انسان و روابط انسانی
واژه انسان از جنبه‌های گوناگون قابل‌بررسی‌ست. ساده‌ترین تعریف کارشناسان انسان را حیوان ناطق می‌دانند. این تعریف دو معنی می‌دهد، یکی‌آنکه انسان موجودی‌ست به‌دلیل قدرت بیان و سخن‌گویی از دیگر حیوانات متمایزتر و دیگراینکه انسان موجودی متفکر و اندیشمند بوده و قدرت تفکر دارد و اعمالش از نیروی خرد سرچشمه می‌گیرد؛ درعین‌حال انتخاب‌گر هم است یعنی تصمیم‌گیری می‌کند، محیط خود را کنترل کرده یا بر آن تسلط یافته و همین‌طور درصورت‌لزوم خود را با آن سازگار می‌سازد. کارشناسان دیگری معتقدند انسان موجودی پیچیده، مبهم، تغییرپذیر و ناشناخته است و پیچیدگی او به عظمت خلقت و جنبه‌های گوناگون وجودی او بازمی‌گردد. براین‌مبنا؛ رفتارهای انسان دربرخی‌مواقع با عوامل شناخته‌شده و منطقی قابل‌تجزیه‌وتحلیل نیستند. نظربه‌اینکه انسان موجودی زیستی، روانی و اجتماعی‌ست و رفتار او به‌عنوان یک کل تحت‌تأثیر عوامل درونی و بیرونی گوناگونی قرار می‌گیرد باعث پیچیده‌ترشدن رفتارهای او می‌شود. هرچند جنبه‌های زیستی، روانی و اجتماعی از یکدیگر متمایز و به‌تنهایی قابل‌بررسی می‌باشند اما با یکدیگر ارتباط داشته و کلیتی به‌نام رفتار را به‌وجود می‌آورند و این‌وضعیت و تأثیراتش بر محیط از موضوعاتی‌ست که بر پیچیدگی انسان می‌افزاید؛ بنابراین آنچه زشت گردید نتیجه می‌گیریم:
۱. انسان موجودی‌ست سخنگو و ازاین‌طریق با دیگران ارتباط برقرار می‌کند.
۲. اندیشه‌ورز است و ازاین‌طریق بر محیط خود نظارت می‌کند و بر آن تسلط می‌یابد و نیازهایش را برآورده می‌سازد.
۳. دارای جنبه‌های مختلف زیستی، روانی و اجتماعی‌ست که به‌طور جداگانه یا به‌صورت ترکیبی رفتار او را تحت‌تأثیر قرار می‌دهد.
دراین‌موقعیت می‌توان پذیرفت که انسان موجودی‌ست که برای رسیدن به هدف مطلوب و نیازهایش ازطریق قدرت خدادادی، تفکر و تعقل تغییراتی را در محیط زندگی به‌وجود آورده یا خود را با آن سازگار می‌سازد.
و اما روابط انسانی چیست؟ می‌توان گفت روابط انسانی توسعه مهارت‌هایی‌ست که انسان می‌آموزد که چگونه خود را با محیط اجتماعی تصویر دهد و مهارت برقراری مناسبات سازنده و مثبت را با رعایت موارد انسانی کسر نماید. البته روابط انسانی عملاً باید از علوم اجتماعی و علم روانشناسی بهره گیرد و اما ایجاد روابط انسانی موفق با تعدادی عوامل مهم و اجتماعی بستگی دارد که ضروری‌ست درعمل کاملاً رعایت گردد و عبارت‌اند از:
۱- داشتن نیت صادقانه برای برقراری ارتباط با دیگران
۲- وجود نگرش مثبت به دیگران
۳- برخورد محترمانه و تکریم شخصیت
۴- رعایت موازین انسانی و اخلاقی
۵- رعایت هنجارهای دینی، مذهبی و فرهنگی
۶- توجه به احساسات، ادراکات و نیازهای دیگران
۷- رفتار بی‌طرفانه، عادلانه و همراه باانصاف درباره دیگران.
*استاد دانشگاه و فارغ‌التحصیل رشته علوم تربیتی از دانشگاه لندن