مروری بر «پَسا»؛ پروژه سوخته «کریس کارتر»

«کریس کارتر» چهره شناخته‌شده‌ای در عصر طلایی تلویزیون است. بسیاری از کارشناسان و منتقدان سینما، او را یکی از مُولَدان ژانر علمی-تخیلی در قاب تلویزیون می‌دانند. البته باید گفت؛ شروع فعالیت حرفه‌ای «کریس کارتر» در تلویزیون با پروژه علمی-تخیلی آغاز نشد. او در اولین‌قدم خود، کارگردانی و نویسندگیِ چند اپیزود از سریال موزیکال-کمدی «از فرش به عرش رسیدن» را برعهده گرفت. پس از توقف تولید این‌ سریال، «کارتر» با نگارش طرح هجده‌صفحه‌ای به‌نام «پرونده‌های مجهول»، به دیدارِ سران شبکه «فاکس» رفت. «پرونده‌های مجهول» با الهام از خاطرات وی از دوران رسوایی واترگیت، اعتقادهای آمریکایی‌ها از یوفوشناسی و سریال «کولچاک: مهاجم شب» ساخته شد و به‌مرورزمان، لقب یکی از «به‌یادماندنی‌ترین و تأثیرگذارترین سریال‌های نیمه اول عصر طلایی تلویزیون» را به‌خود اختصاص داد. موفقیتش با «پرونده‌های مجهول» منجر شد تا مسیر ساخت چند سریال علمی-تخیلی دیگر با شبکه «فاکس» هموار شود. از سال‌های 1996 تا 2001، سه سریال «هزاره»، «قلمروی سخت» و «تفنگداران تنها» ساخته شد که اگرچه هرکدام عمر کوتاهی روی قاب تلویزیون داشتند؛ اما به آثاری کالت نزد مخاطبان تبدیل شدند. «کارتر» پس از اتمام دوره اول سریال «پرونده‌های مجهول»، برای مدت طولانی از فعالیت در تلویزیون دوری کرد. طرفداران کارهایش به‌شدت کنجکاو بودند که پروژه بعدی او چه می‌تواند باشد. آیا او همچنان به ترسیم مؤلفه‌های ژانر علمی-تخیلی پایبند می‌ماند یا به‌سمت تجربه متفاوتی قدم برمی‌دارد؟ سکوت یازده‌ساله «کارتر» بالاخره در اوت 2013 شکست و در تابستان آن‌سال از خلق یک سریال جدید با شبکه اینترنتی تازه‌تأسیس «آمازون» خبر داد. وی اعلام کرد که سریالی به‌نام «پَسا» (عنوان اصلی The After) را با همکاری شبکه «آمازون» تولید می‌کند که آمیزه‌ای از پس‌زمینه آخرالزمانی و ژانرهای رازآلود و علمی-تخیلی‌ست. «پَسا» یکی از دو پروژه اولیه شبکه «آمازون» (به‌همراه سریال پلیسی «بوش») تلقی می‌شد. در دوره فعالیت آزمایشی شبکه «آمازون»، بینندگان با رأی‌های خود، مسیر توسعه ادامه سریال‌ها را تعیین می‌کردند. در اوایل فوریه 2014، اولین‌قسمت از سریال «پَسا» به‌صورت آنلاین منتشر شد. درصورت رضایت مخاطبان از کیفیت قسمت پایلوت، «آمازون» دستور ساخت فصل اول سریال را صادر می‌کرد. مخاطبان رضایت کافی از شروع پروژه «کارتر» داشتند و «آمازون» دستور ساخت هشت‌قسمت از فصل اول سریال را صادر کرد. «آمازون» برنامه داشت کلیه قسمت‌های فصل اول سریال «پَسا» را در فوریه 2015 پخش کند. مخاطبان از تماشای اپیزود پایلوت سریال «پَسا»، متوجه عناصر شفاف روایی داستان نشدند؛ اما «آمازون» طیِ بیانیه‌ای، آن‌را یک اثر درام آخرالزمانی توصیف کرد که روی هشت انسان غریبه تمرکز می‌کند تا با همکاری با یکدیگر، در دنیای خشن، غیرقابل‌پیش‌بینی و جدید زنده بمانند. «کارتر» قصد داشت سریال «پَسا» را برای 99 قسمت تولید کند تا به‌نوعی فرم کتاب حماسی «کمدی الهی» دانته را بازآفرینی کند (کتاب «کمدی الهی» دقیقاً دارای 99 کانتو است). متأسفانه، ایده‌های «کارتر» هرگز به حقیقت تبدیل نشدند. مخاطبان ماه‌ها اخباری از فرایند تولید سریال «پَسا» به‌دست نیاوردند؛ تااینکه «آمازون» در ژانویه 2015 رسماً از توقف فیلم‌برداری پروژه خبر داد. به‌نظر می‌رسد اختلاف در دیدگاه‌های خلاقانه میان «آمازون» و «کریس کارتر»، منجر به کنسل‌شدن پروژه «پَسا» شد. «کارتر» قصد داشت این سریال اقتباس مستقیمی از «کمدی الهی» باشد؛ اما «آمازون» بیشتر به‌دنبال یک سریال سُنتی ژانرمحور بود. «کریس کارتر» پس از کنسل‌شدن پروژه «پَسا» گفت: «من فکر می‌کنم تنها درمورد نحوه هدایت سریال اختلاف‌نظر وجود داشت. به‌فروش‌رساندن پایلوت پَسا از همان ابتدا دشوار بود. این داستان هشت شخصیت در جهنم بود و واقعاً نمی‌خواستم یک طرح صفرتاصد برای آن بنویسم؛ چون می‌خواستم به‌مرور عناصر روایی آن‌را کشف کنم. قرار بود برای ساخت هشت‌قسمت از سریال، حدود 40میلیون‌دلار سرمایه‌گذاری شود. من می‌توانم بی‌میلی آن‌ها (آمازون) را درک کنم و هنوزهم فکر می‌کنم که هشت‌قسمت بی‌نظیری را به‌نگارش درآوردم». البته «روی پرایس» (مدیر اجرایی «آمازون») اعتقاد داشت اپیزود پایلوت «پَسا» به‌سختی فروخته شد؛ و گفت: «هیچ بخش از پروژه نتیجه نداد. بحث پول و سرمایه نبود؛ طرح سریال بسیارسنگین و درک آن نیز بسیاردشوار بود. چه‌کسی می‌داند، شاید یک‌روزی این‌پروژه به‌سرانجام برسد». شبکه «آمازون» مدتی‌بعد اپیزود پایلوت «پَسا» را از پلتفرم خود حذف کرد و هرگز روانه دیسک‌های شبکه خانگی نیز نشد. خوشبختانه کاربری توانسته است کل اپیزود اول «پَسا» را به‌صورت رایگان روی پلتفرم «یوتیوب» به‌اشتراک بگذارد؛ اما ممکن است این ویدئو به‌دلیل نقض قانون کپی‌رایت، هرلحظه حذف شود. اگر شما هم یکی از طرفداران کارهای «کارتر» هستید، تماشای اولین‌تکه از پروژه سوخته «پَسا» خالی‌ازلطف نیست. باید منتظر ماند و دید که آیا «کارتر» شانس مجددی برای پروژه سوخته خود قائل خواهد شد یا خیر. پس از این‌پروژه سوخته، «کارتر» با تولید فصل‌های دهم و یازدهم «پرونده‌های مجهول»، به عرصه تلویزیون بازگشت.