز که سهسالپیش در همین گالری بهتماشا بود؛ ازسوی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی بهعنوانِ سبک منحصربهفرد ثبت شد.
منصوری در تجربه تازهاش، اینستالیشنی جالب دارد که در ویترین «گالری گلستان» چیدمان شده است و هرشب ساعت ۷ چراغهای «گالری گلستان» بهمدتِ نیمساعت خاموش میشود تا این اثر که روایتی معناگرا از کهکشان «اَبراِنسان» است، به چرخش و گردش درآید اما آنچه در بدو ورود توجه مخاطبان را جلب میکند، حضور شخصیتهای شناختهشده در عکس و چیدمانهای این هنرمند جوان است: لیلی گلستان، علیرضا سمیعآذر، الناز شاکردوست، پویا آریانپور، صنم حقیقی، حوری قویمی و ... البته فیگور این شخصیتها چنان در فرم آثار غرق است که مخاطب برای یافتن هریک باید در هر اثر جستوجوگری کند.
منصوری در بخشهایی از بیانیه نمایشگاه «اَبراِنسان» نوشته: «سال 2021 لئو در مقام یک شمن ظاهر میشود ... اتفاقهای عجیبوغریب و دوبار تجربه نزدیک به مرگ، او را به این مرحله از زندگیاش رسانده است. او تبدیل به اَبراِنسانی شده که نه زن است و نه مرد؛ نه حیوان است و نه انسانوار ولی درعینِحال از تمام تواناییهای آنها برخوردار است. پیشرفت علم پزشکی و تکنولوژی او را تبدیل به موجودی نامیرا کرده که تواناییهای خارقالعادهای دارد اما همچنان عواطف و احساساتش همچون تأثیر سیارات بر زمین بر قلب او حاکم هستند و هرلحظه با انعکاسی تازه نقشی جدید خلق میکنند. او با این سیارات، محصور شده است که گویا اگر بتواند فراسوی این احساسات و افکار را ببیند، آگاه میشود که نظارهگر خویشتن است». او در تکمیل این مفهوم میگوید: «اَبراِنسان را با الهام از رویکرد هنری متیو بارنی و جکسون پولاک خلق کردم. درونمایه آثارم درخصوصِ دغدغههای ازلی مثل عشق، مرگ و تمام چیزهاییست که انسان با آن درگیر است و او را بهچالش میکشد؛ درعینِحال، این آثار بشارت میدهد که انسان میتواند بهحدی برسد که قائمبهذاتش باشد».
وجهاشتراک همه آثار مهدی منصوری در «اَبراِنسان»، استفاده از آینه است که این اشتراک حتی دررابطهبا گویهایی که با رنگهای مختلف آرایه شدهاند و در ویترین «گالری گلستان» خودنمایی میکنند هم بهچشم میخورد. گویهایی که بستر روایت اینستالیشن هستند و روی آنها آثاری از رنگهای مختلف دیده میشود. یک شمع نیز در لابهلای گویها روشن است. منصوری دررابطهبا این گویها به میهمانانش میگوید: «بعضی از این گویها را یکساعته آماده کردم اما بعضیدیگر را ماهها طول کشید تا بتوانم آماده کنم و رنگها را روی آنها قرار دهم».
