جایگاه مامایی در نظام سلامت کشور

نقش ماما در دوران بارداری فراتر از یک نقش درمانی‌ست و ارتباط روانی، فرهنگی، عاطفی و مراقبتی ماما با فرد باردار، از مهم‌ترین رویکردهای حمایت در این دوران حساس محسوب می‌شود. مامایی را می‌توان رشته‌ای به قدمت تاریخ و عمر آن را مصادف با تاریخ حیات بشر قلمداد کرد. نوع بشر همواره برای تداوم زنجیره حیات نیازمند به رابطان موالید و فعالان حوزه مامایی بوده و هست. جالب اینکه درگذشته یا همین چند دهه قبل شغل مامایی یا قابلگی عمدتاً بی‌ارتباط با دانش‌های بشری حتی پزشکی بوده است و آموزش این مهارت نیز به شیوه سنتی و موروثی انجام می‌شد؛ اما با توسعه علم و گذار از قابلگی سنتی و باز شدن افق‌های نوین در امر مامایی، این رشته نیز جایگاه و اعتبار ویژه‌ای یافت تاجایی‌که نقش ماما در بسیاری از فرایندهای دوران مراقبت پیشا و پسا بارداری مشهود است. امروزه در دنیا مامایی به‌عنوان مراقبت ماهرانه، آگاهانه و دلسوزانه برای زنان باردار، نوزادان تازه متولدشده و خانواده‌ها در سراسر دوره قبل از بارداری، بارداری، تولد، پس از زایمان و هفته‌های اولیه زندگی» تعریف می‌شود و این رشته در دانشگاه‌ها تا مقاطع عالی تدریس می‌شود. ارائه مشاوره‌های تخصصی، آموزش مراقبت‌های بهداشتی به زنان، مراقبت از مادر و جنین، آماده‌سازی جهت زایمان طبیعی، پیشگیری از بیماری‌های مراقبتی، کنترل مادر باردار و معاینات دوره‌ای قبل از زایمان، تلاش درجهت افزایش زایمان‌های طبیعی، توضیح درباره انواع زایمان مثل زایمان در آب، زایمان فیزیولوژیک و در یک‌کلام ارتقاء سلامت بانوان و فرایند باروری و درنهایت ارتقاء شاخص توسعه در جامعه ازجمله نقش‌های اساسی ماما در جامعه کنونی محسوب می‌شوند. در ایران نیز رشته مامایی از دیرباز موردتوجه نظام سلامت قرار داشته و پيشينه رشته مامايي و تحصيلات دانشگاهي آن در ايران به بيش از 80 سال قبل بازمی‌گردد. اما در سال‌های اخیر نیز به‌دلیل افزایش شیب کاهش نرخ باروری و موالید در جامعه و ضرورت فرزندآوری، استراتژی حضور جدی‌تر و پررنگ ماماها در فرایند فرزندآوری و زایمان موردتوجه مسئولان نظام قرار گرفت و این مهم قانون جوانی جمعیت به‌صراحت بارها مورد تأکید قرار گرفته است. از سویی در تمام دنیا کمتر از 10‌درصد موارد زایمان‌ها ممکن است نیاز به مداخلات جراحی داشته باشند و بیش از 90‌درصد زایمان‌ها به‌صورت فیزیولوژیک و کاملاً طبیعی می‌تواند توسط ماما در بهترین شرایط انجام ‌شود، به‌خصوص در کشور ما باوجود ماماهای کارآزموده و آکادمیک در کل کشور این امر امکان‌پذیر است. برهمین‌اساس در ماده 49 قانون جوانی جمعیت، درخصوص جذب و به‌کارگیری ماما در اتاق زایمان زایشگاه‌ها تأکید شده است و قید شده که باید به‌ازای هر دو مادر در حال زایمان یک ماما حضور داشته باشد. امید که درراستای افزایش کیفیت خدمات مامایی و سلامت باروری در جامعه، حمایت‌های لازم از این فداکاران عرصه سلامت صورت پذیرد تا در کنار شعار سال وزارت بهداشت با مضمون «هر ماما یک سفیر جوانی جمعیت»، ضمن آگاهی‌بخشی به مادران باردار، پیشگیری از مخاطرات دوران باردار و توسعه شاخص‌های سلامت به سمت ایجاد جامعه‌ای شاد، سالم و پویا حرکت کنیم.