اهدای خون؛امر خیری که نیازمند فرهنگ‌سازی‌ست
خون هیچ جایگزینی ندارد و فقط ازطریق اهدا تأمین می‌شود، ازسویی هم سن اهدا بین سنین ۱۸ تا ۶۰سال است ولی استقبال برای اهدا ازطرف جوانان و بانوان کمتر از حد انتظار است؛ دو قشری که می‌توانند بخش عمده‌ای از خون موردنیاز را تأمین کرده و با اهدای خون خود به بیماران نیازمند زندگی هدیه کنند. نیاز به خون یک نیاز همیشگی‌ست و هیچ جایگزینی برای خون تاکنون نیامده است، بیمارانی هستند که به‌طورمستمر نیازمند به دریافت خون و فرآورده‌های خونی هستند و درکنارآن مادران باردار که منتظر تولد نوزاد هستند و بیماران درمعرض اعمال جراحی به خون نیاز دارند و سازمان انتقال خون تنها متولی تأمین خون و فرآورده‌های خونی موردنیاز آن‌هاست تا در هرزمانی، خون و فرآورده‌های آن‌را با بالاترین کیفیت تأمین کند. حداقل سن قابل‌قبول برای اهدای خون ۱۸سال تمام و حداکثر سن ۶۰سال تمام است همچنین حداکثر سن برای اولین اهدای خون ۶۰سال است و برای دفعات بعدی، سن اهداکننده مستمر (با سابقه حداقل دوبار اهدای خون در سال) حداکثر ۶۵سال است و خانم‌ها هرچهارماه‌یک‌بار و در سال مجموعاً سه‌بار و آقایان هرسه‌ماه‌یک‌بار و درمجموع چهاربار در سال می‌توانند خون اهدا کنند. بیشترین‌میزان اهداکنندگان خون در سنین میان‌سالی قرار دارند با رسیدن به سن ۶۰سالگی به‌مرور از چرخه اهدای خون خارج می‌شوند و همچنین بانوان که نیمی از جمعیت کشور را تشکیل می‌دهند میزان استقبال آن‌ها برای اهدای خون کمتر از حد انتظار است و ازسویی هم جوانان که می‌توانند سال‌ها اهداکننده خون باشند هم استقبال کمتری برای اهدای خون دارند. جمعیت کشور رو به سالمندی‌ست و با افزایش شمار سالمندان میزان نیاز به خون نیز افزایش می‌یابد، اگرچه همیشه ذخایر خون در کشور در حد قابل‌قبول است و به‌همت سازمان انتقال خون و نوع‌دوستی اهداکنندگان، خون و فرآورده‌های موردنیاز بیمارستان‌ها و مراکز درمانی به‌صورت ۱۰۰درصد تأمین می‌شود، اما با خارج‌شدن اهداکنندگان میان‌سال از چرخه اهدای خون، می‌بایست اهداکنندگان جوان و همین‌طور بانوان جایگزین‌های مناسبی برای تأمین خون باشند. مدیرعامل سازمان انتقال خون گفت: بیشترین اهداکنندگان خون بین سنین ۳۰ تا ۵۰ساله قرار دارد و در سال‌های اخیر اقبال جوانان برای اهدای خون پایین آمده و به‌مرور با افزایش سن این‌گروه از دایره اهدای خون خارج می‌شوند و اگر جوانان را جایگزین نکنیم در آینده با کمبود اهداکنندگان مواجه می‌شویم. مصطفی جمالی بابیان‌اینکه در بحث پدافند غیرعامل انتقال خون یک سازمان حیاتی‌ست، گفت: از هر سه‌نفر یک‌نفر به خون و فرآورده‌های آن طی عمر خود نیاز پیدا می‌کند. بیشترین اهداکنندگان خون بین سنین ۳۰ تا ۵۰ساله قرار دارد و در سال‌های اخیر اقبال جوانان برای اهدای خون پایین آمده است و به‌مرور با افزایش سن این‌گروه از دایره اهدای خون خارج شده و اگر جوانان را جایگزین نکنیم در آینده با کمبود اهداکنندگان مواجه می‌شویم. مدیرعامل سازمان انتقال خون گفت: اشکالی که در بخش اهداکنندگان خون داریم این‌است‌که نیمی از جمعیت ما در کشور را بانوان تشکیل می‌دهند و این‌گروه درعمل استقبال کمی دارند و فقط حدود پنج‌درصد از اهدا توسط بانوان صورت می‌گیرد درصورتی‌که در برخی از کشورها میزان اهدای بانوان حدود ۵۰درصد است و شاید دلیل آن‌هم این‌است‌که این امکانات و زیرساخت در بسیاری از نقاط کشور را نتوانسته‌ایم، فراهم کنیم. وی افزود: با حمایتی که از اهداکنندگان و همین‌طور بالابردن امکانات کل کشور خواهیم داشت می‌توانیم آمار اهداکنندگان را بالا ببریم درحال‌حاضر هم در برخی از نقاط کشور مانند زابل شاخص اهدای خون ۶۰نفر در ۱۰۰۰نفر است.