کتاب و کتاب‌خوانی؛ تجلی حیات جامعه است
*حجت‌الاسلام حاج شیخ‌علی واشقانی فراهانی
کارکرد کتاب در تاریخ بی‌همتا بوده و درطولتاریخ سخن بنیادی در هدایت مردم داشته و همچنان دارد. در جامعه بشریت کتابی که هدایت‌کننده عموم مردم در جهان است کتاب خدای رحمان و داناست. حضور کتاب در هر خانواده‌ای و اجتماعی در جامعه نماد فرهنگ آن ملت است. کتاب از ازل تا ابد نقش مبنایی داشته و آرامش انسان از دوستی و مطالعه کتاب سرچشمه می‌گیرد. فاصله انسان از کتاب حرکت انسان در چالش تصمیمات در زندگی و جامعه قرارگرفتن است. انسان همان‌طورکه برای حفظ سلامت بدن نیاز مبرم به غذای سالم و تفریح مفید و منزل مناسب دارد تا مبتلا به معضلات جسمی نشود، بر‌همین‌لحاظ برای حفظ روح و روان (معنویات) خویش به کتاب مفید و ارزشمند نیاز مبرم دارد. به‌هر‌حال زمانی بدن انسان و روان آن مطلوب خواهد بود که توسط کتاب و کتاب‌خوانی آگاهی لازم را دریابد تا بتواند در عرصه اجتماع در خدمت مردم باشد. بدیهی‌ست؛ صعود و نزول و حیات و ممات جامعه و همچنین روشنایی و تاریکی هر انسانی از ازل تا ابد از کتاب و قلم و مطالعه و نوشتن و حفظ آن و انتشار‌دادن است که تسری در تمام زوایا به حیات و ممات جامعه دارد و عمل به این‌ها نیز نشئت می‌گیرد. باید یادآور شد که یکی از رسالت‌های پدرومادر این‌است‌که به فرزند خویش نوشتن و خواندن را بیاموزد و این‌موضوع در ادبیات اسلام تجربه شده است و دیگر اینکه نباید مطالعه تخصصی که هدف از مطالعه آن‌ها دریافت مدرک است، مانع از مطالعه کتب دیگر شود. آری کتاب‌های درسی در زمان خودشان خوانده می‌شود که لازم و ضروری‌ست و باید هم چنین باشد؛ اما نه به‌این‌معناکه از مطالعه کتاب‌های دینی و تاریخ و احادیث و قرآن، خود را بی‌نیاز کرد. همچنان‌که حیات مخلوقات به آب و طبیعت است، حیات انسان نیز به کتاب خدا و نهج‌البلاغه و نهج‌الفصاحه و صحیفه سجادیه و اصول کافی و الحیات و ... است. حتی به مطبوعات. در هر علومی که انسان دارای تخصصی باشد همچنان به کتاب‌های دینی (قرآن و روایی) نیاز مبرم خواهد داشت. هر ملتی در تاریخ خواهد درخشید که یار و مونس خود را کتاب بداند و سخن کتاب را مورد ملاحظه قرار دهد و هرکس‌که دارای علم و تخصص است این‌است‌که انتشار دهد؛ حال یا با گفتن یا با نوشتن (کتاب) که کتاب و کتاب‌خوانی در شکوفایی و سلامت جامعه نقش اساسی داشته و دارد. مبرهن است که آنچه انسان مطالعه کند، با گذشت زمان فراموش می‌شود و اما آنچه نوشته شود، ماندگار خواهد شد. علم و تجربه عصر معاصر برگرفته از کتاب و تجربیات گذشتگان است. کسی‌که می‌خواند و می‌نویسد گویا توده مردم را مخاطب خود قرار داده است و آنان که می‌نویسند حتی بعد از رحلت نیز هم‌کلام و همراه مردم خواهند بود و بهترین هدیه یا بهترین نذر، نذر فرهنگی‌ست. مسیر هدایت را در تاریخ از کتاب باید فراگرفت که کتاب خدا و احادیث اهل‌بیت(ع) با خواندن و نوشتن تجلی یافت. کتاب و کتاب‌خوانی و نوشتن، معیار عقل و اندیشه هر انسانی را به‌نمایش می‌گذارد. ماندگاری هر ملتی در کتاب و کتاب‌خوانی تحقق می‌یابد که عمل آن‌را به‌ثمر می‌رساند. کتاب، چشم عقل است و کتاب چشم عقل اخلاق دینی ایجاب می‌کند که از والدین خود تشکر و قدردانی کنیم که از ابتدای زندگی، ما را با کتاب خداوند و سخنان اهل‌بیت(ع) آشنا کردند و به ما آموختند که راه زندگی و خدمت به مردم را از کتاب و سخنان اهل‌بیت(ع) باید آموخت و بر‌همین‌لحاظ که کتاب و کتاب‌خوانی که سخن مبنایی در حفظ و هدایت آحاد مردم دارد؛ مسجد امام‌رضا(ع) نیز در تقویت علوم معارف اسلامی دارای کتابخانه مجهز و جامعه قرآنی و روایی و مدیریتی‌ست که شبانه‌روز کتابخانه مسجد در خدمت طالبان علم و دانش است. با‌تصریح‌براینکه در عصر پیامبر(ص) مسجد، محل حلقه مباحثه علمی و جلسات دینی و مذهبی بوده و حتی زمانی‌که امام‌زمان(عج) ظهور یابند، در مسجد حلقه‌های قرآنی و علمی خواهند داشت. مسجد اولین دانشگاه مردمی درطولتاریخ بوده است و امروز هم جامعه چنین مسجدی که مجهز به کتابخانه‌های روز باشد را می‌طلبد. کتاب و کتاب‌خوانی و قلم، اسلحه بی‌نظیر در برابر شیطان درون و برون است. وقتی‌که سوره‌ای در قرآن به‌نام «قلم» است؛ یعنی جایگاه قلم بسیار مقدس در جامعه بشریت است و قسم به قلم خورده شده و آنچه قلم می‌نویسد؛ خداوند به‌وسیله قلم به مردم یاد داد و آموخت به‌وسیله قلم آنچه را نمی‌دانست کتاب و کتاب‌خوانی و قلم جمال و کمال هر انسانی در جامعه بشری‌ست. تجربیات خویش را کتاب کنیم تا صداقت و همت در نگاه مردم نقاط قوت و ضعف تربیت و اصلاح شود. امروز در زمان بیماری کرونا بهترین فرصت است که در کنار خانواده کتاب مطالعه شود و از مطالب کتاب خانواده را بهره‌مند ساخت؛ به‌خصوص کتاب‌های موردنیاز.