واکاوی علل و چگونگیِ عرضه خودرو در بورس کالا
به‌گفته کارشناسان از عوامل «افزایش قیمت خودرو»، جدا از بازار انحصاری، عرضه قطره‌چکانی خودرو توسط خودروسازان و نوسانات ارزی‌ست. ازسوی‌دیگر کارشناسان معتقدند با وجود شفافیت بورس در عرضه خودرو، اما این‌شیوه، روشی برای منتفع شدن خودروساز است نه انتفاع مردم، چون خودرو با قیمت‌هایی بالاتر از نرخ مصوب فروخته می‌شود. به‌گزارش فارس؛ با وجود اماواگرهایی که درمورد عرضه خودرو در بورس کالا وجود داشت، پس از تصویب این‌موضوع در بورس کالا توسط شورای‌عالی بورس، در نیمه نخست امسال، عرضه خودرو در بورس کالا آغاز شد. دراین‌باره وزارت صمت نگران سه‌نرخی‌شدن قیمت خودرو دنبال عرضه در بورس کالا بود اما مسئولان بورس کالای ایران کاهش زیان خودروسازها و حذف دلالان را از جمله مزایای عرضه خودرو در بورس کالا عنوان می‌کردند. اکنون نیز با گذشت چندماه از آغاز عرضه برخی انواع خودروها در بورس کالا و افزایش قیمت خودرو طی هفته‌های اخیر برخی کارشناسان و متصدیان معتقدند که عرضه خودرو در بورس کالا موجب افزایش قیمت خودرو در بازار شده است، البته ازسوی‌دیگر برخی کارشناسان نیز معتقدند که عرضه خودرو در بورس کالا موجب کاهش دلالی خودرو شده و تأثیری بر افزایش قیمت نداشته است و همان مؤلفه‌های قبلی ازجمله افزایش قیمت ارز بر افزایش قیمت خودرو در بازار اثرگذار بوده. تا پیش از عرضه خودروهای تولید داخل در بورس کالا، خودروسازان با عرضه قطره‌چکانی، درواقع بخشی از خودروهای تولیدی خود را در بازار و با قیمت‌های غیررسمی ازطریق کارگزاران و واسطه‌های خود عرضه می‌کردند، بخشی ازطریق قرعه‌کشی عرضه می‌شد. با عرضه خودرو در بورس کالا، درواقع خودروساز رسماً افزایش قیمت خود را اعمال می‌کند و از نرخ‌های تکلیفی رها می‌شود. البته نرخ‌های تکلیفی خودروساز داخلی به‌دلیل وجود بازار انحصاری‌ست درحالی‌که اگر بازار انحصاری نبود و تنوع محصولات و برندها نبود، مردم بابت عرضه خودروهای دو خودروساز داخلی با نرخ‌های رقابتی مشکلی نداشتند چون اصولِ بازار رقابتی، قیمت مناسب، کیفیت و مشتری‌مداری‌ست و آن‌زمان بود که عیار خودروسازهای ما مشخص می‌شد. دراین‌باره عده‌ای معتقدند که با رفتن خودروهای تولید داخل به بورس کالا، درواقع دست واسطه‌گران و دلالان به دلالی خودرو قطع شد؛ امری‌که واضح و مبرهن است؛ قطعاً همه مردم با وجود واسطه بین خودروساز و مصرف‌کننده مخالف و مایل هستند خودرو را از تولیدکننده دریافت کنند اما اینکه با ورود خودرو در بورس کالا قیمت آن خودرو نسبت به نرخ مصوب تعیین شده، افزایش یابد، موردقبول مردم نیست. مردم معتقدند خودروساز به‌بهانه ورود به بورس کالا درواقع خودروهای تولیدی خود را در بازار انحصاری، با نرخ‌های بسیارگران‌تر به مردم می‌فروشد. سپهر زنگنه؛ کارشناس صنعت خودرو می‌گوید: عرضه خودرو در بورس کالا منافع مصرف‌کننده را تأمین نکرده بلکه سود حاصل‌ازآن به‌جیب خودروساز می‌رود. وی بااشاره‌به عرضه محدود خودرو در بورس کالا گفت: لازمه حذف قیمت‌گذاری دستوری، افزایش تولید است زیرا تازمانی‌که خودرو به‌صورت محدود عرضه شود حتی اگر این عرضه در بورس صورت گیرد بازهم نمی‌توان قیمت را کنترل کرد زیرا خودرو با قیمتی در بورس عرضه می‌شود و خریدار هم ممکن است با قیمت پایین‌تر از قیمت بازار آن‌را خریداری کند اما درنهایت به‌علت نیاز بازار خریدار یا دلالان خودرو، خودروی خریده‌شده از بورس کالا را با قیمت بالاتری در بازار عرضه می‌کنند و این‌مسئله نیز منجر به جهش قیمت در بازار می‌شود. یکی‌دیگر از کارشناسان صنعت خودرو درباره با عوامل افزایش قیمت خودرو و اینکه عرضه خودرو تولید داخل در بورس کالا، در قیمت‌ها مؤثر بوده یا خیر؟ می‌گوید: افزایش قیمت خودرو را نمی‌توان به عرضه آن در بورس نسبت داد. طی چندسال‌گذشته مهم‌ترین فاکتورهایی که بر قیمت خودرو اثرگذار بوده قیمت ارز و نااطمینانی‌های موجود در بازار بوده که این‌ها همچنان بسیارفعال است. به‌گفته میلاد بیگی؛ طی یک‌ماه‌گذشته هم افزایش قیمت ارز را شاهد بوده‌ایم و هم نااطمینانی‌های سیاسی افزایش یافته و این‌مسائل از جمله فاکتورهایی‌ست که تا پیش از عرضه خودرو در بورس کالا در بازار خودرو و قیمت آن تأثیر جدی داشته است؛ بنابراین اکنون نیز به‌عنوان عوامل اصلی همچنان اثرگذار هستند لذا نمی‌توان افزایش اخیر قیمت خودرو را به عرضه آن در بورس کالا نسبت داد. کاهش قیمت خودرو در بورس کالا شرایطی دارد؛ نظیر عرضه مداوم و بی‌وقفه که به‌عقیده کارشناسان، خودروساز توجهی به آن ندارد. عرضه خودرو در بورس کالا درصورتی منجر به نتایج مثبت و کنترل قیمت می‌شود که این عرضه مستمر باشد. در شرایط فعلی، عرضه خودرو در بورس بسیارمحدود است؛ بنابراین قیمت عرضه در بورس ازنظر خریداران همان قیمت کارخانه قلمداد می‌شود بااین‌تفاوت‌که قیمت عرضه در بورس بالاتر از قیمت کارخانه است و همین‌موضوع نیز در افزایش قیمت در بازار تأثیرگذار است. قطعاً با رفع انحصار در بازار خودروساز داخلی، افزایش تولید خودروسازان داخل، تلاش برای افزایش کیفیت و واقعی‌سازی قیمت، صنعت خودرو که سال‌هاست در افول مانده است، جان می‌گیرد و قابل‌رقابت با بازارهای جهانی خواهد بود.