در قسمت دیگری از نمایشگاه، تابلویی باعنوانِ «تعادل» را میبینید که در آن، دونفر دیده میشوند که روی زمین، وارونه خوابیدهاند و گویهای آینهایِ مشکی در دست دارند. در تابلوِ دیگری باعنوانِ «زایش»، دونفر جنینوار درخود مچاله شدهاند و بازهم گویهایی آینهای را در آغوش گرفتهاند و چهره مانکنی هم در میان تصویر بهچشم میخورد؛ اطراف اثر به طرحی از موزاییکهای سنتی مزین است. بستر آینهای تمام آثار سبب میشود تا مخاطب، خود را در متن هر اثر ببیند که همین، چالش تازهای برای او میآفریند. مهدی منصوری درباره ایده بهکاربردن آینه در آثارش، توضیح داد: «آینه همیشه در کارهایم بوده است؛ زیرا آنرا دوست دارم و برای من، مفهوم زیادی دارد. وقتی آدمها روبهروی همدیگر قرار میگیرند هم مانند آینه هستند. مولانا میگوید که بهترین کاریکه یک دوست میتواند بکند ایناستکه صاف و بدون قضاوت و حسادت جلوی شما بایستد تا یک آینه بشود و شما خود را ببینید. در آثار من، همه تصویرها روی آینه است و وقتی تصویرها پاک شود، آینه میماند که مهمترین موضوع برای من، همین است». او درباره فیگورهایی که از شخصیتهای مختلف در آثارش بهره برده است، گفت: «این مجموعه، برگرفته از افرادیست که روی من تأثیرگذاری زیادی داشتهاند».
منصوری درباره روح تجربهگرایش در خلق آثاری هنری و مبحث خلاقیت توضیح داد: «بهنظرم خلاقیت فیالبداهه میآید و هنر، چیزی جز آفرینش مداوم نیست. زمانیکه هنرمند سعی میکند فکر نکند و دریافت داشته باشد، این دریافتها انگار از جایی دیگر، جایی بیرون از وجود هنرمند میآیند؛ وگرنه اگر آنچیزی باشد که درون هنرمند وجود دارد، دیگر نمیتوان نام آنرا خلاقیت گذاشت. مثل اینترنت که به شبکهای وصل میشوید و اطلاعات را دریافت میکنید؛ خلاقیت هم همین است. حالا اینکه بتوانی خودت را دراینلحظه نگه داری، هنر میخواهد و بهنظرم هنرمند یعنی همین؛ هر انسانیکه بتواند خودش را دراینلحظه نگه دارد، بهنوعی هنرمند است».
او همچنین اضافه کرد: «ساخت این مجموعه، سهسال زمان برده است؛ یعنی از سال 95 که آخرین نمایشگاهم برگزار شد تا کنون، درحالِساخت این مجموعه بودهام».
لیلی گلستان؛ مدیر «گالری گلستان» دررابطهبا تفاوت آثار مهدی منصوری نسبت به سایر هنرمندان گفت: «تفاوت او با دیگران، نوآوری در کارهایش است. او توانسته که سبکی را ابداع کند که پیشازاین بهاینصورت وجود نداشته است». گلستان درخصوصِ نمایشگاه «اَبراِنسان» گفت: «حتماً نظرم خیلی خوب بوده که برایش نمایشگاه گذاشتهام. این نمایشگاه را خیلی دوست دارم؛ چون در آن، فکر و ایده وجود دارد و بسیارهم خوب اجرا شده است». او درباره اینکه دورنمای این هنرمند را چطور میبیند؟ گفت: «این هنرمند، چندسالی هست که با من کار میکند و هربار از بار پیش، بهتر شده و پیشرفت محسوس کرده. هنرمندیست جستوجوگر و باانگیزه و پرشور که خوب میخواند و بسیار میپرسد. من در کمتر جوان هنرمند، این کنجکاوی و شور را میبینم؛ پس دورنمای درخشانی برایش پیشبینی میکنم». گلستان همچنین دررابطهبا وجهتفاوت نمایشگاه «اَبراِنسان» مهدی منصوری با نمایشگاه قبلش؛ یعنی «مادام باترفلای» گفت: «نمایشگاههای قبلی، همه عکس بودند اما همان عکسها هم متفاوت بودند و نوآوریهای زیادی در آنها دیده میشد».
گفتنیست؛ نمایشگاه «اَبراِنسان» تا چهارشنبه 13 آذرماه 98 در «گالری گلستان» بهنشانیِ تهران، دروس، خیابان کماسایی، پلاک ۳۴ دایر و میزبان علاقهمندان است.