وی اعلام کرد: به‌هرحال انتقال خون وابسته به اهداکنندگان خون است که مهم‌ترین رکن این سازمان محسوب می‌شوند بنابراین برای ما تکریم اهداکنندگان بسیارمهم است. وی ادامه داد: بیشترین گروه خونی که در کشور به آن نیاز داریم و می‌توانیم مصرف کنیم گروه خونی O منفی‌ست که درصد کمی از ایرانیان دارای این‌گروه خونی هستند. وی درمورد استقبال کمرنگ بانوان برای اهدای خون گفت: درمجموع اهدای خون در دوران کرونا کاهش یافته و اهدای خون بانوان هم در ایران کم است که باید فرهنگ‌سازی شود، ما دراین‌خصوص قوی عمل نکرده‌ایم و شاید هم با امکانات کم نتوانسته‌ایم اهداکنندگان بیشتری را جذب کنیم، باید علاوه‌بر فرهنگ‌سازی سیستم نوبت‌دهی خوب و فعال داشته باشیم تا مردم در زمان، مکان موردنظر و بنابر نیاز به هر گروه خونی بتوانند خون اهدا کنند. مدیرعامل سازمان انتقال خون افزود: طرحی را راه‌اندازی کردیم که در مناطقی از تهران هم اجرا شده است و با استقبال مواجه بود و دراین‌طرح اهدای خون توسط بانوان تهرانی به حدود ۳۰درصد رسید. وی وضعیت اهدای خون را مطلوب دانست و گفت: باید از وجود ارزشمند بانوان و نسل جوان در اهدای خون در کشور بهره‌مند شویم و رسالت مؤسسات مردم‌نهاد دراین‌زمینه بیشتر خواهد بود. جمالی بااشاره‌به رویکرد سازمان انتقال خون سراسر کشور جهت تأمین خون اظهار کرد: درحال‌حاضر شرایط اهدا و تأمین خون از ثبات خوبی برخوردار است اما نباید به این راضی بود و باید برای ارتقای بسیاری از مؤلفه‌ها تلاش کنیم. مدیرعامل سازمان انتقال خون کشور بااشاره‌به اهمیت اهدای خون بانوان و جوانان گفت: همچنان شاهد تبلور ایثار نسلی هستیم که الگوی خوبی برای همه ما خواهند بود، نیروهای مسلح که درطول دوران هشت‌سال دفاع مقدس، مدافعین حرم، مرزوبوم که در کنار رزم با دشمن، اهدا خون هم داشتند و امروز همان رسالت ایثار را با اهدای خون انجام می‌دهند باید الگویی مناسب بخصوص برای نسل جوان باشند. به‌واسطه سازمان‌های مردم‌نهاد از حمایت از هنرمندان، نام‌آوران ورزشی، خادمین رضوی، متنفذان بازار، فعالان رسانه‌ای و مجموعه‌داران بهره‌مندیم و امیدواریم این فعالیت‌ها مفید واقع شود. خنگوی سازمان انتقال خون گفت: از ابتدای ۱۴۰۱ تا پایان آبان‌ماه امسال یک‌میلیون و ۸۶۰هزارنفر از هم‌وطنان به مراکز اهدای سراسر کشور مراجعه و ازاین‌تعداد، یک‌میلیون و ۴۹۵هزارنفر موفق به اهدای خون شدند. عباس صداقت افزود: با احساس مسئولیت هم‌وطنان نوع‌دوست و اهداکنندگان همیشه همراه؛ سازمان انتقال خون ایران توانسته است در هشت‌ماهه سال جاری، ۴ میلیون و ۵۰۰هزارواحد محصولات و فرآورده‌های خون موردنیاز مراکز درمانی کشور را فرآوری و تأمین کند که بدین‌ترتیب، شبکه ملی خون‌رسانی دراین‌شاخص رشدی حدود ۱۰٫۵۵درصدی را، نسبت به مدت مشابه در سال گذشته کسب کرده است. وی ادامه داد: استان‌های خراسان شمالی با رشد نزدیک به ۳۶درصد، کردستان با بیش از ۲۷درصد، کهگیلویه‌و‌بویراحمد با ۲۵درصد و همدان با ۲۲درصد بیشترین رشد شاخص اهدای خون را نسبت به سایر استان‌های کشور در هشت‌ماهه سال جاری نسبت به همین بازه زمانی در سال گذشته، به‌خود اختصاص داده‌اند. وی اعلام کرد: در استان تهران نیز شاهد بیش از ۱۸درصد رشد شاخص اهدای خون در هشت‌ماه سال جاری نسبت به مدت مشابه در سال گذشته بوده‌ایم. صداقت همچنین به شاخص اهدای خون بانوان در هشت‌ماه‌گذشته سال جاری اشاره کرد و گفت این شاخص هنوز به‌صورت چشمگیری کمتر از متوسط کشورهای توسعه‌یافته و نزدیک به پنج‌درصد برآورد می‌شود. همچنین بانوان در استان‌های کردستان با نزدیک به ۱۰درصد، لرستان با کمی بیش از نه‌درصد، خراسان شمالی با حدود هشت‌درصد و قزوین با بیش از هفت‌درصد به‌ترتیب بیشترین مشارکت را در امر اهدای خون بین دیگر استان‌ها دراین‌بازه زمانی داشته‌اند. وی درمورد ترکیب اهداکنندگان نیز گفت: در هشت‌ماهه سال جاری ۲۳۲هزارنفر از اهداکنندگان خون، «اهداکننده بار اول» بوده‌اند که ۱۶درصد از کل موارد اهدای خون را در طی این‌مدت شامل می‌شوند و برهمین‌اساس در همین بازه زمانی ۸۴درصد از اهداکنندگان را، اهداکنندگان مستمر و باسابقه تشکیل داده‌اند. وی ابراز امیدواری کرد باتوجه‌به تغییر هرم جمعیت اهداکنندگان و لزوم مشارکت هرچه‌بیشتر جوانان و نوجوانان در تأمین ذخایر خون و فرآورده‌های خون موردنیاز مراکز درمانی و بیماران کشورمان و با استمرار سنت حسنه اهدای خون توسط هم‌وطنان درطول یک‌سال، ضریب تبدیل اهدای بار اول به اهدای مستمر خون با سرعت و شتاب بیشتری در کشورمان رخ دهد.