دوبله فیلم به‌روایتِ ابوالحسن تهامی
چاپ پنجم «چه‌گونه فیلم دوبله کنیم» نوشته ابوالحسن تهامی منتشر شد. کتاب شامل چهارفصل «یکم»، «در شناخت فن بیان»، «نگاهی به تاریخ سخن‌گویی فیلم‌ها به فارسی» و «تالار مشاهیر» است. اثر ۱۳۰ بخش متفاوت دارد و موضوعاتی نظیر «دوبلاژ، گام نخست»، «استفاده از حرف تعریف فارسی»، «شکل‌گیری داستان و درام»، «پشتوانه اطلاعات مربوط به فیلم‌شناسی»، «آشنایی با چند اصطلاح سینمایی»، «نوشتن دیالوگ را آغاز می‌کنیم»، «مخاطب فیلم کیست»، «پرهیز از واژه‌های شبیه و دشوار»، «تاریخ تولد واژه‌ها»، «همخوانی سخن فارسی با تصویر»، «روشن‌شدن نام شخصیت‌ها و دیگر قضایا»، «روز صدابرداری»، «دوبله فیلم‌های مستند»، «نوشتن متن روایی»، «اشکال‌های گوینده»، «اتاق ضبط»، «کار صداآمیزی در هالیوود»، «جمله‌های توپوق‌آور»، «حرفهای گوش‌خراش»، «نفس گرفتن میان جمله»، «گویندگی به جای نوجوان»، «دوبله فیلم‌های اقتباس‌شده از آثار کلاسیک»، «هماهنگی با چهره»، «نوع صدای روایتگر»، «گویندگی آنونس»، «یک آگهی بی‌سابقه» و «طوفان فرومی‌نشیند» در آن بررسی شده است. نویسنده در کتاب یکم از آماده‌سازی فیلم برای دوبله گفته؛ که وظیفه مترجم، مدیر دوبلاژ و بازنویس را دربرمی‌گیرد. در کتاب دوم، درباره فن بیان و رازهای گویندگی در نقش‌های مختلف توضیح داده. کتاب سوم، به تاریخچه کوتاه دوبلاژ اختصاص دارد و در کتاب چهارم، تالار مشاهیر، تصویر متصدیان دوبلاژ ارائه شده است. تجربه دوبلاژ ابوالحسن تهامی از سال ۱۳۳۷ و یک‌سال پس از ورودش به تئاتر حرفهای آغاز می‌شود. دریک‌سال وارد دوبله و وارد دانشگاه می‌شود و رشته زبان انگلیسی می‌خواند که در آغاز سال‌های فعالیت دوبلاژ، به پیشرفت او کمک بسیاری می‌کند. با دوسال تجربه در کار دوبلاژ، مدیریت دوبلاژ فیلم «تپه عشق» به‌کارگردانی ساموئل خاچیکیان را در استودیو آژیر فیلم به‌عهده می‌گیرد. تهامی در بخش «چند نکته کوتاه درمورد ظرافت‌های ترجمه» می‌گوید: بسیار پیش می‌آید که در برخی فیلم‌ها، واژه یا جمله‌ای دارای چند معناست و طی فیلم با این معانی بازی می‌شود؛ با یکی از شخصیت‌ها واژه‌های شخصیت مقابلش را به‌معنایی دیگر می‌گیرد و از این کژفهمی رویدادهای دیگر فیلم شکل می‌گیرد. دراین‌موارد و موارد دیگر، مترجم باید موضوع را به اطلاع مدیر دوبلاژ برساند. حتی اگر دراین‌موارد مترجم واژه‌هایی در زبان فارسی بیابد که مانند زبان مبدأ دارای چندلایه معنایی باشد، باز باید موضوع کژفهمی آن شخصیت را برای مدیر دوبلاژ روشن کند. وی اشاره دارد؛ مترجم فیلم باید بی‌توجه‌به‌اینکه ترجمه‌اش از کلام اصلی بلندتر یا کوتاه‌تر می‌شود جمله‌ها را ترجمه کند و کوشش خود را در رساندن معنا و مفهوم کامل گفت‌وگوهای فیلم بگذارد؛ و بداند که مدیر دوبلاژ به سلیقه خود جمله‌ها و واژه‌ها را با حرکات لب و دهان شخصیت‌های فیلم همخوان و میزان خواهد کرد. او پس از ارائه نمونه مثال در چند سطر دیگر گفته است: بسیار پیش می‌آید که در گفت‌وگوهایی مطالب منفی‌در‌منفی مطرح می‌شود که به برآیندی مثبت برسد. برخی مترجمان این منفی‌در‌منفی را عیناً به‌فارسی برمی‌گردانند که کار درست همین است؛ اما بعضی در ساختار دیالوگ‌نویسی اصل فیلم دخالت کرده گفت‌وگوهای منفی‌در‌منفی را مثبت ترجمه می‌کنند که نادرست است و اگر مدیر دوبلاژ عین ترجمه را به‌کار بگیرد آنگاه مفاهیم بیانی با مفاهیم تصویری همخوان و سازگار نخواهند بود؛ زیرا بازیگر با این مفاهیم منفی، بی‌گمان ژست‌های منفی خواهد گرفت. اگر بازیگر ژستی منفی بگیرد و کلامی مثبت بگوید تماشاگر گیج می‌شود و به روند پیشبرد داستان لطمه خواهد خورد. کتاب «چه‌گونه فیلم دوبله کنیم» نوشته ابوالحسن تهامی اولین‌بار در سال ۱۳۸۹ در انتشارات «نگاه» نشر یافت و در چاپ‌های بعدی با تغییر طرح جلد منتشر شد.