دشمنان مشترک؛ دلیلی برای همکاری ایران، روسیه و چین
دیدارهای نماینده رهبری و دبیر شورای‌عالی امنیت ملی با «ولادیمیر پوتین» (رئیس‌جمهوری) و دیگر مقامات روسیه، وزیر امور خارجه چین و برخی کشورهای شرکت‌کننده در نشست مقامات بلندپایه امنیتی بریکس و کشورهای جنوب جهان در سن‌پترزبورگ؛ با این گزاره مشابه همراه بود که علاوه‌بر منافع دو و چندجانبه، امروز وجود «دشمنان مشترک»، همکاری کشورهای مستقل را بیش‌ازپیش ضروری ساخته است. به‌گزارش ایرنا؛ دراین‌پیوند، ایران، روسیه و چین باتوجه‌به اشتراک‌نظر درباره لزوم چندجانبه‌گرایی در نظم بین‌المللی، بیش‌ازپیش با مخالفت‌های مدافعان و ذینفعان نظم موجود و البته کارشکنی آن‌ها در قالب تحریم و دیگر ابزارها روبرو هستند.
مروری بر مباحث مطرح‌شده در دیدارهای جداگانه علی‌اکبر احمدیان (دبیر شورای‌عالی امنیت ملی) با رئیس‌جمهوری روسیه و وزیر امور خارجه چین، گزاره‌های دقیقی درباره سطح کنونی روابط تهران با مسکو و پکن را یادآوری می‌کند. ازآن‌جمله این عبارت از سخنان پوتین جالب‌توجه است که گفته است: «خصلت روابط ایران و روسیه آن‌است‌که ما متحدیم». در هنگامه‌ای که دشمنان ملت‌های ایران و روسیه با طرح مطالب حاشیه‌ای و نسبت‌دادن آن به مسکو، سعی در فاصله‌افکنی بین دو کشور دارند، مقامات روس در دیدارهای خود با احمدیان، اطمینان‌بخشی مناسبی به افکار عمومی را درپیش گرفتند. ازاین‌منظر، این سخن مخابره‌شده از رئیس‌جمهوری روسیه که «از مسیر مواصلاتی ایران حمایت می‌کنیم» هرچند کوتاه بود اما ریختنِ آب پاکی بر روی تلاش‌هایی بود که برای تیره‌شدن روابط و القای «اتخاذ موضع ضدایرانی مسکو» صورت گرفته بود. پوتین همچنین با ابراز خرسندی از اینکه همکاری با روسیه برای رئیس‌جمهوری جدید ایران نیز یک اولویت است، توسعه کریدور شمال-جنوب را از پروژه‌های دارای اولویت دو کشور خواند. پیش‌ازاین نیز، «سرگئی شایگو» (دبیر شورای امنیت ملی روسیه) در دیدار با «احمدیان» (دبیر شورای‌عالی امنیت ملی کشورمان)، بر سیاست قطعی و ثابت کشورش درمورد «زنگزور» تأکید کرد. «شایگو» دراین‌دیدار که روز سه‌شنبه در حاشیه اجلاس مقامات بلندپایه امنیتی گروه بریکس در سن‌پترزبورگ برگزار شد، افزود: «روسیه بر توافقات پیشین با تهران درخصوص زنگزور پایبند است و سیاست مسکو دراین‌زمینه هیچ تغییری نکرده است». دبیر شورای امنیت ملی روسیه افزود: «مسکو درمورد جزایر سه‌گانه ایرانی نیز از حق حاکمیت و تمامیت ارضی جمهوری اسلامی ایران حمایت می‌کند». اجلاس مقامات بلندپایه امنیتی کشورهای عضو بریکس درحالی پنجشنبه پایان یافت که اذعان به قدرت منطقه‌ای جمهوری اسلامی و لزوم اتحاد قدرت‌هایی همچون ایران، روسیه و چین در برابر تلاش‌های غرب برای ادامه روند یک‌جانبه‌گرایی با بهره‌گیری از ابزار زور و تحریم از کلیدواژه‌های آن بود. ازآن‌جمله: «وانگ یی» (وزیر امور خارجه چین) در دیدار با «احمدیان» در سن‌پترزبورگ اظهار داشت: «جمهوری اسلامی ایران، یک قدرت بزرگ منطقه‌ای‌ست». وی اظهار داشت: «روابط پکن-تهران متأثر از دیگر کشورها نخواهد بود و ما از تمامیت ارضی و حاکمیت ایران حمایت می‌کنیم». وزیر امور خارجه چین تأکید کرد: «پکن و تهران چالش‌ها و تهدیدهای یکسانی دارند؛ باید با یکدیگر همکاری کنند و تلاش‌های آمریکا علیه ایران، روسیه و چین را ناکام بگذاریم». نیز «سرگئی لاوروف» (وزیر امور خارجه روسیه) تیرماه ۱۴۰۳ در دهمین نشست بین‌المللی «خوانش‌های پریماکوف» (در مسکو) به‌این‌واقعیت اشاره کرد: «آرزوها و روندهایی که در سیاست‌های عملی دولت بایدن (رئیس‌جمهوری آمریکا) می‌بینیم، موضوع جدیدی نیست؛ ازجمله تمایل آن‌ها برای مهار هم‌زمان روسیه، چین و جمهوری اسلامی ایران که ساده‌لوحانه است». مجموعه دیدارهای دبیر شورای‌عالی امنیت ملی در سن‌پترزبورگ روسیه، گویای آن‌است‌که ایران، روسیه خود را برای ارتقای مناسبات به «سطحی بالاتر» مهیا کرده‌اند و این‌رویکرد، با پشتوانه نگاه دوراندیشانه رهبران دو کشور درحال‌تحقق است و ایران و روسیه، به‌عنوان دو کشور همسایه درپیِ «طرحی نو» هستند. «احمدیان» در دیدار با رئیس‌جمهوری روسیه بااشاره‌به آغازبه‌کار دولت جدید در کشورمان تأکید کرد؛ رویکرد توسعه مناسبات دوجانبه جمهوری اسلامی و فدراسیون روسیه در دولت «مسعود پزشکیان» نیز ادامه خواهد داشت. رئیس‌جمهوری روسیه نیز روابط دوجانبه این‌کشور با جمهوری اسلامی ایران را راهبردی توصیف کرد و افزود: «باید توجه داشته باشم که در سال‌های اخیر، روابط دوستانه روسیه و ایران پویایی بیشتری پیدا کرده است. همه این پیشرفت‌ها در مناسبات، عمدتاً با حمایت رهبر جمهوری اسلامی؛ آیت‌الله آقای سید علی خامنه‌ای اتفاق می‌افتد. از شما می‌خواهم بهترین و مهربان‌ترین آرزوهایم را به ایشان برسانید». رئیس‌جمهوری روسیه بااشاره‌به برگزاری نشست آتی سران گروه بریکس (روزهای اول تا سوم آبان ۱۴۰۳) افزود: «روسیه منتظر رئیس‌جمهوری جدید ایران در نشست بریکس در کازان خواهد بود. در جریان نشست بریکس در کازان با رئیس‌جمهوری ایران، دیدار جداگانه‌ای خواهم داشت». وی بااشاره‌به روند تدوین موافقت‌نامه همکاری‌های جامع بلندمدت دو کشور گفت: «روسیه منتظر سفر جداگانه رئیس‌جمهوری ایران برای امضای توافقنامه جدید مشارکت راهبردی‌ست». دبیر شورای‌عالی امنیت ملی پیش‌ازاین (۲۰ شهریورماه ۱۴۰۳) با هدف شرکت در نشست مقامات عالی‌رتبه امنیتی جوامع عضو بریکس به‌نمایندگی‌از ایران، به سن‌پترزبورگ روسیه سفر کرده بود. «احمدیان» در سه‌روز حضور در سن‌پترزبورگ، مواضع و پیشنهادهای جمهوری اسلامی ایران درراستای تقویت امنیت در ابعاد مختلف را در نشست‌های جداگانه با اعضای بریکس و نشست مشترک این‌گروه و کشورهای جنوب تبیین کرد. دبیر شورای‌عالی امنیت ملی روز ۲۰ شهریورماه در اولین‌روز سفرش، با دبیر شورای امنیت ملی روسیه، دستیار ویژه «پوتین» در همکاری‌های بین‌المللی، معاون نخست‌وزیر صربستان و وزیر ریاست‌جمهوری آفریقای‌جنوبی درباره ارتقای همکاری‌های دوجانبه و چندجانبه در سطح بین‌المللی گفت‌وگو کرد. وی همچنین روز چهارشنبه با دستیار ویژه رئیس‌جمهوری برزیل و همچنین مشاور امنیت ملی هندوستان به‌صورت دوجانبه دیدار داشت. «احمدیان» ۲۲ شهریورماه در سومین و آخرین‌روز سفر به مسکو، با وزیر امور خارجه چین و دبیرکل شورای ملی دفاعی ونزوئلا به‌صورت جداگانه ملاقات کرد. ملاقات با «پوتین» پایان‌بخش برنامه‌های سفرش به سن‌پترزبورگ روسیه بود. دبیر شورای‌عالی امنیت ملی شامگاه پنجشنبه به‌دعوت رسمی همتایش، از سن‌پترزبورگ به مینسک سفر کرد. «احمدیان» ۲۳ شهریورماه نیز دیدارهایی با «الکساندر لوکاشنکو» (رئیس‌جمهوری بلاروس) و «الکساندر ولفوویچ» (دبیر شورای امنیت این‌کشور) داشت.